Wat zijn de regels als ik aanwezigheidsdienst heb?

Een aanwezigheidsdienst betekent dat u op uw werkplek wacht op een oproep om aan het werk te gaan. Een aanwezigheidsdienst heet ook wel een slaapdienst. In het Arbeidstijdenbesluit staan regels voor werktijden en rusttijden tijdens deze dienst. Zo mag een aanwezigheidsdienst maximaal 24 uur duren. En alle uren binnen de dienst tellen als werktijd. 

Aanwezigheidsdienst in cao

Aanwezigheidsdiensten zijn alleen toegestaan als dit nodig is voor het werk. Bijvoorbeeld als u in de zorg of bij de brandweer werkt. In uw cao of bedrijfsregeling moeten afspraken staan over aanwezigheidsdiensten. 

Aanwezigheidsdienst is werktijd

Alle uren binnen uw aanwezigheidsdienst tellen als werktijd. Dus ook de tijd waarin u op uw werkplek wacht op een oproep of slaapt. Dit geldt ook als u in een (aparte) rustruimte kunt slapen. 

Werktijden en rusttijden aanwezigheidsdienst

Werkt u regelmatig in aanwezigheidsdiensten? Dan gelden voor u de volgende regels:

• een aanwezigheidsdienst mag maximaal 24 uur duren;
• binnen een periode van 26 weken mag u maximaal 52 keer een aanwezigheidsdienst hebben;
• binnen een periode van 26 weken mag u maximaal 48 uur gemiddeld per week werken;
• direct voor en na een aanwezigheidsdienst heeft u een rusttijd van minstens 11 uur.

Werkt u niet regelmatig  in een aanwezigheidsdienst? Dan zijn de algemene regels voor werktijden en rusttijden uit de Arbeidstijdenwet op u van toepassing.

Regelmatig werken in aanwezigheidsdienst

U heeft regelmatig aanwezigheidsdiensten in bijvoorbeeld de volgende gevallen:

• u heeft elke week aanwezigheidsdienst, maar minimaal 26 keer per 26 weken;
• u heeft meer dan 50% van uw werktijd aanwezigheidsdienst.

Rusttijden aanwezigheidsdienst

Een aanwezigheidsdienst mag maximaal 24 uur duren. Tijdens een aanwezigheidsdienst van 24 uur heeft u niet de normale dagelijkse rust van 11 uur. Als u in aanwezigheidsdiensten werkt, is het voldoende als u in elke periode van 7 keer 24 uur een rusttijd van minstens 90 uur heeft. Dit betekent:

• 1 keer een rusttijd van 24 uur achter elkaar;
• 6 keer een rusttijd van minstens 11 uur achter elkaar. De rusttijden van 11 uur mag u 1 keer inkorten tot 10 uur en 1 keer tot 8 uur;
• als een rusttijd is ingekort, moet de daaropvolgende rust tenminste 11 uur duren, met de ingekorte uren van de vorige rusttijd erbij opgeteld. 

Maatwerkregeling (‘opt out’)

Als u regelmatig in aanwezigheidsdiensten werkt, kan uw gemiddelde arbeidstijd per week boven de 48 uur uitkomen. Het is dan mogelijk de gemiddelde wekelijkse arbeidstijd te verhogen naar 60 uur in een periode van 26 weken. Dit mag alleen op grond van een zogenaamde maatwerkregeling (of ‘opt out’). Deze regeling houdt het volgende in:

• U werkt regelmatig of voor een aanzienlijk deel in aanwezigheidsdienst.
• U geeft persoonlijk en schriftelijk toestemming.
• Uw werkgever houdt een register bij van personeel dat akkoord is met werkweken van meer dan 48 uur gemiddeld.
• Deze schriftelijke instemming geldt voor een periode van 26 weken en wordt stilzwijgend verlengd. Behalve wanneer de werknemer niet instemt met zo'n verlenging.