Wonen in de buurt van hoogspanningslijnen
Gemeenten en provincies kunnen hoogspanningslijnen die door bewoond gebied lopen onder de grond laten brengen (verkabelen). Of laten verplaatsen. Deze hoogspanningslijnen heeft de Rijksoverheid aangewezen. Uit voorzorg adviseert het Rijk om geen nieuwe woningen in de buurt van hoogspanningslijnen te bouwen.
Verkabelen of verplaatsen bestaande hoogspanningslijnen
Bij de aanleg van nieuwe hoogspanningslijnen houdt de Rijksoverheid rekening met woningen. Voor 2005 was dat nog niet zo en liepen hoogspanningslijnen ook door bewoond gebied. Sinds 1 januari 2019 kunnen gemeenten en/of provincies de netbeheerder opdracht geven om een bestaande hoogspanningslijn te verkabelen of verplaatsen. Tot 2019 kon alleen de netbeheerder hierover beslissen.
Hoogspanningslijnen die verkabeld of verplaatst moeten worden
De Rijksoverheid heeft bestaande hoogspanningslijnen aangewezen die gemeentes of provincies kunnen verkabelen of verplaatsen. Het gaat om bestaande hoogspanningslijnen van 50, 110 en 150 kilovolt (kV) die door de bebouwde kom lopen (dichtbij woningen). Voor verbindingen van 220 kV en 380 kV is verkabeling om technische redenen zeer beperkt mogelijk.
Niet alle hoogspanningslijnen die de Rijkoverheid heeft aangewezen, zullen onder de grond gebracht of verplaatst worden. Gemeenten en provincies beslissen hierover zelfstandig. Zij kunnen de netbeheerder vragen een haalbaarheidsonderzoek te doen. Zo worden de ruimtelijke en technische mogelijkheden voor verkabeling of verplaatsing duidelijk.
Financiering verkabelen of verplaatsen
Gemeenten en provincies betalen een deel van de kosten voor verkabeling of verplaatsing van hoogspanningslijnen. Hoeveel zij van deze kosten betalen, hangt af van het aantal inwoners van de gemeente:
- 20% voor gemeenten met meer dan 30.000 inwoners.
- 15% voor gemeenten met maximaal 30.000 inwoners.
Er is een maximale bijdrage voor gemeenten en provincies van € 975.000 per kilometer nieuw aan te leggen hoogspanningsverbinding (prijspeil 2018).
De netbeheerder berekent de overige kosten voor verkabeling of verplaatsing door in de transporttarieven voor elektriciteit. Deze tarieven betaalt iedereen die een aansluiting heeft op het elektriciteitsnet.
Uit voorzorg geen nieuwe hoogspanningslijnen bij woningen
Veel mensen zijn bezorgd over wonen dichtbij hoogspanningslijnen. Mensen die in de buurt van hoogspanningslijnen wonen hebben mogelijk een licht verhoogde kans op leukemie. Wetenschappers weten nog niet wat het precieze verband is tussen magneetvelden veroorzaakt door hoogspanning en leukemie. Vanwege deze onduidelijkheid adviseert de Rijksoverheid gemeenten en netbeheerders om de magneetveldzone rondom hoogspanningslijnen in beeld te brengen.
Ook nemen de netbeheerders in nieuwe situaties of bij de renovatie van bestaande hoogspanningslijnen technische maatregelen om het magneetveld zo veel mogelijk te beperken. Dit heet voorzorgbeleid. Zie voor meer informatie over het voorzorgbeleid magneetvelden de brief die de minister voor Klimaat en Energie in april 2023 aan gemeenten, provincies en netbeheerders heeft gezonden.