Kabinet stelt een lening van € 25 miljard ter beschikking aan staatsdeelneming TenneT

Nieuwsbericht | 12-01-2024 | 17:35

De komende jaren zijn forse investeringen nodig in de uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet. Dit is belangrijk om aan de groeiende vraag naar ruimte op het elektriciteitsnet te kunnen voldoen en alle huishoudens en bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen aan te kunnen sluiten. Dit is essentieel voor de energietransitie en voor het vestigingsklimaat.

Het kabinet wil een lening van € 25 miljard ter beschikking stellen aan staatsdeelneming TenneT. Deze lening geeft TenneT een overbrugging en zekerheid voor de financiering van de geplande investeringen in afwachting van de uitkomst van de onderhandelingen over de verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse staat. Minister Van Weyenberg van Financiën heeft mede namens minister Jetten voor Klimaat en Energie, vandaag het parlement hierover geïnformeerd.

Duidelijkheid over financiering

TenneT moet in 2024 circa € 13 miljard nieuwe financiering aantrekken voor de geplande investeringen in zowel Nederland als Duitsland. Daarnaast moet het bedrijf om haar kredietwaardigheid te behouden, in 2024 kunnen bewijzen dat het ook in 2025 in haar financieringsbehoefte kan voorzien. Die bedraagt in 2025 ongeveer € 12 miljard. Het kabinet is daarom voornemens TenneT een lening aan te bieden voor de gehele financieringsbehoefte van 2024 en 2025 van in totaal € 25 miljard. Hierdoor hoeft het bedrijf het komende jaar niet te lenen op de reguliere obligatiemarkt en kan het aantonen dat het ook in 2025 in haar gehele financieringsbehoefte kan voorzien. Het voornemen de lening aan te bieden heeft het kabinet ter goedkeuring bij het parlement voorgelegd.

Tijdelijk

Het verstrekken van een lening is geen langetermijnoplossing, maar biedt een overbrugging tot TenneT Duitsland is verkocht aan de Duitse staat of een andere structurele oplossing voor de financiering van TenneT is gevonden. Al enige tijd vinden er intensieve onderhandelingen plaats over de verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse staat. Er is op dit moment nog geen overeenstemming bereikt. Mocht er op de korte termijn een voorlopig akkoord tot stand komen over de verkoop van TenneT Duitsland, dan duurt het alsnog enkele maanden voordat de transactie daadwerkelijk is afgerond. Tot aan dat moment heeft TenneT de mogelijkheid om gebruik te maken van deze lening.  

Voorwaarden

De Nederlandse overheid heeft met TenneT afspraken gemaakt over de lening. Zo betaalt TenneT een marktconforme rente, die door een onafhankelijke adviseur is getoetst op marktconformiteit. TenneT zal het volledige geleende bedrag terugbetalen in de periode 2030-2040. Mocht de verkoop van TenneT Duitsland plaatsvinden, dan heeft de staat met TenneT afspraken gemaakt waardoor de lening volledig of een substantieel deel gelijk wordt terugbetaald en het restant in de periode 2030-2040. Het parlement moet instemmen met het ter beschikking stellen van de lening.

Leveringszekerheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid

TenneT is een zogenoemde staatsdeelneming vanwege het publieke belang. Nederland vindt het belangrijk dat de Nederlandse publieke belangen zoals leveringszekerheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van elektriciteit in de energietransitie worden geborgd. Eén van de belangrijkste redenen voor het kabinet om een volledige verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse staat te realiseren, is een structurele oplossing voor de kapitaalbehoefte van TenneT Duitsland. Om die reden blijft het kabinet inzetten op de verkoop van TenneT Duitsland. De Nederlandse staat is dan niet meer blootgesteld aan de risico’s van de Duitse activiteiten.

De Tweede en Eerste Kamer worden verzocht om voor 1 maart 2024 goedkeuring te verlenen voor de lening. Meer informatie is beschikbaar in de brief en het toetsingskader die naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Q&A

Q: Waarom een lening (en niet een storting van eigen vermogen)?
Deze lening geeft Tennet een overbrugging en zekerheid voor de financiering van geplande investeringen in het stroomnetwerk. Al enige maanden vinden er intensieve onderhandelingen plaats over de verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse staat. Het is op dit moment niet met zekerheid te zeggen dat het tot een overeenkomst zal komen. Ondertussen moet TenneT fors blijven investeren in de uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet. Dit is belangrijk om aan de groeiende vraag naar ruimte op het elektriciteitsnet te kunnen voldoen en alle huishoudens en bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen aan te kunnen sluiten. Dit is essentieel voor de energietransitie en voor het vestigingsklimaat. Hiervoor moet TenneT financiering aan kunnen trekken. TenneT kan dat zelfstandig doen als de Nederlandse staat een deel van deze financieringsbehoefte invult door meerdere miljarden aan eigen vermogen te storten. Deze storting van eigen vermogen wordt bijna volledig veroorzaakt door de Duitse activiteiten van TenneT en zou ingepast moeten worden in de Rijksbegroting. Gezien de staat van de onderhandelingen en het eerder geformuleerde uitgangspunt dat de Nederlandse staat in beginsel niet stort voor Duitse activiteiten, stort het kabinet in deze situatie bij voorkeur geen kapitaal.

