Rechtspositie van ambtenaren

Speciale status ambtenaren

Iedere medewerker in dienst van een overheidswerkgever is ambtenaar. En omdat de overheid er is voor het algemene belang, bestaan er speciale regels voor ambtenaren. Bijvoorbeeld over:

• geheimhoudingsplicht;
• verbod om giften aan te nemen;
• de plicht andere functies te melden.

Daarom leggen alle ambtenaren die bij een overheidssector gaan werken, een eed of belofte af. Zij zweren of beloven dat ze niet frauderen, zich niet laten omkopen of vertrouwelijke informatie lekken.

Deze regels voor ambtenaren staan in de Ambtenarenwet. 

Arbeidsovereenkomst en cao’s van ambtenaren

Ambtenaren hebben net als werknemers in het bedrijfsleven een arbeidsovereenkomst. De arbeidsvoorwaarden van ambtenaren liggen vast in cao’s (collectieve arbeidsovereenkomsten). Dat gebeurt in het overleg met werkgevers en vakbonden.

Overheidswerkgevers zijn vrij om een cao te sluiten. Of juist niet. Hiervoor gelden dezelfde regels als buiten de overheid. Ook is de overheid vrij in de keuze van de vakbonden waarmee ze onderhandelt en waarmee ze een cao sluit. Een zo groot mogelijke steun voor de cao onder het personeel blijft belangrijk.

Private arbeids- en ontslagrecht voor ambtenaren

Voor de meeste ambtenaren geldt het private arbeids- en ontslagrecht. Dit betekent dat zij net als anderen bij onenigheid met de werkgever of bij ontslag naar de kantonrechter gaan. Voor ontslag moet het UWV of de kantonrechter toestemming geven. De werkgever moet wel een goede reden hebben voor ontslag. 

Sommige ambtenaren vallen niet onder arbeidsrecht

Enkele groepen overheidsmedewerkers hebben een andere rechtspositie. Zij hebben niet te maken met het private arbeidsrecht, maar hebben een ander soort aanstelling. Dit zijn onder anderen:

• medewerkers van politie en defensie;
• rechters en officieren van justitie;
• politieke ambtsdragers, zoals Kamerleden, burgemeesters en wethouders.