Openbaar en bijzonder onderwijs
Er zijn openbare en bijzondere scholen. Bijzondere scholen geven les vanuit een godsdienst, levensovertuiging of een visie op het onderwijs. De lessen op een openbare school zijn niet vanuit een godsdienst of levensovertuiging.
Voorwaarden openbare en bijzondere scholen
De overheid betaalt voor beide soorten onderwijs. Daarvoor moeten scholen voldoen aan voorwaarden. Enkele voorwaarden zijn:
- Het onderwijs moet van voldoende kwaliteit zijn.
- Er is een minimum aantal leerlingen.
- De leraren moeten bevoegd zijn.
- De school moet genoeg uren onderwijs geven.
Openbare scholen
Openbare scholen staan open voor iedere leerling en elke leraar. Het onderwijs gaat niet uit van een godsdienst of levensovertuiging. Er zijn wel openbare scholen die vanuit bepaalde onderwijskundige uitgangspunten lesgeven. Zo kan een openbare basisschool lesgeven volgens de regels van het montessorionderwijs en daarmee een openbare montessorischool zijn.
Gemeente verantwoordelijk voor openbaar onderwijs
De gemeente moet zorgen dat er genoeg openbaar onderwijs is. Dit staat ook in artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs.
Zijn er niet genoeg openbare scholen in de omgeving? Dan zorgt de gemeente dat kinderen op een andere manier openbaar onderwijs krijgen. Bijvoorbeeld door vervoer te regelen naar een openbare school.
Bijzondere scholen
Bijzondere scholen geven les vanuit een godsdienst of levensbeschouwelijke overtuiging. Een bijzondere school ontstaat meestal omdat ouders een school met een bepaalde godsdienstige of pedagogische richting willen. Bijvoorbeeld:
- Hindoe;
- Islamitisch;
- Protestants-christelijk;
- Reformatorisch;
- Rooms-katholiek;
- algemeen bijzonder;
Onder de richting algemeen bijzonder vallen scholen die een bepaalde onderwijskundige grondslag hebben. Deze scholen geven les vanuit hun visie over onderwijs of opvoeding.
Onder de richting algemeen bijzonder vallen scholen zoals:
- Montessorischolen;
- Daltonscholen;
- Jenaplanscholen;
- Vrijeschoolonderwijs.
Eisen bijzondere scholen
Een bijzondere school mag van leraren en leerlingen eisen dat ze een godsdienst of levensovertuiging hebben. Een gereformeerde school mag bijvoorbeeld van een leraar vragen dat deze een gereformeerde levensovertuiging heeft. En een katholieke school mag hoofddoeken op school verbieden.
Niet discrimineren
Net als iedereen in Nederland mag een bijzondere school niet discrimineren. Ook mogen bijzondere scholen geen leraren weigeren of ontslaan omdat zij homoseksueel zijn. Voelt een werknemer van een school zich toch gediscrimineerd? Dan kan diegene een klacht over ongelijke behandeling indienen bij het College voor de Rechten van de Mens.
Oprichten nieuwe school makkelijker
Op basis van artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs mag iedereen een school oprichten en deze naar eigen overtuiging inrichten. Maar in de praktijk lukt het bijna nooit om een nieuwe bekostigde school te beginnen. Daarom is er meer ruimte voor de oprichting van nieuwe scholen sinds 1 juni 2021.
Toezicht kwaliteit onderwijs
De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs van openbare en bijzondere scholen. Ze bekijkt ook of er genoeg uren onderwijs (onderwijstijd) worden gegeven. De onderwijsinspectie bemoeit zich niet met zaken op school die te maken hebben met godsdienst of levensovertuiging.