Toespraak van minister Ollongren bij de nieuwjaarsreceptie van het ministerie van Defensie
Beste collega’s,
Allereerst wens ik jullie allemaal een gezond en gelukkig Nieuwjaar. Ik wil van deze gelegenheid gebruikmaken om kort terug te blikken op het afgelopen jaar en vooruit te kijken naar wat ons te wachten staat in 2024.
Waar 2022 een keerpunt was door de grootschalige invasie van Oekraïne, was 2023 het jaar waarin de volle omvang van de geopolitieke uitdaging waar we voor staan duidelijk werd. Staatsgrepen in de Sahel; de nietsontziende vernietiging die Rusland aanricht in Oekraïne; toenemende spanningen in de Zuid-Chinese Zee; spanningen op de Westelijke-Balkan; de verschrikkelijke terroristische aanval van Hamas op Israël en de daaropvolgende oorlog die grote delen van Gaza in puin heeft gelegd; aanvallen op koopvaardijschepen in de Rode Zee.
Allemaal bewijs van een wereld die instabieler wordt. Waarin vrijheid, veiligheid en de internationale rechtsorde onder druk staan.
Een wereld die meer vraagt van Defensie, van Nederland en van Europa. En in 2023 viel ook het kabinet hier in Nederland. Geen ideale timing…
Maar ik ben trots op hoe we – en dus ook jullie – het werk gewoon hebben voortgezet. Met resultaat:
Er is 2 miljard meer uitgegeven en 5 miljard meer verplicht in investering ten opzichte van 2022. Dat vertaalt zich naar nieuw en beter materieel en uitrusting, modernere kazernes en nieuwe collega’s.
In 2023 zijn er netto 400 militairen bijgekomen. We zijn er nog niet, maar het zijn belangrijke en zichtbare stappen.
We hebben onze 3 hoofdtaken te vervullen, die hun oorsprong vinden in de Grondwet. De plicht om dat verantwoord te doen, rust op jullie schouders. Daar vertrouwt Nederland op. En daar vertrouwen onze bondgenoten op.
Het versterken van de Krijgsmacht, de steun aan Oekraïne, onze inzet in het buitenland. Dat zijn zaken die niet kunnen wachten op een nieuw regeerakkoord. De wereld wacht niet op Den Haag. Dat zal ook in 2024 zo zijn. Het rad van fortuin krijgt weer een slinger met de verkiezingen in de VS. En ook in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is het een verkiezingsjaar.
We gaan een jaar vol onzekerheid te tegemoet. Tegelijkertijd weten we een aantal dingen zeker.
Ten eerste.
De Russische oorlog in Oekraïne zal doorgaan en de Oekraïeners hebben onze hulp keihard nodig, juist nu.
De massale Russische luchtaanvallen op civiele doelen, deels met Iraans en wellicht Noord-Koreaans materieel.
De Russische soldaten die door hun President en hun commandanten naar een zekere dood worden gestuurd in de loopgraven rondom Avdiivka, Bachmoet en Verbove.
Alles wijst erop dat Poetin bereid blijft om tegen gigantische kosten in mensenlevens de oorlog voort te zetten, ook al heeft hij geen van zijn strategische doelen behaald.
Dat Oekraïne alle zeilen bij moet zetten om zich te verzetten is evident.
Ik ben er vaak geweest afgelopen jaren en elke keer ben ik onder de indruk en ontroerd door de weerbaarheid en daadkrachtigheid van Oekraïeners en hun leiders.
Dat er in Europa of in de VS mensen van achter hun veilige bureau de term oorlogsmoeheid durven te gebruiken, vind ik echt beschamend.
Het zijn Oekraïeners die elke dag vechten en sterven voor de waarden waar onze eigen samenleving op rust.
Zolang zij vechten, hebben wij de dure plicht ze te blijven helpen.
Bij Defensie weten we: juist als het moeilijk wordt, moet je doorbijten, bijschakelen - niet afhaken.
We kunnen het ons niet veroorloven dat de aandacht en het doorzettingsvermogen van het Westen verslapt - dan gaan we mee in Poetins narratief.
