Hoe word ik leraar in het voortgezet onderwijs?

Om les te geven in het voortgezet onderwijs moet u bevoegd zijn of worden. U heeft daarvoor een onderwijsbevoegdheid voor een bepaald vak nodig. Heeft u geen onderwijsbevoegdheid? Dan mag u misschien toch lesgeven, bijvoorbeeld als zij-instromer of gastdocent. Of u moet onder verantwoordelijkheid van een andere docent lesgeven.

Eerstegraads of tweedegraads onderwijsbevoegdheid

Om leraar te zijn op een middelbare school moet u bevoegd zijn. Er is een eerstegraads en een tweedegraads bevoegdheid.

Met de tweedegraads onderwijsbevoegdheid mag u lesgeven aan:

• vmbo;
• onderbouw havo;
• onderbouw vwo;
• praktijkonderwijs.

Het is ook toegestaan om met een getuigschrift van de pabo les te geven in het praktijkonderwijs.

Als u eerstegraads onderwijsbevoegd bent, mag u ook nog lesgeven aan:

• bovenbouw havo;
• bovenbouw vwo.

Uw opleiding bepaalt welke bevoegdheid u heeft.

Tweedegraads bevoegdheid halen

U bent tweedegraads onderwijsbevoegd na 1 van deze opleidingen:

• Hbo-lerarenopleiding voortgezet onderwijs

  Om deze opleiding te mogen doen, heeft u een diploma van havo of vwo nodig, of van mbo niveau 4. Heeft u deze diploma’s niet en bent u ouder dan 21 jaar? Dan doet u eerst een toelatingsonderzoek.

• Kopopleiding voor hbo-bachelor

  Heeft u een hbo-bachelor gedaan? Dan kunt u voor een aantal vakken de kopopleiding doen. Hogescholen bepalen voor welke opleidingen dit kan. Een overzicht van kopopleidingen vindt u op Overheid.nl. De kopopleiding duurt 1 jaar.

Eerstegraads bevoegdheid halen

U bent eerstegraads onderwijsbevoegd na 1 van deze opleidingen:

• Lerarenopleiding aan een hogeschool (hbo-master)

  Deze masteropleiding is een vervolg op de lerarenopleiding voor de tweedegraads bevoegdheid. De opleiding duurt 2 tot 3 jaar (deeltijd).

• Lerarenopleiding aan een universiteit

  Heeft u een wo-bachelor of wo-masterdiploma die aansluit op het vak waarin u wilt lesgeven? Dan kunt u voor de meeste vakken uw eerstegraads bevoegdheid ook aan de universiteit halen. Universiteiten bieden verschillende lerarenopleidingen.

Andere mogelijkheden om bevoegd les te geven

• Verkorte opleiding voor zij-instromer

  Vindt u een 4-jarige opleiding te lang? Dan kunt u misschien een aangepast traject volgen (zij-instromen). Dit traject duurt 2 jaar. U kunt er zowel eerstegraads als de tweedegraads bevoegd mee worden. Geeft u al les in het basisonderwijs of het voortgezet onderwijs? Ook dan kunt u dit traject volgen.

• Beperkte tweedegraads bevoegdheid via educatieve minor/module

  Doet u een bacheloropleiding? Of heeft u die afgerond? Dan kunt u de educatieve minor erbij of erna doen. Het is een fulltime opleiding van 6 maanden. U kunt de opleiding aan de universiteit of de hogeschool doen.

  Educatieve minor/module aan de universiteit

  U kunt deze minor of module volgen bij alle universiteiten met een lerarenopleiding. In de Regeling verwantschapstabel educatieve minor leest u met welke studies u deze minor kunt combineren. Na deze opleiding mag u lesgeven aan de theoretische leerweg van het vmbo (vmbo-tl) en aan de onderbouw van havo en vwo.

