Opening Ocean North Sea Summit 2023, World Forum Den Haag
Toespraak van minister Harbers (IenW) bij de opening van de Ocean North Sea Summit 2023 in het World Forum in Den Haag. Deze vond plaats op 15 juni 2023.
‘By waves and wind I’m tossed and driven,
but still my little ship outbraves,
the blust’ring winds and stormy waves.‘
Dit, dames en heren, was het mantra van Joshua Slocum. Dit mantra gaf hem moed toen hij met zijn zeilboot op woeste wereldzeeën voer, achtervolgd werd door piraten en recht op een rif afstevende. Hoewel hij wist dat hij met de 1e solo-zeiltocht om de wereld aan een groot en onbekend avontuur begon, vertrouwde hij erop dat hij met zijn schip de ‘Spray’ alles aankon.
Toch moest hij in die 3 jaar heel wat plagen trotseren: extreem weer en eenzaamheid, uitputting en luchtspiegelingen, technische mankementen en achtervolgingen.
Zijn boek ’Sailing alone around the world’ dat hij in 1900 over zijn zeiltocht schreef, is voor veel zeilers nog altijd een inspiratiebron. Het begint zo:
‘Eindelijk brak de dag aan. Ik had besloten om een reis om de wereld te gaan maken. Op 24 april 1895 lichtte ik het anker van de ‘Spray’, zette zeil en verliet de haven van Boston. Aan niemand had ik raad gevraagd. Als het om de zee ging was ik mijn eigen raadsman. Dat zelfs de beste stuurlui kunnen falen, zag ik toen ik langs de dokken voer en daar het wrak van het stoomschip ‘Venetian’ zag liggen. Ze was in tweeën gebroken op een rif. In het eerste uur van mijn eenzame reis sprak ik luid tegen mijn scheepje; laat dit een waarschuwing zijn ‘Spray, pas op!’
{einde citaat}
Om schepen te waarschuwen dat ze op een rif afvaren of in extreem weer terechtkomen, hebben schepen tegenwoordig geavanceerde radar, satellietnavigatie en sensoren aan boord.
Tijdens de laatste Volvo Ocean Race voer het zeilschip van Team AkzoNobel met 185 sensoren. Ze gaven de schipper en zijn bemanningsleden veel informatie over het zeilschip, de weersomstandigheden en de fysieke conditie van de bemanning.
Ook maakten ze gebruik van de database van Deltares over zee- en oceaanstromingen. Door op basis van deze gegevens voor een gunstiger koers te kiezen, haalden ze tijdens de laatste etappe over de Noord-Atlantische Oceaan hun concurrenten in.
Slocum, een man met een zeemanshart, maar ook met een technisch brein, had deze digitale revolutie geweldig gevonden. Een revolutie die overigens nog lang niet is afgelopen.
Want niet alleen de maritieme sector digitaliseert. Ook de zee zelf moet eraan geloven. De eenzame, stille zeeën die Slocum heeft bevaren, die bestaan niet meer. Zijn boek eindige weliswaar met de conclusie ‘dat de zee geschapen werd om bevaren te worden’, maar dat het er zó druk zou worden, dat had hij waarschijnlijk nooit verwacht.
Onze Noordzee is een van de meest intensief benutte zeeën ter wereld. Voor scheepvaart en visserij, olie-, gas- en zandwinning, voor militaire oefeningen, recreatie en natuur. De zeebodem ligt vol met pijpleidingen en kabels. Voor de kust verschijnen steeds meer windparken.
Het wordt dus steeds drukker en voller op zee. Als coördinerend minister voor de Noordzee moet ik zo nu en dan ‘Spray, pas op!’ roepen, om te zorgen dat we een goede balans vinden tussen veiligheid en leefbaarheid, duurzaamheid en bereikbaarheid. Maar daarvoor heb ik wel informatie nodig. Informatie die inzicht geeft in de actuele en toekomstige situatie op, onder, boven en in het water.
