Aankomst, registratie en verblijf van vluchtelingen uit Oekraïne

Vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit die:

• na 26 november 2021 uit Oekraïne zijn gereisd;
• voor 27 november 2021 in Nederland waren voor bijvoorbeeld studie, werk of om asiel te vragen, en dat kunnen aantonen.

Vluchtelingen uit Oekraïne met een andere nationaliteit die:

• op 23 februari 2022 een permanente Oekraïense verblijfsvergunning hadden (en alleen als ze Oekraïne hebben verlaten op of na 27 november 2021, en niet zijn teruggekeerd naar hun land van herkomst na 23 februari 2022);
• op 23 februari 2022 nationale of internationale bescherming hadden in Oekraïne, bijvoorbeeld als erkend vluchteling.
• die een tijdelijke verblijfsvergunning hebben voor Oekraïne (derdelanders) voor 19 juli 2022 in Nederland ingeschreven zijn bij een gemeente. 

Ook vallen hieronder hun partners, minderjarige kinderen en familieleden die met hen samen woonden in Oekraïne.

Deze vluchtelingen kunnen tijdelijk bescherming krijgen in Nederland door de Richtlijn tijdelijke bescherming van de Europese Unie. Wie daaronder valt mag tot en met 4 maart 2026 in Nederland blijven.

Vluchtelingen uit Oekraïne:

• die voor 27 november 2021 werkten of studeerden in een ander land in de Europese Unie;
• die de Oekraïense én Nederlandse nationaliteit hebben.

We merken dat het steeds moeilijker wordt om opvangplekken te vinden. Daarom vragen we vluchtelingen uit Oekraïne om zelf woonruimte te regelen als dat mogelijk is. Dit geldt voor vluchtelingen die al een tijdje in Nederland zijn, maar ook voor hen die net aankomen in Nederland. Zo zorgen we voor voldoende opvangplekken voor de meest kwetsbaren. Vluchtelingen die zelf woonruimte regelen dienen zich te registeren in de gemeente waar zij verblijven. Zij kunnen zich hiervoor melden bij de gemeente.

Als het niet lukt om zelf opvang te regelen, kunnen vluchtelingen zich melden bij een gemeente. Als de vluchteling zich meldt bij de gemeente en de opvangplek is beschikbaar, dan dient de gemeente opvang te bieden en de vluchteling in te schrijven in de BRP. De vluchteling maakt vervolgens binnen 4 weken een afspraak bij de IND stickerlocatie, waar getoetst wordt of hij aan de voorwaarden van de Richtlijn tijdelijke bescherming voldoet. Soms maakt de gemeente samen met de vluchteling de afspraak. Als er geen opvangplek beschikbaar is in de gemeente, dan neemt de gemeente contact op met het Regionaal Coördinatiecentrum Vluchtelingen Spreiding (RCVS). Mochten er geen opvangplekken in de regio beschikbaar zijn dan dient het RCVS via een geautomatiseerde aanvraag een verzoek in te dienen bij het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne (KCIO)/ Landelijk Centrum Vluchtelingen Spreiding (LCVS).

Zie ook:

• infographic aanmeldprocedure voor vluchtelingen uit Oekraïne (versies in het Nederlands, Engels en Oekraïens)

• Infographic aanmeldprocedure voor vluchtelingen uit Oekraïne 

Vluchtelingen in de opvang moeten binnen 15 dagen na aankomst informatie krijgen over:

• eet- en leefgeld;
• huisregels in de opvang;
• waar ze juridische hulp kunnen krijgen;
• inschrijven bij de gemeente (in de Basisregistratie Personen) om opvang, eetgeld en leefgeld, zorg, onderwijs en werk te kunnen krijgen;
• uitschrijven bij de gemeente bij verhuizing;
• de stappen die ze moeten zetten om hun RTB aanvraag volledig te maken.

Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen zich registreren in de gemeente waar zij opgevangen worden met bijvoorbeeld met een paspoort, geboorteakte of verblijfspapieren. Door zich te registreren in de Basisregistratie Personen (BRP) hebben zij recht op bepaalde voorzieningen in Nederland, zoals onderdak, levensonderhoud, medische zorg en onderwijs.