  Educatieve minor aan de hogeschool

  Als u deze minor heeft afgerond, bent u niet onderwijsbevoegd. Wel krijgt u een aantal vrijstellingen. Als u dan later aan de voorwaarden voldoet, kunt u met de verkorte kopopleiding helemaal tweedegraads bevoegd worden.

Bevoegd leraar worden zonder de juiste opleiding

Heeft u geen diploma van een lerarenopleiding voor het vak waarin u les wilt geven? Dan kunt u alleen in deze gevallen bevoegd leraar zijn in het voortgezet onderwijs:

• Met een buitenlands diploma voor het vak waarin u lesgeeft. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) moet het diploma erkennen.
• Met een ontheffing van de minister van OCW om in dat vak op een bepaald schoolniveau les te geven. Dit gebeurt alleen als u de lerarenopleiding niet hoeft te volgen en u al erg goed bent in uw vak. Dit komt niet veel voor.
• Als uw bekwaamheid is erkend voor een vak waarvoor geen lerarenopleiding bestaat. Dit komt vooral voor op het vmbo en in het praktijkonderwijs.
• Door het overgangsrecht van de Wet Beroepen in het onderwijs. Dit geldt als u een diploma heeft van vóór 1 augustus 2006.
• Met een pabodiploma voor scholen in het praktijkonderwijs en scholen voor voortgezet speciaal onderwijs waar leerlingen geen examens doen.
• Met een pabodiploma en een certificaat “Groepsleerkracht onderbouw vmbo basis- en kader” kunt u lesgeven in de vakken Nederlands, wiskunde-rekenen, en de gekozen vakken bij het certificaat (Engels, Mens en Maatschappij, Mens en Natuur).
• Met een diploma (en opleidingscombinatie) die staat in de Regeling  conversietabel getuigschriften en vakken VO.
• Als u in het mbo werkt, en:
  • met een pedagogisch-didactisch getuigschrift lesgeeft op een vmbo-entreeopleiding, of
  • via een samenwerkingsverband vmbo-mbo lesgeeft op een vmbo.
• Als u met andere leraren in de 1e en 2e klas een groter programmaonderdeel verzorgt. Bijvoorbeeld sport, dienstverlening en veiligheid. U moet dan wel bevoegd zijn in 1 van de vakken die aan de basis staan van dat programmaonderdeel.

Hybride leraren en gastdocenten: lesgeven naast een andere baan

Een relatief nieuw begrip is de hybride-docent. Dat zijn mensen die hun huidige baan combineren met een baan in het onderwijs. Een hybride docent heeft belangrijke kennis uit de samenleving of het bedrijfsleven. Voor hybride docenten gelden in alle onderwijssectoren dezelfde bekwaamheidseisen als voor andere docenten.

Gastdocenten in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs

Gastdocenten kunnen alleen ingezet worden in het voortgezet onderwijs (vo) en middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Om gastdocent te worden is geen onderwijsbevoegdheid nodig. De gastdocent valt onder de verantwoordelijkheid van een bevoegde leraar. Een gastdocent mag gemiddeld 6 uur per week les geven. Wie meer uur per week les wil geven, moet zelf binnen 2 jaar een bevoegdheid halen. In die periode mag iemand al zelf lesgeven. De school waar iemand les wil geven, kan daarbij helpen. Hiervoor zijn subsidiemogelijkheden.

Beloning

Mensen onderschatten de salarissen van leraren. Leraren verdienen beter dan veel mensen denken, blijkt uit onderzoek. Bekijk hoeveel een leraar in het voortgezet onderwijs verdient.

Subsidie

Mogelijk komt u in aanmerking voor subsidie als u een lerarenopleiding gaat volgen. Op de website leraar.nl kunt u door antwoord te geven op enkele simpele vragen achterhalen of u in aanmerking komt voor een regeling.

Vragen over leraar worden

U kunt vragen stellen over leraar worden via X (@MinOCW) of via Facebook (www.facebook.com/ministerieocw).

Meer informatie over werken in het onderwijs of persoonlijk advies? Neem contact op met het Onderwijsloket.