Hogescholen, universiteiten en ministerie van OCW sluiten bestuursakkoord hoger onderwijs en onderzoek
Het stelsel van hoger onderwijs en wetenschap verder versterken en fundamentele knelpunten oplossen: daartoe hebben de hogescholen, universiteiten en het ministerie van OCW vandaag een bestuursakkoord ondertekend. De komende jaren zetten zij in op het verstevigen van het fundament van het stelsel, geven ze ruimte aan divers talent en vergroten ze (daardoor) hun impact op de maatschappij.
Op de Fontys Hogeschool in Eindhoven zetten minister Dijkgraaf, Maurice Limmen (voorzitter Vereniging Hogescholen) en Pieter Duisenberg (voorzitter vereniging Universiteiten van Nederland) hun handtekening onder het bestuursakkoord.
In het bestuursakkoord werkt minister Dijkgraaf de middelen en instrumenten uit die hij benoemde in de Beleidsbrief Hoger Onderwijs en Wetenschap, onlangs verstuurd naar beide Kamers.
Toegankelijk en van hoge kwaliteit
De drie partijen stellen dat Nederland een sterk en toegankelijk stelsel van hoger onderwijs en wetenschap heeft, met een hoge kwaliteit over de volle breedte, gecombineerd met veel centra van excellentie. Internationaal gezien staan de Nederlandse kennisinstellingen al hoog aangeschreven; gezamenlijk, als stelsel, scoren ze zelfs nog beter.
Om een aantal grote knelpunten op te lossen, benoemen de partijen drie hoofddoelen van het akkoord:
- Versterken van het fundament
De minister investeert in sectorplannen bij universiteiten, starters- en stimuleringsbeurzen voor wetenschappers, praktijkgericht onderzoek in het hbo en het verbeteren van de onderwijskwaliteit.
- Ruimte geven aan divers talent
Op basis van een sterk fundament komt er meer aandacht voor kansengelijkheid en studentenwelzijn. Zo werken instellingen, bedrijven en studenten samen aan de aanpak van stagediscriminatie. Recent werd hierover een manifest ondertekend. Ook beoogt het bestuursakkoord de werkdruk te verminderen (oa door de stimuleringsbeurzen) en het vergroten van de sociale veiligheid, onder meer door de ervaren sociale veiligheid beter te monitoren.
- Vergroten van de maatschappelijke impact
Met het versterken van kennisoverdracht vanuit kennisinstellingen willen de partijen de maatschappelijke impact van onderzoek vergroten. Ook een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt zal daar aan bijdragen, met bijvoorbeeld activiteiten om de instroom naar opleidingen in de tekortsectoren zorg, bètatechniek en onderwijs te vergroten. In het hbo komt bovendien een plan om opleidingen in krimpregio’s vitaal te houden.
Minister Dijkgraaf: “Een sterk en toegankelijk stelsel van hoger onderwijs en onderzoek is essentieel voor Nederland als kennisland. Alleen samen kunnen we werken aan een duurzaam en toekomstbestendig stelsel.”
Toekomstverkenning
Dit najaar start een verkenning naar een toekomstbestendig stelsel van hoger onderwijs en onderzoek. Het stelsel heeft namelijk onder meer te maken met demografische ontwikkelingen: in bepaalde gebieden dalende instroom in het hbo, maar in het wetenschappelijk onderwijs juist een zodanige stijging dat daar knelpunten ontstaan. Verder worden de grenzen tussen wetenschappelijk en beroepsgericht onderwijs en onderzoek minder scherp. Tenslotte is het voor Nederland van groot belang snel in te kunnen spelen op acute crises of tekorten.
De toekomstverkenning start in september 2022 en zal voor de zomer van 2023 worden afgerond. Op basis van die toekomstverkenning zal de minister in 2023 wettelijke sturingsinstrumenten voorstellen aan de Tweede Kamer die de universiteiten in staat stellen de internationale aantallen studenten gericht te beheersen, zonder dat de voordelen van internationalisering in het gedrang komen.
In het bestuursakkoord is verder afgesproken dat universiteiten zeer terughoudend zijn met het wijzigen van de onderwijstaal van opleidingen naar Engels en met de internationale wervingsactiviteiten. Daarnaast geven universiteiten proactief voorlichting aan internationale studenten over de beperkte huisvestingsmogelijkheden in de meeste studentensteden.
Minister Dijkgraaf (OCW): “Een sterk en toegankelijk stelsel van hoger onderwijs en onderzoek is essentieel voor Nederland als kennisland. We staan voor grote uitdagingen. Ik ben blij dat we in dit bestuursakkoord met de hogescholen en universiteiten goede afspraken hebben kunnen maken, ook over de manier waarop we studenten, docenten en onderzoekers blijven betrekken bij de vervolgstappen. Alleen samen kunnen we werken aan een duurzaam en toekomstbestendig stelsel.”