Het alternatief om deze financieringsbehoefte in te vullen is een lening van de staat. Hierdoor is het niet nodig dat het bedrijf, onder de huidige onzekere omstandigheden het komende jaar naar de reguliere obligatiemarkt voor haar financieringsbehoefte voor 2024 gaat en kan TenneT nu al aantonen dat het ook in 2025 in haar gehele financieringsbehoefte kan voorzien.

Q: Welke voorwaarden gelden voor deze lening (rente, terugbetaling)?
TenneT betaalt het geleende bedrag volledig terug. De staat ontvangt een marktconforme rente voor het verstrekken van de lening aan TenneT. Deze rente bevat een gebruikelijke kredietopslag voor het kredietrisico. TenneT betaalt niet alleen vergoeding over de bedragen die het daadwerkelijk van de staat zal lenen, maar ook een vergoeding voor het ter beschikbaar stellen van de mogelijkheid om voor in totaal € 25 miljard te lenen.

Q: Hoe wordt deze lening op de begroting verwerkt (gevolgen staatsschuld)?
De lening is marktconform vormgegeven waardoor het voorlopige oordeel is dat de lening als een financiële transactie kwalificeert. Hiermee is de gehele lening niet relevant voor het Economische en Monetaire Unie-saldo (EMU-saldo). Het EMU-saldo is het verschil van inkomsten en uitgaven van de overheid. De marktconformiteit is getoetst door een onafhankelijke adviseur. De uiteindelijke definitieve beoordeling ligt bij het CBS en Eurostat. Zij beoordelen achteraf op basis van de voorschriften van het ESA2010 of er sprake is van een echte lening en/of financiële transactie. Wanneer TenneT gebruik maakt van de lening stijgt de overheidsschuld. Deze daalt weer op het moment dat TenneT de lening aflost.

Q: Waar komt het geld vandaan?
Het geld komt van de staat en wordt, inclusief marktconforme rente, door TenneT ook weer terugbetaald aan de staat.

Q: Hoe weten we dat het geld gebruikt wordt voor het net en niet voor andere doeleinden?
Deze lening is nodig, zodat TenneT kan blijven investeren in het Nederlandse en Duitse net. TenneT is wettelijk verplicht deze investeringen te doen. Alle investeringen boven een bepaald bedrag, moeten door de staat als aandeelhouder worden goedgekeurd.

Q: Bij KLM kwam er een staatsagent die de afspraken monitorde, is dat nu weer de bedoeling? Zo niet, waarom niet?
Deze lening is niet vergelijkbaar met de situatie bij KLM. KLM bevond zich door de COVID-19-pandemie in een zeer verslechterde financiële situatie. Voor TenneT geldt dit niet. TenneT is een winstgevend bedrijf. De staat verstrekt deze lening omdat de onderhandelingen over de verkoop van TenneT Duitsland momenteel nog lopen en de staat TenneT zekerheid wil verschaffen dat TenneT in staat is voldoende financiering aan te trekken tot aan het moment dat er een structurele oplossing voor TenneT Duitsland is. Daarom wordt deze lening afgegeven, tegen marktconforme tarieven.   

Q: Kan het kabinet dit doen in demissionaire status?
De minister van Financiën is als aandeelhouder verantwoordelijk voor de continuïteit van TenneT. De minister heeft de Kamer eerder al laten weten de kapitaalbehoefte van TenneT te willen overbruggen, als de eventuele verkoop van TenneT Duitsland op zich laat wachten. Het ter beschikking stellen van de lening vereist goedkeuring door het parlement. De Tweede en Eerste Kamer worden verzocht om voor 1 maart 2024 goedkeuring te verlenen voor de tijdelijke lening.

Q: Wat betekent de huidige situatie in Duitsland voor de transactie?
Zoals bekend, onderzoekt het kabinet of een volledige verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse staat onder acceptabele voorwaarden mogelijk is. Eerder heeft het kabinet de volgende voorwaarden geformuleerd: (1) de continuïteit van de Nederlandse operatie moet gewaarborgd zijn, (2) de belangrijkste synergievoordelen moeten zo veel mogelijk behouden blijven en (3) er moet een overtuigende en marktconforme prijs betaald worden. De gesprekken met de Duitse staat lopen nog. Daarom kunnen we daarover geen mededelingen doen. Het is op dit moment niet met zekerheid te zeggen dat het tot een overeenkomst zal komen. Het uitgangspunt blijft dat er geen definitief besluit wordt genomen, voordat met de Kamer over de uitkomst van de onderhandelingen van gedachten is gewisseld.