Afspiegelingsbeginsel bij ontslag om bedrijfseconomische redenen

Wat zijn bedrijfseconomische redenen?

Ontslag vanwege bedrijfseconomische redenen komt voor bij:

• slechte financiële situatie van een bedrijf;
• structurele werkvermindering of omzetvermindering binnen een bedrijf;
• bedrijfsorganisatorische redenen (bijvoorbeeld reorganisaties);
• beëindiging van (een deel van) de activiteiten van een bedrijf;
• technologische veranderingen, zoals automatisering van werkzaamheden;
• bedrijfsverhuizing.

Ingehuurde krachten eerst ontslagen

Bij ontslag om bedrijfseconomische redenen ontslaat de werkgever eerst ingehuurd personeel zoals uitzendkrachten en zzp'ers.

Ontslagvolgorde werknemers (inclusief payrollwerknemers)

De werkgever stelt de ontslagvolgorde vast van de werknemers die bij hem in dienst zijn. Dat is inclusief eventuele payrollwerknemers die bij hem werken. Hij hanteert daarvoor het afspiegelingsbeginsel. Eerst  worden de volgende werknemers ontslagen:

• AOW-gerechtigden;
• oproepkrachten;
• werknemers die werken op een tijdelijke arbeidsovereenkomst die nog maximaal 26 weken duurt.

Daarna worden volgens het afspiegelingsbeginsel de overige werknemers ontslagen.

Afspiegelingsbeginsel: leeftijdsgroepen

Bij het afspiegelingsbeginsel worden werknemers met vergelijkbare (“uitwisselbare”) functies ingedeeld in leeftijdsgroepen. Binnen elke leeftijdsgroep wordt bekeken wie het laatst is aangenomen. Deze werknemers worden dan als eerste ontslagen. Het gaat om de volgende leeftijdsgroepen:

• 15 tot 25 jaar;
• 25 tot 35 jaar;
• 35 tot 45 jaar;
• 45 tot 55 jaar;
• 55 jaar en ouder.

Afwijken van afspiegelingsbeginsel

Het afspiegelingsbeginsel hoeft door de werkgever niet te worden gebruik als:

• het bedrijf of bedrijfsvestiging gaat sluiten;
• er een unieke functie komt te vervallen. Dat is een functie die alleen door 1 werknemer wordt ingevuld;
• er een categorie uitwisselbare functies in zijn geheel komt te vervallen;
• dit in de cao staat. Het afspiegelingsbeginsel uit de cao wordt dan gebruikt.

In een aantal bijzondere situaties kan de werkgever van het afspiegelingsbeginsel afwijken:

• Werkgevers kunnen een beroep doen op de hardheidsclausule als zij werknemers onder toezicht en leiding van een derde laten werken. De hardheidsclausule geeft de mogelijkheid om af te wijken van het afspiegelingsbeginsel. Dit kan alleen als het toepassen van het afspiegelingsbeginsel tot de volgende situatie leidt:
  bij de opdrachtgever moet een uitzendkracht worden geruild voor een andere uitzendkracht. Maar de opdrachtgever wil de uitzendkracht die al bij hem werkt niet kwijt.
• Als een werkgever een onmisbare werknemer heeft. Dit is een werknemer met kennis en bekwaamheden die belangrijk zijn voor het functioneren van het bedrijf. In zijn plaats moet een andere werknemer voor ontslag worden voorgedragen. De werkgever moet stukken toevoegen bij de ontslagaanvraag waaruit dit blijkt.
• Bij een werknemer met een ziekte of handicap die hierdoor zijn werk niet of minder kan doen.
• Als voor een werknemer een opzegverbod geldt. In dat geval mag de werkgever deze werknemer overslaan. Ook al komt hij volgens het afspiegelingsbeginsel voor ontslag in aanmerking. Binnen dezelfde leeftijdsgroep wordt dan de eerstvolgende werknemer voor ontslag voorgedragen.
• Als de werkgever een werknemer wil ontslaan voor wie de loonkostensubsidie is vervallen.

Bij cao afwijken van afspiegelingsbeginsel

• 10% afwijken van afspiegelingsbeginsel

  Voor 10% van het totale aantal werknemers dat wordt ontslagen, kan een werkgever andere werknemers voordragen dan op basis van het afspiegelingsbeginsel. Dit kan alleen als in de cao is opgenomen dat een werkgever van deze mogelijkheid gebruik kan maken.

• Andere ontslagvolgorde in cao

  De regels van het afspiegelingsbeginsel gelden niet als in een cao andere regels zijn opgenomen. Er kunnen alleen andere regels worden afgesproken  als er ook een onafhankelijke en onpartijdige cao-commissie is die het ontslag vooraf toetst.

Wederindiensttredingsvoorwaarde

Bent u ontslagen wegens bedrijfseconomische reden en trekt het werk binnen 26 weken na de opzegging weer aan? Dan moet de werkgever u in de gelegenheid stellen om dezelfde werkzaamheden weer te hervatten.

Andere ontslagregels voor uitzendkrachten, werknemers in de zorg en payrollwerknemers

Voor uitzendkrachten gelden andere ontslagregels. Op deze groep werknemers en op categorieën werknemers in de sector zorg en welzijn gelden specifieke regels voor het bepalen van de ontslagvolgorde. Ook voor ontslag van payrollwerknemers gelden specifieke regels. Deze staan in de Ontslagregeling.

Collectief ontslag

Is een werkgever van plan 20 of meer werknemers tegelijk te ontslaan in 1 werkgebied van het UWV en binnen 3 maanden? Dan moet hij zich ook houden aan de regels voor collectief ontslag.