Daarom moet de zee dus ook digitaliseren. Met het Noordzeeakkoord en het programma Digitalisering Noordzee pakken we deze uitdaging op samen met maatschappelijke en private partners, bedrijven en kennisinstellingen uit Nederland en de overige Noordzeelanden. Want net als meedoen aan de Ocean Race is ook dit bij uitstek teamwork!
U gaat straks deelnemen aan een van de break-out sessies over de energietransitie, veiligheid, data science, biodiversiteit of schone oceanen. Welke sessie zou Joshua Slocum hebben gekozen? Veiligheid misschien?
Hij wist wat het was om zich onveilig te voelen, helemaal alleen in een klein bootje op die grote zee. Een grote zee die wij samen veilig moeten houden.
Sinds de sabotage van de Nordstream gasleidingen in de Oostzee heeft Europa de beveiliging van vitale infrastructuur flink opgeschroefd. Ook in Nederland hebben we samen met andere ministeries, de kustwacht en particuliere bedrijven onze samenwerking geïntensiveerd en maatregelen getroffen om de infrastructuur op de Noordzee in de gaten te houden. Er loopt inmiddels een 2-jarig programma Bescherming Noordzee Infrastructuur dat zich hoofdzakelijk richt op veiligheid en het voorkomen van sabotage en spionage van statelijke actoren.
Toch is het enorm ingewikkeld om al die duizenden kilometers aan onderzeese infrastructuur te beschermen. Ook hier zou ik willen roepen: ‘Spray, pas op!’
Wat ook ingewikkeld is, is afspraken maken over het beheer van onze intensief gebruikte Noordzee en oceanen wereldwijd. Begin dit jaar lanceerden Nederland en Frankrijk het ‘Greater North Sea Basin Initiative’ om de integrale samenwerking te versterken.
Vorige maand, op 23 mei, was de 1e succesvolle conferentie in Parijs. Het ging daar niet alleen over samenwerken, maar ook over een gezamenlijke, integrale benadering van de Noordzee waar we straks het grootste deel van onze energie vandaan halen, waar we onze goederen over vervoeren en waar onze digitale informatie langs gaat. Ik hoop dat dit initiatief een stimulans is en helpt om richting te geven aan een duurzaam en verantwoord ruimtegebruik op de Noordzee.
En als het gaat om het beschermen van onze oceanen, dan ben ik supertrots dat het wereldleiders na 20 jaar onderhandelen gelukt is om dit voorjaar het wereldwijde oceaanverdrag te sluiten. Met dit verdrag kunnen grote delen van de oceanen straks beschermd worden als zee-reservaat. Een historische overwinning voor al het zeeleven, maar ook voor ons mensen. Want waar zouden we zijn zonder de zee…
Slocum zou daar wel een antwoord op hebben. Maar wat zou hij vinden van alle ‘moderne’ bedreigingen van onze zeeën en oceanen? Door microplastics en verzuring, door het afnemen van de biodiversiteit, door de gevolgen van klimaatverandering, door sabotage en spionage van statelijke actoren? Dat zou hem waarschijnlijk veel verdriet doen.
Het thema van deze Ocean Race is ‘Racing with a purpose’. Dat doel is om mensen bewust te maken dat we nu toch echt in actie moeten komen tegen de verwoestende gevolgen van microplastics, vervuiling en overbevissing. In de uitnodiging voor deze summit staat dat sport steeds vaker een testcase is voor het vergaren van kennis voor onze maatschappij. En dat een zeilwedstrijdschip een ‘nat laboratorium’ is waar vraagstukken getest, gescreend en verbeterd worden. Ik ondersteun deze summit dan ook van harte en ik ben heel benieuwd naar de resultaten en de tussentijdse stand van zaken.
Na deze stop-over stappen de deelnemers weer op hun zeilschepen voor de grote finale naar Genua. Ze gaan natuurlijk voor de winst, maar ik hoop ook dat ze met deze race de wereld ervan doordringen dat er snel actie nodig is om zeeën en oceanen te beschermen, te herstellen en duurzaam te gebruiken. Zodat de generaties na ons misschien nog een stukje van Slocums zeeën kunnen ervaren. Maar voor nu geldt ‘Spray, pas op!’.
Ik wens u een mooie summit en dank voor uw aandacht.