Sociale media, games en videoplatforms: ook kinderen doen veel dingen online. Deze digitale technologieën zijn leerzaam en goed voor de sociale ontwikkeling. Maar er zijn ook risico’s, zoals cyberpesten, een gameverslaving of kijken naar schadelijke inhoud. Om kinderen te beschermen in de digitale wereld, neemt de overheid verschillende maatregelen. Ook in Europa.
Online wereld heeft invloed op de ontwikkeling van kinderen
Kinderen leren online veel, ze maken vrienden en hebben plezier. Maar er gebeuren online ook dingen met een negatieve invloed op de mentale en fysieke ontwikkeling van kinderen. Voorbeelden daarvan zijn:
Kinderen kunnen online een hogere leeftijd opgeven dan ze werkelijk hebben. Hierdoor komen ze te vaak in aanraking met schadelijke content, zoals gewelddadige filmpjes. Of ze raken betrokken bij wedstrijdjes waarin jongeren elkaar uitdagen om levensgevaarlijke dingen te doen.
Kinderen krijgen in games, op social media en op videoplatforms vaak te maken met reclame. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor, omdat zij minder goed in staat zijn reclame te herkennen. Of om goede afwegingen te maken bij een aankoop.
Te veel schermtijd zorgt voor fysieke klachten als rugpijn, slechter zicht en slaapproblemen. Ook kan het leiden tot eenzaamheid.
Rechten van kinderen gelden in de fysieke en digitale wereld
Het Internationale Verdrag voor de rechten van het kind beschermt de rechten van alle kinderen. Zowel in de fysieke als de digitale wereld.
Zo hebben ze verschillende rechten, zoals het:
recht op privacy;
recht op ontspanning;
recht op bescherming tegen schadelijke content;
recht op een gezonde mentale en fysieke ontwikkeling.
Rol van overheid in veilige online omgeving kinderen
De overheid speelt een belangrijke rol in het zorgen voor een veilige online omgeving voor kinderen. Ook wil de overheid de weerbaarheid van kinderen vergroten. Dat betekent dat ze veilig met online media kunnen omgaan. En kinderen duidelijk maken dat online dezelfde rechten gelden als offline.
Maatregelen van de overheid voor een gezonde en veilige digitale wereld
De Nederlandse overheid neemt verschillende maatregelen voor een gezonde en veilige digitale wereld voor kinderen. Dit doet zij niet alleen, maar samen met Europese partners, het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, ouders, verzorgers en kinderen.
Deze maatregelen richten zich niet alleen op kinderen en ouders. Maar ook op ontwikkelaars en aanbieders van online diensten en producten. En op professionals in de zorg en in het onderwijs. Naast bestaande maatregelen heeft de overheid ook plannen om de online veiligheid van kinderen te verbeteren.
Maatregelen voor kinderen en ouders
De Rijksoverheid ondersteunt het Netwerk Mediawijsheid. Dit netwerk versterkt mediawijsheid onder alle Nederlanders door daar voorlichting over te geven. Zo leren ze iedereen bewust met media om te gaan. Het programma besteedt extra aandacht aan jongeren.
De Aanpak mentale gezondheid voor ons allemaal besteedt aandacht aan jongeren en hun online leefwereld. Zo krijgen ouders via de jeugdgezondheidszorg voorlichting over gezond internetgebruik en gameverslaving.
Samen met UNICEF Nederland heeft de Rijksoverheid de Jongerenraad Digitalisering opgericht. Deze raad bestaat uit 12 jongeren tussen de 10 en 16 jaar. Ze komen 4 keer per jaar samen en geven de overheid advies over het beleid over digitalisering en kinderrechten.
Er komt eind 2025 een gamewijzer (‘Game check’) die verleidingstechnieken in populaire games inzichtelijk maakt voor de speler. Door die verleidingstechnieken besteden jongeren veel tijd, geld of aandacht aan zo’n game. Met de gamewijzer kunnen kinderen en ouders bewuster kiezen welke games zij spelen.
Er komt in 2026 een beeldmerk kinderrechten dat met icoontjes de risico’s van het gebruik van een digitale dienst of product laat zien. Zo wordt bijvoorbeeld duidelijker zichtbaar als je in een gratis app toch moet betalen voor extra diensten.
In 2025 start een voorlichtingscampagne om ouders te informeren over de kansen en risico’s voor kinderen online en hoe zij hun kind online kunnen beschermen.
Maatregelen voor aanbieders of ontwikkelaars van online diensten en producten
De Code Kinderrechten Online (CKO) helpt ontwikkelaars van online diensten of producten om al vanaf het ontwerp de risico’s ervan weg te nemen. Het CKO biedt daarvoor zogenoemde ontwerpprincipes. Dat zijn hulpmiddelen en tips om producten veilig te maken.
Het Kinderrechten Impact Assessment (KIA) helpt organisaties inzicht te krijgen in kansen en risico’s van een online dienst of product voor kinderen. Risico’s kunnen samen met de Code voor kinderrechten Online worden weggenomen. KIA’s worden uitgevoerd op bijvoorbeeld streamingsdiensten, games, Instagram, Snapchat en TikTok.
Maatregelen voor professionals in onderwijs en zorg
De Toolbox Mediaopvoeding helpt professionals die ouders ondersteunen in het mediawijs maken van hun kind. Met bijvoorbeeld een quiz waarin mediaprofessionals hun kennis kunnen testen en verbeteren.
Samen met jongeren zelf en organisaties zoals MIND Us en het Netwerk Mediawijsheid, stimuleert de overheid mediawijsheid, digitale vaardigheden en digitale balans. Zo kunnen professionals de MediaDiamant - wegwijs in mediaopvoeding gebruiken. Daarin staan tips om kinderen van 0 tot en met 18 jaar mediawijs op te laten groeien.
Wetten, regels en toezicht op het gebied van online kinderrechten
Verschillende wetten en regels moeten ervoor zorgen dat bedrijven rekening houden met kinderrechten als ze online producten en diensten voor kinderen maken. Belangrijke wetten en regelsdie kinderen online beschermen, zijn de:
Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Volgens deze wet mogen online diensten persoonsgegevens van kinderen jonger dan 16 jaar alleen verwerken met toestemming van een ouder. Ook regelt de AVG voor kinderen het recht om online niet gevolgd te worden. En beschermt hen tegen het maken van dataprofielen. In zo’n profiel houden bedrijven allerlei gegevens over mensen bij. Bijvoorbeeld persoonlijke gegevens en wat voor berichten ze veel bekijken.
Mediawet. Deze wet beschermt kinderen onder andere tegen schadelijke content van bijvoorbeeld videoplatforms en sociale media. Zo bepaalt de Mediawet dat reclame herkenbaar moet zijn voor kinderen. Ook als het gaat om reclame door influencers.
Er zijn verschillende onafhankelijke toezichthouders actief op het terrein van online kinderrechten. Bijvoorbeeld de Autoriteit Persoonsgegevens, de Autoriteit Consument & Markt en het Commissariaat voor de Media. Zij controleren of iedereen zich aan de wet houdt.
