Goed bestuur in de zorg

Doel van goed bestuur in de zorg

Zorgaanbieders hebben ruimte om hun eigen zorgorganisatie in te richten en keuzes te maken. De overheid blijft hierbij op afstand. Zo krijgen zorgaanbieders meer te maken met de gevolgen van hun eigen keuzes. Ze kunnen bijvoorbeeld failliet gaan. Het is dan belangrijk dat een aantal zaken binnen de onderneming op orde is. Bijvoorbeeld aansturing, intern toezicht en risicomanagement.

Goed bestuur moet ervoor zorgen dat:

• zorgaanbieders zorgen voor kwalitatief goede en veilige zorg voor hun clienten;
• duidelijk is wie voor welk onderdeel binnen de zorgaanbieder verantwoordelijk is;
• zorgaanbieders zorgen voor goed financieel beheer.

Controle op het bestuur in de zorg

De raad voor bestuur is eindverantwoordelijk voor kwaliteit, veiligheid en continuïteit van zorg binnen hun instelling. Het interne toezichthoudende orgaan moet het beleid en de besluiten van de raad van bestuur toetsen. Dit orgaan is meestal de raad van toezicht. De toezichthouder stelt zich hierbij positief kritisch op en houdt rekening met het publieke belang van de instelling. Ook de perspectieven van direct betrokkenen (zoals cliënten en medewerkers) zijn belangrijk bij de toetsing.

Een raad van toezicht kan een bestuurder, waarvan de raad oordeelt dat die niet goed functioneert, ontslaan. Goede controle van de raad van toezicht verkleint of voorkomt het risico op incidenten binnen de instelling.

Controle goed bestuur door Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd houdt toezicht op kwaliteit van zorg. Vanuit die verantwoordelijkheid spreekt de Inspectie zorginstellingen ook aan op goed bestuur. Bijvoorbeeld door raden van bestuur aan te spreken op hun verantwoordelijkheid voor kwaliteit en veiligheid. De inspectie betrekt ook de raad van toezicht bij haar toezicht op goed bestuur.

Controle goed bestuur in de zorg door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)

Raden van bestuur moeten de door hen geleverde zorg op de juiste manier declareren. De NZa bekijkt daarom of raden van bestuur ook hun administratieve organisatie op orde hebben. Ook dat is een onderdeel van goed bestuur.

Gezamenlijk toezicht op kwaliteit zorg

De IGJ en NZa willen de kwaliteit van de zorg verbeteren. Ze hebben samen regels opgesteld waar goed bestuur in de zorg aan moet voldoen.

Verbeteren kwaliteit bestuur en intern toezicht in de zorg

De overheid wil de kwaliteit van het bestuur in de zorg en het interne toezicht verder verbeteren. Bijvoorbeeld door wanbeleid en onbehoorlijk bestuur harder aan te pakken. Andere maatregelen zijn:

• De verantwoordelijkheden over en weer van bestuurders en toezichthouders aanscherpen. Bijvoorbeeld door verplichte accreditatie en registratie van zorgbestuurders en het aanpassen van de governancecode.
• Het externe toezicht op goed bestuur versterken.
• De medezeggenschap voor patiënten en cliënten versterken. Hierdoor houdt het bestuur meer rekening met de behoeften van de cliënt.

Daarnaast gaat de overheid goede initiatieven van instellingen om het bestuur te verbeteren waar mogelijk ondersteunen. Meer informatie over de maatregelen vindt u in de kamerbrief over goed bestuur in de zorg.

Concurrentie in de zorg

Zorgaanbieders zijn ondernemingen in de zin van de Mededingingswet. En moeten voldoen aan de regels ervan. Zij mogen geen afspraken maken met de concurrentie ten nadele van de patiënt. Ook mogen ze geen misbruik maken van hun machtspositie. Dit geldt onder andere voor huisartsen, apothekers, ziekenhuizen en groothandelaren in geneesmiddelen.

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft Richtsnoeren voor de zorgsector. Deze richtlijnen geven bijvoorbeeld aan welke samenwerkingen zorginstellingen aan mogen gaan vanuit de Mededingingswet. Daarnaast bevat de website van de ACM aanvullende informatie over wat wel en niet is toegestaan.

Toezicht op fusies in de zorg

Fusies in de zorg zijn verboden, behalve als de NZa toestemming geeft. Op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg moeten zorgaanbieders hun fusieplannen ter goedkeuring aan de NZa voorleggen. Bij de aanvraag om goedkeuring moeten zij een fusie-effectrapportage voegen. Meer informatie over toezicht op fusies door de NZa staat op de website van de NZa.

De NZa geeft deze toestemming als:

• zorgaanbieders samen met alle betrokkenen goed nadenken over het nut en de risico's van een fusie;
• de verlening van zeer belangrijke zorg niet in gevaar komt door een concentratie.

Na goedkeuring door de NZa kunnen meldingsplichtige zorgaanbieders hun fusieplannen voorleggen aan de ACM. De ACM zal onderzoeken of de zorgaanbieders een vergunning moeten hebben voor de fusie. Als dit zo is, beoordeelt de ACM of ze deze vergunning geeft.