Ga direct naar inhoud

Hoe kan ik als zij-instromer mijn bevoegdheid halen en tegelijkertijd lesgeven in het onderwijs?

Met de juiste vooropleiding en ervaring kunt u als ‘zij-instromer in het beroep’ uw bevoegdheid behalen en tegelijkertijd lesgeven in het onderwijs. U bent zeer welkom in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.

U bent een ‘zij-instromer in het beroep’ als u vanuit een ander beroep leraar wilt worden. Of als u al bevoegd leraar bent, maar les wilt geven in een ander vak of in een andere onderwijssector. Bijvoorbeeld een overstap van het voortgezet onderwijs naar het primair onderwijs. Als zij-instromer kunt u het zij-instroomtraject volgen bij een lerarenopleiding. En tegelijkertijd kunt u, in dienst van een schoolbestuur of mbo-instelling, ervaring opdoen als betaalde docent of leraar voor de klas. In een ‘traject zij-instroom in het beroep’ combineert u werk en scholing. Zo leert u direct op de werkplek.

Eisen traject zij-instroom in beroep

Om in aanmerking te komen voor het behalen van de bevoegdheid voor het primair onderwijs, een eerstegraads bevoegdheid of een tweedegraads bevoegdheid via de route zij-instroom in beroep, moet u beschikken over: 

Eisen zij-instromer beroepsgerichte profielen voortgezet onderwijs

Als u het traject zij-instroom in het beroep wilt volgen om onderwijs te kunnen geven in 1 van de volgende beroepsgerichte profielen, dan gelden afwijkende eisen.

  • bouwen, wonen en interieur;
  • produceren, installeren en energie;
  • mobiliteit en transport;
  • horeca, bakkerij en recreatie.

U moet dan beschikken over:

  • een diploma van een middenkaderopleiding of specialistenopleiding (MBO-4);
  • hbo- werk en denkniveau;
  • voor het onderwijs voldoende maatschappelijke ervaring en beroepservaring;
  • een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). 

Geschiktheidsonderzoek primair, voortgezet of middelbaar beroepsonderwijs

Wilt u het traject zij-instroom in het beroep volgen? Dan moet u eerst op zoek gaan naar een school(bestuur) of mbo-instelling waar u kunt worden aangenomen en het traject kunt gaan volgen. Om te zien of u geschikt bent moet u daarna deelnemen aan een geschiktheidsonderzoek. De school of het schoolbestuur kan dit onderzoek aanvragen bij een lerarenopleiding, maar u kunt dit ook zelf doen (Besluit zij-instroom leraren primair en voortgezet onderwijs). Uit het onderzoek zal blijken:

  • of u voldoende geschikt bent om direct voor de klas te kunnen staan;
  • of u daarnaast binnen 2 jaar een bevoegdheid kunt halen;
  • welke aanvullende scholing en begeleiding u nodig heeft.

Blijkt uit het geschiktheidsonderzoek dat u geschikt bent? Dan ontvangt u een geschiktheidsverklaring van de lerarenopleiding.

Ervaringscertificaat (EVC) telt mee bij het geschiktheidsonderzoek

Heeft u een ervaringscertificaat (EVC) waarin uw vaardigheden staan? Dan wordt dit meegenomen in het geschiktheidsonderzoek. Een EVC alleen is echter niet genoeg om zij-instromer te worden. Ook vervangt een EVC geen afgeronde hbo- of wo-opleiding.

Aanstelling als zij-instromer in het primair, voortgezet of middelbaar beroepsonderwijs

Heeft u een geschiktheidsverklaring om zij-instromer te worden? Dan sluit u een scholings- en begeleidingsovereenkomst af met de school of het schoolbestuur of mbo-instelling en de lerarenopleiding waar u scholing voor het traject zij-instroom in het beroep zult volgen.

De school of het schoolbestuur of mbo-instelling benoemt u voor maximaal 2 jaar als leraar. In deze periode geeft u les en volgt u scholing en krijgt u begeleiding. De school of mbo-instelling en de lerarenopleiding begeleiden u beide.

Binnen 2 jaar legt u een bekwaamheidsonderzoek af. Als u slaagt, dan krijgt u een getuigschrift bekwaamheidsonderzoek. Dit getuigschrift is geen bachelordiploma. Wel bent u hiermee volledig bevoegd als leraar voor het primair onderwijs. Of eerste- of tweedegraads bevoegd voor het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.