Bij vluchtelingen uit Oekraïne zonder de juiste documenten start de gemeente een aanvullend herkomst- en identificatieproces.

Op de pagina Werk en inkomen staat meer informatie over leefgeld voor vluchtelingen uit Oekraïne.

Wie onderdaan is van een derde land en zich aan de buitengrens van Schengen meldt, zoals op een luchthaven, moet voldoen aan de toegangsvoorwaarden van de Schengengrenscode. Dit geldt ook voor mensen met de Oekraïense nationaliteit.

Wanneer een Oekraïner aanspraak wil maken op tijdelijke bescherming in Nederland, dan moet de betrokkene een asielvraag indienen. Als deze persoon met het vliegtuig aankomt en niet voldoet aan de voorwaarden voor overschrijding van de Schengenbuitengrens, geldt in beginsel de grensprocedure. In deze procedure wordt er beoordeeld of iemand in aanmerking komt voor bescherming, of specifiek in dit geval aan de voorwaarden onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) voldoet. Op het doorlopen van de grensprocedure is een aantal uitzonderingen gemaakt:

• Personen die al tijdelijke bescherming onder de Richtlijn (RTB) hebben in Nederland, hun geldige documentatie hebben, in het bezit zijn van een verblijfsbewijs RTB, ingeschreven zijn in de BRP, en Nederland niet langer dan 28 dagen hebben verlaten.
• Personen die uit Moldavië zijn overgebracht, op grond van afspraken tussen de EU en Moldavië in de context van de oorlog in Oekraïne.
• Alleenstaande minderjarige vreemdelingen en gezinnen met minderjarigen die vragen om asiel/een beroep doen op de tijdelijke bescherming onder de RTB.

Oekraïners die gebruik willen maken van de 90 dagen visumvrije termijn, en daarnaast voldoen aan de overige toegangsvoorwaarden uit de Schengengrenscode, kunnen doorreizen, zij komen niet in grensdetentie. Het moet dan wel duidelijk zijn dat ze alleen een korte periode in Nederland willen verblijven. Als ze hier tijdelijke bescherming vragen onder de RTB dan is dat niet voor een korte periode en vallen zij dus in principe onder de algemene regels voor de grensprocedure. De grensprocedure duurt maximaal 28 dagen. In de praktijk duurt de procedure voor deze gevallen meestal enkele dagen.

De regels over toegang zijn niet veranderd. Elke onderdaan van een derde land die zich aan de buitengrens van Schengen meldt, moet voldoen aan de toegangsvoorwaarden van de Schengengrenscode. Aan de grens wordt nu gehandeld conform de toepasselijke regels. Het aantal Oekraïners dat in de grensprocedure wordt opgenomen is zeer klein.

De regels zijn vastgelegd in een informatiebericht van de IND.

Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen met een geldig reisdocument vanuit Nederland naar Oekraïne of landen in de EU reizen. Zij kunnen Nederland tijdelijk verlaten, bijvoorbeeld voor belangrijk familiebezoek. Als ze hun tijdelijke vertrek van tevoren aangeven bij de gemeente waar ze verblijven, dan heeft dat niet meteen gevolgen voor hun opvangplek of leefgeld in Nederland.

De gemeente kan een opvangplek aan een andere vluchteling geven als iemand langer dan 14 dagen is vertrokken. Keert de vluchteling later terug naar Nederland, dan kan hij of zij een andere opvangplek krijgen. De gemeente kan het leefgeld vanuit de Regeling opvang ontheemden uit Oekraïne stopzetten als de vluchteling langer dan 28 dagen is vertrokken. De gemeente kan deze voorzieningen direct stopzetten als iemand onaangekondigd vertrekt. Keert de vluchteling later terug naar Nederland? En voldoet hij of zij dan nog steeds aan de regels? Dan kan de vluchteling weer leefgeld krijgen.

Een vluchteling mag de opvang 14 dagen verlaten met behoud van de opvangplek en 28 dagen met behoud van leefgeld. Bijvoorbeeld voor vakantie, familiebezoek of een begrafenis.

De vluchteling moet zijn of haar vertrek altijd melden bij een medewerker van de opvang. Als de vluchteling het vertrek niet meldt, kan de vluchteling de opvangplek direct kwijtraken en kan de gemeente het leefgeld direct stopzetten.