Dan wordt afname van steun aan Oekraïne een self-fulfilling prophecy.
Houden we vol, ook als het moeilijk wordt? Wat mij betreft wel.
Want onze eigen veiligheid, vrijheid en geloofwaardigheid staan op het spel De oorlog in Oekraïne is een testcase voor onze eensgezindheid in Europa. Voor onze weerbaarheid als samenleving.
Dus gaan we door. Met het trainen van Oekraïense militairen. Met het leveren van wapens en andere materiële steun.
Ik weet, dat heeft ook impact op de eigen organisatie en dat nemen we serieus. Daarom kopen we commercieel in, leveren we met partners. Tegelijkertijd is het zo dat oorlog, ook het ondersteunen ervan, nu eenmaal impact heeft op de gereedstelling van een Defensie-organisatie.
Ten 2e. De instabiliteit en dreigingen om ons heen zullen eerder toe- dan afnemen. Dus moeten we door met het versterken van de Krijgsmacht. Alleen een sterke, moderne, wendbare en soepele Defensie-organisatie kan de variëteit aan dreiging om ons heen aan. De Defensienota 2022 legt daarvoor een goede basis.
Ik vind dat een nieuw kabinet de afspraken die gemaakt zijn in Vilnius in het nieuwe regeerakkoord gestand moet doen: 2%. Structureel.
En laten we eerlijk zijn: op termijn is er meer nodig. Zodat Defensie kan doen waar we voor zijn.
Dat vraagt om voldoende mensen. Dat vraagt ook om voldoende ruimte en middelen om daarvoor te oefenen. En het vraagt om een gereedstelling van onze samenleving als geheel. Zodat heel Nederland klaar is om te doen wat nodig is als het erop aan komt. Zodat we weerbaar zijn tegen hybride dreigingen, zodat we ook kunnen handelen in het schemergebied tussen oorlog en vrede.
Daarvoor is samenwerking met civiele partners cruciaal. De inzet van Chinooks en de genisten, in samenwerking met Rijkswaterstaat, bij het dichten van de dijk in Limburg afgelopen week is daar een heel mooi voorbeeld van.
En dat brengt me bij de 3e zekerheid voor 2024. De dreigingen om ons heen kunnen we niet alleen het hoofd bieden, maar alleen samen met bondgenoten. We moeten meer samenwerken met onze partners. Nederland speelt een hoofdrol in het versterken van Europese samenwerking en dat moeten we blijven doen.
Hoe de Amerikaanse verkiezingen ook verlopen, Europa moet de eigen kastanjes uit het vuur kunnen halen. Een randvoorwaarde daarvoor is dat de verschrompelde Europese Defensie industrie nieuw leven wordt ingeblazen, zodat we meer en sneller kunnen produceren. Voor onszelf en voor Oekraïne.
Heel goed dus, dat de Taskforce productiezekerheid is opgericht om daar een voortrekkersrol in te spelen. We moeten komend jaar gebruiken om nieuwe en innovatieve manier te vinden om samen te werken met bondgenoten en industrie, om de strategische autonomie van Europa te versterken.
Bijvoorbeeld door het opzetten van een productielijn voor Patriot-raketten in Europa. Zo moet het. Ik hoop dat we in 2024 zulke stappen kunnen blijven zetten.
Het zijn deze zekerheden die onze opdrachten voor 2024 vormgeven. Zekerheden die onderstrepen dat we ons niet kunnen terugtrekken achter de dijken, niet onze kop in het zand kunnen steken en hopen dat de boze buitenwereld aan ons voorbijgaat. Nee - ‘beschermen wat ons dierbaar is’ wordt steeds belangrijker en uitdagender.
En daarom wil ik jullie bedanken. Voor het afgelopen jaar en het jaar dat komen gaat. Jullie inzet maakt Nederland veiliger en is cruciaal om onze verworvenheden, waar we trots op zijn, te behouden en versterken.
En ik hoop dan ook dat we over een jaar kunnen terugkijken op een succesvol 2024, waarin Defensie sterker is geworden en een belangrijke bijdrage heeft kunnen leveren aan het versterken van onze vrijheid, veiligheid en democratie.
Dank jullie wel.