Nog niet geschikt om les te geven

Blijkt uit het geschiktheidsonderzoek dat u niet in aanmerking komt voor het traject zij-instroom in het beroep? Dan kunt u in gesprek met de lerarenopleiding en betrokken school over andere mogelijkheden. Mogelijk kunt u op een andere manier een onderwijsbevoegdheid behalen. Bijvoorbeeld via een deeltijd lerarenopleiding. In overleg met de lerarenopleiding kunt u bekijken welke manier het beste bij u past. En of u voor bepaalde onderdelen een vrijstelling kunt krijgen.

Studenten met een ho-achtergrond versneld voor de klas in het primair onderwijs

Een pabostudent die een opleiding in het hoger onderwijs heeft afgerond, kan al tijdens de studie als leraar in het basis-, praktijk- of (voortgezet) speciaal onderwijs gaan werken. Dit gaat via het traject ‘Versneld voor de klas’. De student moet wel aan een paar voorwaarden voldoen, voordat hij voor de klas kan staan.

Voorwaarden

  • De pabostudent heeft bewezen 'beroepstakenbekwaam' te zijn. De student heeft de opleidingsonderdelen/mijlpalen van deze studiefase met succes afgerond, inclusief de stage(s).
  • De pabostudent heeft in het eerste studiejaar de Wiscat-rekentoets gehaald.

Een student zoekt een po-bestuur dat hem of haar wil aanstellen of benoemen. Dit bestuur sluit met de student en de lerarenopleiding een tripartiete scholings- en begeleidingsovereenkomst van maximaal 2 jaar. In die periode moet de student de pabo afronden.

Studenten die voor deze vorm kiezen, blijven student volgens de Wet op het hoger onderwijs. Zij moeten hun bacheloropleiding geheel afronden en een bachelorgraad ontvangen. Besturen krijgen voor deze studenten daarom geen subsidie zij-instroom.

Pabo’s hoeven deze onderwijsvorm niet aan te bieden. Studenten kunnen er dus alleen gebruik van maken als de lerarenopleiding het traject ‘Versneld voor de klas’ aanbiedt.

Eisen zij-instroom PDG-traject voor het middelbaar beroepsonderwijs

In het middelbaar beroepsonderwijs kunt u met een tweedegraads bevoegdheid worden benoemd tot docent. Als zij-instromer kunt u ook via het PDG-traject worden benoemd tot docent.

Met 1 van deze vooropleidingen kunt u in aanmerking komen om als leraar in het middelbaar beroepsonderwijs te gaan werken via een Pedagogisch Didactisch Getuigschrift (PDG):

  • een afgeronde opleiding in het hoger onderwijs (hbo of wo) of;
  • een afgeronde mbo-opleiding met minimaal 3 jaar praktijkervaring in het vak waarin u les wilt geven. Daarnaast beschikt u op basis van uw opleiding en ervaring over een kwalificatieniveau vergelijkbaar met hbo- of wo-niveau. Het bevoegd gezag van de opleiding beoordeelt uw niveau.

Geschiktheidsverklaring mbo

Voor het PDG-traject voor het middelbaar beroepsonderwijs beoordelen mbo-instellingen zelf of u:

  • geschikt bent om les te geven;
  • vakinhoudelijk bekwaam bent;
  • met uw kennis en ervaring binnen 2 jaar het getuigschrift pedagogisch-didactische scholing (PDG-getuigschrift) kunt behalen.

Geschikt om les te geven in het mbo

Bent u geschikt bevonden door de mbo-instelling? Dan stelt de school u aan als leraar in tijdelijke dienst. U moet dan binnen 2 jaar het PDG-getuigschrift halen. Dit kunt u doen door het PDF-traject te volgen. Daarmee bewijst u te voldoen aan de bekwaamheidseisen voor het mbo. Na het behalen van het PDG kunt u in vaste dienst treden en lesgeven in het mbo, maar niet in de andere onderwijssectoren.

Hybride leraar: lesgeven naast een andere baan

Een relatief nieuw begrip is de hybride docent, ook wel gastdocent genoemd. Hybride docenten kiezen ervoor om naast hun huidige beroep een aantal uur in de week les te geven.

Wie maximaal 6 klokuren in de week als docent lesgeeft in het mbo of voortgezet onderwijs, heeft geen onderwijsbevoegdheid nodig. Ook een PDG-getuigschrift voor het mbo is niet noodzakelijk. Wel geeft iemand dan les onder begeleiding van een docent. Wie meer uur per week les wil geven, moet zelf binnen 2 jaar een bevoegdheid halen of het PDG-getuigschrift. In die periode mag iemand al zelf lesgeven, onder de bevoegdheid van een docent. De school waar iemand les wil geven, kan daarbij helpen.

Vragen over leraar worden

Meer informatie over werken in het onderwijs of persoonlijk advies? Neem contact op met het Onderwijsloket.

Documenten