Interbestuurlijk toezicht

Eenvoudiger en transparanter

In het verleden zijn veel instrumenten voor interbestuurlijk toezicht ontstaan. Dit maakte het bureaucratisch en niet overzichtelijk. Sinds 2012 maakt de Wet revitalisering generiek toezicht (wet RGT) een eind aan het grootste deel van de specifieke toezichtbepalingen. Hierdoor is het toezicht eenvoudiger en transparanter geworden.

Uitgangspunt van de wet RGT is vertrouwen; het vertrouwen dat een bestuurslaag zijn taken goed uitoefent. En dat de horizontale verantwoording - van gemeentebestuur aan gemeenteraad en van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten - op orde is. Verder geldt het uitgangspunt 'eenmalige uitvraag, meervoudig gebruik'. Gemeenten en provincies hoeven hun verantwoordingsinformatie maar 1 keer aan te leveren.

Interbestuurlijk toezicht op gemeenten

Gemeenten hebben te maken met een toezichthouder per beleidsdomein. De provincie is de toezichthouder voor ruimtelijke ordening, bouwen, milieu, huisvesting, monumenten, archieven (overheidsinformatie) en constructieve veiligheid van bouwwerken.

Het Rijk is toezichthouder voor de gemeenten op die terreinen, waar provincies geen taak en expertise hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor onderwijswetten en sociale zaken.

Interbestuurlijk toezicht op provincies

Het Rijk is toezichthouder op provincies, als het gaat om provinciale medebewindstaken.

Ingrijpen door de toezichthouder

Het interbestuurlijk toezicht is alleen gericht op de uitvoering van wettelijke medebewindstaken. Het is niet bedoeld om kwaliteit van de taakuitvoering te verbeteren. Ingrijpen gebeurt alleen als wettelijk vastgelegde medebewindstaken niet (juist) worden uitgevoerd. Of als besluiten in strijd zijn met het algemeen belang of het recht. Dan kan de toezichthouder gebruikmaken van deze instrumenten:

• Indeplaatsstelling bij taakverwaarlozing: als een gemeente of provincie een medebewindstaak verwaarloost, kan de toezichthouder die taak overnemen.
• Schorsing en vernietiging: als gemeenten of provincies besluiten nemen die in strijd zijn met het recht of het algemeen belang, kan de Kroon deze besluiten schorsen en/of vernietigen. Dit gebeurt bij Koninklijk Besluit.

Om te bepalen of tot ingrijpen wordt overgegaan, doorloopt de toezichthouder een ‘interventieladder’. Deze bestaat uit 6 stappen: van signaleren tot en met het definitief toepassen van het instrument.

Specifiek toezicht afgeschaft

Het specifieke toezicht is afgeschaft, met uitzondering van:

• Uitvoeringsvervlechting

  Als de toezichthouder een wettelijke operationele verantwoordelijkheid heeft, waarbij deze voor de uitvoering volledig afhankelijk is van decentrale overheden, zoals bij de Veiligheidsregio’s.

• Functioneel bestuur

  De provincie moet de taakvervulling van waterschappen (functioneel bestuur) inpassen in haar algemeen beleid. Daarom blijft het specifieke toezicht op waterschappen bestaan.

Prestaties van gemeenten online voor verantwoording

Om te kunnen beoordelen of gemeenten aan de wettelijke eisen voldoen, hebben toezichthouders informatie nodig. Zij kunnen hiervoor onder andere gebruikmaken van de website Waarstaatjegemeente.nl.

Vragen over de Wet Revitalisering Generiek Toezicht (wet RGT)

Voor vragen over de Wet Revitalisering Generiek Toezicht kunt u terecht bij postbus.IBT@minbzk.nl