Rijkscontracten: uitgangspunten, afwijkende afspraken, indexering

Gevolgen Russische inval

De Russische inval in de Oekraïne heeft veel gevolgen. Dit geldt voor lopende contracten en (nieuwe) aanbestedingen. Zo is er een verbod op het gunnen aan een Russische partij. En op het voortzetten van overheidsopdrachten met een Russische partij. Ook hebben bedrijven die met het Rijk zaken doen te maken met sterk gestegen prijzen. Bijvoorbeeld voor energie, bouwmaterialen, papier en transport.

Het Rijk is terughoudend om steun te geven aan bedrijven die geraakt zijn door deze sancties en de hogere prijzen. Op grond van het kabinetsbeleid zijn er in principe geen extra, specifieke coulancemaatregelen. Ook niet voor leveranciers van het Rijk.

Hulp en ondersteuning voor ondernemers

Er zijn overheidsregelingen die ondernemers kunnnen helpen. Denk aan hulp om een andere afzetmarkt te vinden. Of financiering om de impact op de bedrijfsvoering te verlagen.

Uitgangspunt: oorspronkelijke overeenkomst

Afspraken in de oorspronkelijke overeenkomst zijn het uitgangspunt om zaken te doen. Maar soms kan het Rijk maatregelen nemen of afspraken met opdrachtnemers maken om het effect van sancties en de hogere prijzen op te vangen. Redenen hiervoor kunnen zijn:

• de continuïteit van (vitale) bedrijfsvoering op langere termijn;
• de voorbeeldfunctie van het Rijk als goed opdrachtgever, en/of
• sociale overwegingen om te voorkomen dat de hogere prijzen negatieve gevolgen hebben voor de arbeidsvoorwaarden van bijvoorbeeld ingehuurde arbeidskrachten.

Bekijk vragen en antwoorden over aanbestedingen, lopende contracten en sancties Rusland op de website Pianoo.nl.

Afwijkende afspraken

Partijen mogen afspraken maken die afwijken van de oorspronkelijke overeenkomst. Dit kunnen zij doen wanneer is vastgesteld dat voor bepaalde omstandigheden afwijkende afspraken echt nodig zijn. Partijen kunnen samen een wijziging afspreken. Dat kan volgens de zogeheten ‘redelijkheid en billijkheid’ (artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek, BW). Wat redelijk en billijk is, hangt af van de omstandigheden van een specifiek geval. In de ene zaak zal iets redelijk en billijk zijn, terwijl dat in een andere zaak juist niet zo is. Als partijen er samen niet uitkomen, dan kunnen zij naar de rechter gaan. Via de rechter kunnen zij proberen de overeenkomst te wijzigen (artikel 6:258 BW).

Wezenlijke wijziging

De Aanbestedingswet (Aw 2012) schrijft voor dat het bij afwijkende afspraken niet mag gaan om een zogeheten wezenlijke wijziging ten opzichte van de oorspronkelijk aanbestede opdracht (artikel 2.163a Aw 2012). Als wel sprake is van een wezenlijke wijziging, is een nieuwe aanbestedingsprocedure nodig.

Niet-wezenlijke wijziging

Van een wezenlijke wijziging is geen sprake als een beroep kan worden gedaan op één van de zogeheten limitatieve uitzonderingsgronden uit de Aw 2012 (art. 2.163b – 2.163g). Daarvoor moet sprake zijn van omstandigheden die een aanbestedende dienst niet had kunnen voorzien. Daarbij geldt dat de algemene aard van de opdracht ongewijzigd blijft en de prijs met niet meer dan 50% van de opdrachtwaarde wordt verhoogd. De aanbestedende partij mag een lopende opdracht dan wijzigen zonder dat er een nieuwe aanbesteding moet komen.

Er kan niet in het algemeen worden gezegd in welke gevallen een beroep mogelijk is, maar mogelijk kunnen leveranciers in het kader van de Russische inval in de Oekraïne een beroep doen op de uitzondering van artikel 2.163e Aw 2012.

In sommige gevallen moet de aanbestedende partij een aankondiging van een niet-wezenlijke wijziging publiceren via TenderNed. Dit is in ieder geval als er sprake is van wijziging van het contract op grond van artikel 2.163e Aw 2012.

Op Tenderned.nl kunt u de contracten selecteren die de aanbestedende diensten van het Rijk hebben afgesloten. Door in het filter bij ‘Publicatietype’ voor ‘Aankondiging van een wijziging’ te kiezen, verschijnt een lijst met wijzigingen.

Indexeringsbepaling in rijkscontracten

De modelovereenkomsten van het Rijk hebben een artikel om in rijkscontracten een indexeringsbepaling op te nemen. Meestal gebeurt dit ook, zoals het volgen van de indexcijfers cao-lonen (CBS). Tijdens de looptijd van het contract vindt dan op basis van deze indexering een verhoging van de contractwaarde plaats.

Lees meer over mogelijke indexeringsafspraken in de handreiking Indexatieafspraken in meerjarige dienstverleningscontracten (download, pdf-bestand) op de website Codeverantwoordelijkmarktgedrag.nl.