Bestrijding van schadelijke exoten

Invoer van exoten

Exoten zijn planten en dieren die oorspronkelijk niet in Nederland of Europa voorkomen. Mensen hebben deze planten en dieren ingevoerd of ze zijn meegekomen met schepen of auto’s. Vaak hebben exoten geen natuurlijke vijanden waardoor hun aantal snel kan groeien.

Schade door exoten

Sommige exoten groeien uit tot een plaag. Dit zijn de zogenaamde invasieve exoten. Ze kunnen schade veroorzaken aan:

• De natuur. Schadelijke exoten kunnen inheemse planten en dieren verdringen of zelfs laten verdwijnen. Invasieve exoten verstoren daarmee het natuurlijke evenwicht. 
• De economie. Bijvoorbeeld reparatiekosten van schade aan dijken veroorzaakt door muskusratten. Zij graven holen in dijken waardoor overstromingen dreigen.
• De gezondheid van mensen. Exoten kunnen ziektes overbrengen op mensen. Een Aziatische tijgermug kan met zijn steek ziekten overbrengen, bijvoorbeeld dengue (knokkelkoorts).

Voorbeelden van schadelijke exoten

Voorbeelden van exoten die schadelijk zijn:

• Ambrosia. Hooikoortspatiënten krijgen hooikoortsklachten door deze plant.
• Grote waternavel. Dit is een snelgroeiende waterplant die sloten, rivieren en kanalen kan verstoppen.
• Amerikaanse grijze eekhoorn. Deze soort kan ziektes overbrengen op de Nederlandse rode eekhoorn.
• Blauwband. Een vijvervis die in de natuur andere vissen verdringt.
• Reuzenberenklauw. Een plant die andere planten verdringt en grote blaren op de huid kan veroorzaken.
• Rode Amerikaanse rivierkreeft. Dit schaaldier bracht de kreeftenpest mee naar Nederland. Het plant zich snel voort en verdringt vissen en planten. Er zijn regels voor vissers die vissen op invasieve schaaldieren zoals de Amerikaanse rivierkreeft. 

Maatregelen tegen schadelijke exoten

De belangrijkste maatregelen tegen schadelijke exoten zijn:

• Voorkomen dat schadelijke exoten het land binnenkomen.
• Komen exoten toch binnen? Dan is het belangrijk de dieren zo snel mogelijk uit het milieu weg te halen. En planten te vernietigen.

De aanpak tegen de schadelijke exoten verschilt per plant of dier.

Maatregelen Europese Unie tegen invasieve exoten

Wereldwijd bedreigen invasieve exoten de natuur. Internationale afspraken moeten de invasie van exoten bestrijden. In landen van de Europese Unie (EU) geldt de Europese exotenverordening waarop planten en dieren staan die schade toebrengen aan de natuur. Dus ook in Nederland. Onderdeel van de Europese exotenverordening is de Unielijst van invasieve exoten.

Unielijst van zorgwekkende exoten

EU-landen moeten de invasieve exoten op de Unielijst bestrijden. Een deel van deze soorten komt voor in Nederland. De Unielijst krijgt regelmatig een update.

Het is onder meer verboden om de planten en dieren op de Unielijst:

• in te voeren;
• te kweken of te fokken;
• te verhandelen;
• te bezitten.

Dierenwinkels, tuincentra en ook particulieren mogen de planten en dieren op de lijst niet meer verkopen.

Voor vissers is er een uitzondering voor het vervoeren of verkopen van sommige krab- en rivierkreeftsoorten.

Overgangsregeling Europese exotenverordening

De Europese exotenverordening heeft een overgangsregeling (artikelen 31 en 32 van de verordening). Deze is van belang voor kwekers, dierenwinkels, tuincentra en eigenaren van huisdieren. In de overgangsregeling staat het volgende:

• Eigenaar huisdier
  Wie al een huisdier heeft dat op de Unielijst staat, mag het dier houden totdat het sterft. Het dier mag zich niet voortplanten. De eigenaar mag het dier niet laten ontsnappen of in het wild loslaten.

• Kweker, dierenwinkel en tuincentrum
  Als kwekers, dierenwinkels en tuincentra planten of dieren in voorraad hebben die op de Unielijst staan, mogen zij die nog verkopen. Dit geldt alleen voor het eerste jaar vanaf plaatsing van de plant of het dier op de Unielijst.