Afspraken Rijksoverheid met NS

Eisen voor vervoer treinreizigers

Voorbeelden van eisen die de Rijksoverheid aan de NS stelt, zijn:

• treinen moeten op tijd zijn;
• er moeten genoeg zitplaatsen zijn;
• er moet goede reisinformatie beschikbaar zijn;
• tarieven mogen niet te hoog zijn.

Alle eisen die de Rijksoverheid aan NS stelt, staan in de hoofdrailnetconcessie. De huidige concessie is ingegaan op 1 januari 2015 en loopt af in december 2024.

Nieuwe afspraken voor treinvervoer 2025-2033

Op 21 december 2023 heeft de Rijksoverheid nieuwe afspraken met NS gemaakt voor de jaren 2025-2033. De eisen van de Rijksoverheid aan NS over deze periode staan in de hoofdrailnetconcessie voor de jaren 2025-2033. Deze afspraken gaan in per 1 januari 2025 en lopen af in december 2033.

Aanvullende eisen verwerken in vervoerplan

Naast de hoofdrailnetconcessie kan de Rijksoverheid elk jaar aanvullende eisen stellen. Dit gebeurt in de beleidsprioriteitenbrief. In het jaarlijkse vervoerplan van de NS staat hoe ze wil voldoen aan de eisen in de concessie en de beleidsprioriteitenbrief. In het vervoerplan staan de plannen en doelen van NS voor het volgende jaar. Het vervoerplan heeft een looptijd van 1 jaar. NS moet het vervoerplan voor instemming aan de Rijksoverheid voorleggen. Als de Rijksoverheid ontevreden is, moet NS het vervoerplan aanpassen.

Afspraken over de hoogte van tarieven

De NS mag de tarieven elk jaar verhogen, maar voor sommige reizen niet verder dan een bepaald bedrag. Hoe hoog dat is, staat in de hoofdrailnetconcessie.

Er zijn voorschriften over de maximale tariefstijging voor:

• binnenlandse enkele reizen, voltarief tweede klas;
• binnenlandse tweede klas jaar- en maandtrajectkaarten;
• een binnenlands product dat vrij reizen mogelijk maakt in de tweede klas, ongeacht het tijdstip.

Voor andere reizen gelden geen voorschriften. NS mag deze zelf bepalen.

NS mag voorstellen doen om treinkaartjes op sommige tijdstippen duurder te maken als deze op andere tijdstippen goedkoper worden. Dit kan reizigers stimuleren om niet in de spits, maar in de daluren te reizen. NS moet deze voorstellen onder andere bespreken met consumentenorganisaties, andere vervoerders en met de Rijksoverheid. Invoering is pas mogelijk als de Tweede Kamer zich over het voorstel heeft uitgesproken.

Afspraken over aanpassen dienstregeling NS

NS maakt elk jaar een dienstregeling. Deze dienstregeling kan tussendoor veranderen. Bijvoorbeeld als er nieuwe sporen bij komen. Of als het aantal reizigers op een traject sterk verandert. De Rijksoverheid hoeft de dienstregeling van NS niet goed te keuren. De Rijksoverheid toetst wel of de dienstregeling voldoet aan alle voorwaarden uit de hoofdrailnetconcessie.

Soms wordt een dienstregeling tijdelijk aangepast. Bijvoorbeeld op vakantie- en feestdagen. Of bij storingen of als het slecht weer is (of waarschijnlijk wordt). Overheden spreken met de vervoerders af wanneer zij de dienstregeling tijdelijk mogen aanpassen. Uitgangspunt is dat het ov niet vastloopt. De Rijksoverheid heeft met NS en ProRail afgesproken bij welk slecht weer zij de dienstregeling mogen aanpassen. Of NS en ProRail de dienstregeling daadwerkelijk aanpassen, bepalen zij aan de hand van de weersverwachting en deze normen.