Een vluchteling die uit Nederland wil vertrekken:

• meldt bij een medewerker van de opvang dat hij of zij wil vertrekken;
• moet zich uitschrijven bij de gemeente (uit de basisregistratie personen of BRP). De vluchteling krijgt hiervoor een formulier bij de opvang.  

Vluchtelingen uit Oekraïne die besluiten om Nederland voorgoed te verlaten, moeten zich uitschrijven uit de Basisregistratie Personen (BRP). De gemeente stopt hun voorzieningen uit de RooO, zoals het leefgeld en de opvang. De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) ondersteunt Oekraïners bij hun vertrek uit Nederland en terugkeer naar Oekraïne. 

Vluchtelingen uit Oekraïne zonder Oekraïense nationaliteit, die afkomstig zijn uit een ander land en in Oekraïne een tijdelijke of permanente verblijfsvergunning hebben, noemen we derdelanders. Nederland vangt hen sinds 19 juli 2022 niet meer op. Derdelanders die al vóór 19 juli waren ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP), hebben wel recht op opvang volgens de Regeling tijdelijke bescherming. Derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne vallen tot 4 september 2023 onder de Regeling tijdelijke bescherming.

Nee. Wie tijdelijk in Nederland verblijft, is niet verplicht om in te burgeren.

Vluchtelingen uit Oekraïne die Nederlands willen leren, kunnen taalcurcussen Nederlands doen. Veel gemeenten organiseren taallessen, bijvoorbeeld met de hulp van vrijwilligers. Op Basisvaardigheden.nl staat meer informatie over het leren van de Nederlandse taal.

Sommige taallessen vanuit de gemeente zijn gratis. Als er kosten zijn verbonden aan de taalles, dan betalen vluchtelingen uit Oekraïne deze zelf.

Ja, Oekraïense rijbewijzen van mensen die onder de Richtlijn tijdelijke bescherming vallen zijn in de hele Europese Unie (EU) geldig. Dit geldt voor alle type rijbewijzen (A, B, C, D). Ook Oekraïense rijbewijzen die verlopen zijn, blijven toch geldig in de hele EU. Dit geldt ook voor Oekraïense tweejarige beginnersrijbewijzen die zijn verlopen. Deze zijn inmiddels door de Oekraïense overheid automatisch verlengd voor de duur van de noodtoestand in het land. Ook rijbewijzen in cyrillisch schrift zijn geldig. 

Bent u uw rijbewijs kwijt of is het gestolen? Dan mag u op dit moment niet rijden. Nederland onderzoekt of deze mensen een tijdelijk rijbewijs kunnen krijgen. Daarvoor is het nodig dat de EU-landen toegang krijgen tot het Oekraïense rijbewijsregister. De Europese Commissie is hierover in gesprek met de autoriteiten in Oekraïne. Meer informatie over reizen binnen de EU voor vluchtelingen uit Oekraïne staat op de website van Europese Commissie.

Beroepschauffeurs hebben naast het gewone rijbewijs ook een geldige code 95 nodig om in Europa te mogen rijden. Chauffeurs die een Oekraïens rijbewijs C of D hebben en in Nederland zijn onder de Richtlijn tijdelijke bescherming, kunnen code 95 behalen bij het CBR. Ook chauffeurs met een Oekraïens rijbewijs die in Nederland wonen, maar niet vallen onder de Richtlijn tijdelijke bescherming, kunnen code 95 behalen. Zij moeten wel een Nederlands rijbewijs behalen 185 dagen nadat zij in Nederland zijn komen wonen.

Ja, wie onder de Richtlijn tijdelijke bescherming in Nederland is, kan na een geslaagd theorie- en praktijkexamen een Nederlands rijbewijs aanvragen.

Auto’s of andere meegebrachte motorrijtuigen uit Oekraïne moeten uiterlijk 4 maart 2025 Nederlandse kentekenplaten hebben. Dit geldt voor ontheemden uit Oekraïne die vallen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB). Eigenaren van geregistreerde auto’s betalen motorrijtuigenbelasting (mrb). De hoogte van de mrb hangt af van de auto. Het starten van het aanvragen van een kentekenplaat en het betalen van de mrb gaat eerst via de Belastingdienst en daarna langs de RDW.