Wat gebeurt er als ik moet terechtstaan voor een strafbaar feit?

Als u terecht moet staan voor een strafbaar feit, ontvangt u een dagvaarding om voor de rechter te verschijnen. Als u niet zelf naar de zitting wilt, mag u de verdediging ook overlaten aan uw advocaat. U moet uw advocaat daarvoor wel machtigen. En de rechter moet hiermee instemmen. Als u in voorarrest zit, gelden een paar andere regels. Het huis van bewaring informeert u hierover.

Dagvaarding

In de dagvaarding staat van welk strafbaar feit de officier van justitie u verdenkt. Ook staat er waar en wanneer de behandeling van uw zaak plaatsvindt. Op de achterkant van de dagvaarding vindt u informatie over uw rechten. Bijvoorbeeld het recht op een tolk en het recht op rechtsbijstand.

Hoe lang het duurt voordat u een dagvaarding ontvangt, is afhankelijk van de omvang van uw zaak. Bij eenvoudige zaken ontvangt u bij voorkeur binnen 1,5 jaar na constatering van het strafbare feit een dagvaarding.

Bezwaar tegen dagvaarding

Als u vindt dat u ten onrechte bent gedagvaard, kunt u een bezwaarschrift indienen. U doet dit binnen 8 dagen bij de griffie (secretariaat) van de rechtbank. In het bezwaarschrift omschrijft u zo duidelijk mogelijk waarom u het niet eens bent met de dagvaarding. Bijvoorbeeld omdat u vindt dat u onschuldig bent. De rechtbank neemt een beslissing over uw bezwaarschrift.

Advocaat niet verplicht bij strafzaken

In strafzaken bent u niet verplicht om een advocaat te nemen. U mag dus uw eigen verdediging voeren. Als u verdacht wordt van een misdrijf, is het wel verstandig om een advocaat in te schakelen. Als u de rechtsbijstand niet zelf kunt betalen, kan uw advocaat gesubsidieerde rechtsbijstand voor u aanvragen. De overheid betaalt dan uw advocaat; u betaalt alleen een eigen bijdrage.

Aanwezigheid op de zitting

U bent niet verplicht op de zitting te verschijnen. U kunt uw verdediging overlaten aan uw advocaat, als u deze daarvoor heeft gemachtigd. De rechter moet hiermee instemmen.

Zaak bij verstek behandelen

De rechter kan uw zaak bij verstek behandelen. Hij behandelt uw zaak dan zonder uw aanwezigheid en zonder dat u uw advocaat daartoe heeft gemachtigd. Soms verleent de rechter geen verstek, omdat hij het nodig vindt dat u aanwezig bent. De zaak wordt dan uitgesteld en u wordt nogmaals opgeroepen.

Wilt u wel reageren, maar niet naar de zitting, dan kunt u de rechter een brief schrijven. In deze brief geeft u uw mening over het strafbare feit waarvan u wordt beschuldigd. Het kan zijn dat de rechter vindt dat u absoluut op de zitting aanwezig moet zijn. Hij kan u dan laten halen door de politie.

Zitting strafzaak

Tijdens de zitting zal de rechter u ondervragen. Als verdachte bent u niet verplicht om op deze vragen te antwoorden. Als de rechter voldoende weet over uw zaak, geeft hij het woord aan de officier van justitie. Deze zegt nu op zijn beurt wat hij van de zaak vindt. Dat heet het requisitoir. Het requisitoir eindigt met de eis van de officier van justitie.

Nadat de officier van justitie zijn eis heeft voorgelezen, krijgt u of uw advocaat het woord. U kunt dan alles naar voren brengen waarvan u denkt dat het van belang is. Dit heet het pleidooi. De officier mag daar weer op reageren. Vervolgens krijgt u of uw advocaat nogmaals, en als laatste, het woord.

Vonnis

Het proces eindigt uiteindelijk met een vonnis van de rechter. Dit kan zijn:

• vrijspraak (bij geen of onvoldoende bewijs);
• ontslag van rechtsvervolging (als het feit of de verdachte niet strafbaar is);
• een veroordeling.

De politierechter of kantonrechter doet meestal onmiddellijk na de zitting mondeling uitspraak. De rechtbank doet meestal niet direct uitspraak, maar uiterlijk 14 dagen na de zitting. U bent niet verplicht om bij de uitspraak aanwezig te zijn.

Herziening vrijspraak mogelijk

Als een verdachte onherroepelijk is vrijgesproken, kan het Openbaar Ministerie herziening van de vrijspraak aanvragen bij de Hoge Raad. De Wet herziening ten nadele maakt dit mogelijk. Herziening is alleen mogelijk als sprake is van nieuw, zeer belastend bewijs. De regeling geldt voor misdrijven waarbij opzettelijk de dood van een ander is veroorzaakt.

Herziening in het voordeel van een veroordeelde is ook wettelijk mogelijk.