Wist u dit over Prinsjesdag?
U bent waarschijnlijk bekend met de ceremonie en tradities rondom Prinsjesdag. Maar er zijn vast wetenswaardigheden die u nog niet kent.
Eerste Prinsjesdag met Prinses van Oranje
Tijdens Prinsjesdag 2022 reed de Prinses van Oranje voor de eerste keer mee met de Koning en Koningin in de Glazen Koets.
Koetspaarden en rijtuigen
Sinds de oprichting in 1815 verzorgt het Koninklijk Staldepartement het vervoer van de leden van het Koninklijk Huis en de hofhouding. Vroeger lieten zij zich alleen vervoeren per paard en rijtuig. Later kwamen daar andere vervoersmiddelen bij, zoals trein, auto en vliegtuig.
Er werken 43 mensen bij het Koninklijk Staldepartement. Waaronder chauffeurs, koetsiers, een rijtuigtimmerman, een rijtuigschilder, beheerders voor de garderobe, galatuigenkamer, het koetshuis en administratief personeel.
Zij zorgen onder meer voor 24 koetspaarden, 8 rijpaarden en ruim 70 antieke rijtuigen. De rijtuigen worden niet alleen op Prinsjesdag gebruikt. Maar ook als nieuwe ambassadeurs hun geloofsbrieven aan de Koning aanbieden. De Koning ontvangt de ambassadeurs dan op Paleis Noordeinde. Zij worden opgehaald met een zogeheten galarijtuig, getrokken door 2 paarden.
Paarden op hol
Op Prinsjesdag 1963 sloeg een van de paarden op het Lange Voorhout op hol. Dit was een paard van de Crème Calèche met daarin de prinsessen. Het rijtuig kwam tegen een boom tot stilstand. De schade aan het rijtuig was beperkt. Maar de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet konden de rit in de Calèche niet voortzetten. Ze stapten toen in de Gouden Koets.
‘Leve de Koning(in)’
De uitroep ‘Leve de Koning(in)’ na het uitspreken van de Troonrede werd in 1897 spontaan geïntroduceerd. Dit was door het Tweede Kamerlid J.H. Donner. Later namen collega's de uitroep van Donner over.
De voorzitter van de Verenigde Vergadering heft al sinds 1946 de uitroep aan.
Prinsjesdag zonder Koning(in), kan dat?
Op Prinsjesdag spreekt de Koning de Troonrede uit. Dat is een Nederlandse traditie. Toch is het wel eens voorgekomen dat de Koning op Prinsjesdag afwezig was. Zo was Koning Willem III enkele keren niet aanwezig, omdat hij ziek was. Ook kon hij Prinsjesdag een paar keer niet bijwonen in verband met het overlijden van familieleden.
Bij afwezigheid van de Koning(in) spreekt doorgaans de minister van Binnenlandse Zaken de Troonrede uit.
Prinsjesdag 2013: voor het eerst ‘WA’ op de Troon
De dag na de inhuldiging van Koning Willem-Alexander werd de ‘B’ van de Troon in de Ridderzaal tijdelijk vervangen door een ‘W’. Dit was in het voorjaar van 2013. Die ‘W’ was in 1904 voor Koningin Wilhelmina ontworpen. Voor de eerste Prinsjesdag van Koning Willem-Alexander op dinsdag 17 september 2013 was het huidige houtsnijwerk klaar. Daarin zijn de letters W en A met elkaar verweven.
Vernieuwingen op traditierijke Prinsjesdag
Op een traditierijke dag als Prinsjesdag is er soms ook ruimte voor vernieuwing. Minister Zalm bood in 1999 de Miljoenennota aan op een cd-rom. Demissionair minister De Jager bood de Miljoenennota in 2012 aan op een tablet met een Prinsjesdag-app. Zo presenteerde hij de Prinsjesdagstukken.
Hoedjesparade
Tegenwoordig dragen veel vrouwelijke genodigden op Prinsjesdag een hoed. Toenmalig Kamerlid Erica Terpstra droeg in 1977 voor het eerst een hoed tijdens het uitspreken van de Troonrede. Sindsdien zijn op Prinsjesdag veel vrouwen aanwezig met een (opvallende) hoed. De hoedjesparade trekt veel aandacht.
Minister-president Beel sprak ook Troonrede uit
De Koning opent op Prinsjesdag het nieuwe werkjaar van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer (de Staten-Generaal). Dit doet hij door de Troonrede uit te spreken. Dit staat in artikel 65 van de Grondwet. In de Troonrede staan de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar. De Troonrede is sinds 1923 altijd door het staatshoofd uitgesproken. Behalve in 1947. Minister-president Beel sprak toen de Troonrede uit omdat Koningin Wilhelmina door ziekte afwezig was.
Met de auto naar de Ridderzaal
Op 17 september 1974 kwamen Koningin Juliana (met in haar hand de Troonrede) en Prins Bernhard vanaf Huis ten Bosch bij de Ridderzaal aan per auto in plaats van de Gouden Koets. Door een gijzelingsactie in de Franse ambassade was er geen ceremonieel vertoon. Galakostuums, jacquets en vlaggen ontbraken op deze Prinsjesdag.
Troonrede voor het eerst op tv en radio
In 1933 was de Troonrede voor het eerst te horen op de radio. In 1952 zagen de eerste gelukkige televisiebezitters de eerste reportage over Prinsjesdag op televisie.