Herstel ouders op koers, wensen gedupeerden centraal bij verbetering

Nieuwsbericht | 03-12-2021 | 14:40

Het herstelproces voor ouders die zijn gedupeerd door de problemen met de kinderopvangtoeslag ligt op schema. Terwijl het werk voor herstel doorgaat, streeft staatssecretaris Van Huffelen van Financiën naar verbetering zodat meer mensen eerder weten waar ze aan toe zijn. Het kabinet en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) doen naar aanleiding van een uitgebreide herijking samen een aantal voorstellen die daar voor moeten zorgen. De ministerraad heeft ingestemd met toezending van een brief hierover aan de Tweede Kamer.

Bijna 50.000 mensen hebben zich inmiddels als mogelijk gedupeerde bij de uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) gemeld. De eerste zorgvuldige toets is voor 40.000 van hen afgerond waarbij 23.000 keer is vastgesteld dat ouders gedupeerd zijn. Deze ouders hebben recht op de €30.000 van de Catshuisregeling. De inning van hun schulden wordt gepauzeerd terwijl tegelijkertijd een oplossing voor die schulden wordt gezocht. Zij krijgen de erkenning dat zij geen fraudeur zijn en komen in aanmerking voor hulp vanuit de gemeenten. Aan zo’n 19.500 ouders die hadden aangegeven het geld nu te willen ontvangen, is het bedrag van €30.000 uitgekeerd.

Gaandeweg deze grote inspanning is duidelijk geworden dat ouders het herstel bieden waar ze recht op hebben, niet altijd aansluit bij de behoefte die gedupeerden hebben. Uit uitgebreid onderzoek onder ouders blijkt dat zij onder meer behoefte hebben aan meer persoonlijk contact, ruimte voor emotioneel herstel en een snel maar vooral zorgvuldig proces. Tegelijkertijd blijkt dat de problemen van steeds meer mensen die zich hebben gemeld geen raakvlak met de kinderopvangtoeslag hebben. Al deze zaken vragen om een andere aanpak bij de UHT.

Een aantal voorstellen moet nu zorgen voor een verbetering: te weten eerder persoonlijk contact, een grotere rol voor gemeenten bij het herstel, een drie-gesprek op basis waarvan er differentiatie gemaakt kan worden tussen ouders en beter aansluiten op de behoefte van de ouder aan emotioneel herstel, transparantie en een heldere planning. Doel is daarbij dat de zwaarst gedupeerde ouders het eerst worden geholpen.

Staatssecretaris Van Huffelen: “De hersteloperatie moet beter en sneller, waarbij de wensen van ouders het uitganspunt vormen. Zij geven aan dat ze het heel belangrijk vinden dat er eerder persoonlijk contact is, dat we helder zijn over het hersteltraject en dat ouders meer regie hebben. Ze willen weten wat er fout is gegaan en geven aan dat snelheid belangrijk is maar dat zorgvuldigheid en erkenning voor hun leed belangrijker zijn. Goed herstel kost tijd. Naast die individuele erkenning maken we samen met ouders werk van het collectieve, emotionele herstel.”

Peter Heijkoop (VNG): “Wij hebben met belangstelling kennisgenomen van de Kamerbrief over de herijking van de hersteloperatie kinderopvangtoeslag waarin wij een positieve beweging vanuit het kabinet zien om de hersteloperatie te verbeteren. Als gemeenten hebben wij al eerder aangegeven bereid te zijn een stap naar voren te zetten in het belang van de gedupeerde ouders. Goede samenwerking is daarvoor essentieel. Volgende week stellen wij in het VNG-bestuur vast onder welke voorwaarden gemeenten dit voor gedupeerde ouders waar kunnen maken.”

Persoonlijk contact

Het kabinet stelt voor om eerder persoonlijk contact te hebben met mensen die zich melden als gedupeerde. In urgente situaties kunnen gemeenten of UHT aanvragen met voorrang beoordelen. Als juist duidelijk blijkt dat mensen niet aan het juiste adres zijn ronden wij het proces versneld met hen af en worden zij waar mogelijk doorverwezen. Hiermee wordt voorkomen dat zij langer dan nodig wachten op hulp die UHT niet kan bieden, en dat ouders die wél gedupeerd zijn langer moeten wachten.

Rol van gemeenten

Het is de bedoeling om gemeenten eerder in het herstelproces te betrekken. Zij kunnen urgentie signaleren, waardoor aanvragen met voorrang kunnen worden beoordeeld. Daarnaast zitten gemeenten, samen met gedupeerde ouders en UHT om tafel om de uitkomst van de eerste zorgvuldige toets te bespreken, het persoonlijke verhaal van de ouders te horen, verwachtingen voor het vervolg te bespreken en de behoeften van de ouders in kaart te brengen op gebied van de brede hulp. Het aantal loketten waar gedupeerde ouders (opnieuw) hun verhaal moeten doen, wordt zo beperkt.

Behoefte ouders

Het herstelproces wordt meer afgestemd op de verschillende situaties waarin groepen ouders zitten. Soms is financiële compensatie voldoende, maar vaak is er meer nodig, zoals schuldhulpverlening, emotioneel herstel, hulp bij huisvesting, werk, gezinssituatie of gezondheid. Wie niet gedupeerd is door de problemen met de kinderopvangtoeslag krijgt daarover duidelijkheid met een goed onderbouwde beschikking. Daarmee wordt het proces afgerond. Gedupeerden met een lage terugvordering wordt de mogelijkheid geboden het financiële herstelproces na het ontvangen van 30.000 euro af te ronden. Zo kan voorrang worden gegeven aan de zwaarste gedupeerde ouders.

Daarnaast kijken we naar verbeteringen in het proces rondom werkelijke schade bij integrale beoordelingen en of het mogelijk is om ouders een vaststellingovereenkomst aan te bieden.

Buitenland

Naast de voorstellen voor verbetering meldt de staatssecretaris ook dat ze van plan is om een speciaal ondersteuningsteam voor gedupeerde ouders in het buitenland (OTB) op te richten. Uit gesprekken met hen blijkt dat hun situaties en hun wensen, ook op het gebied van eventuele terugkeer naar Nederland, heel verschillend zijn. Dat maakt maatwerk en persoonlijk contact extra belangrijk. Het is de bedoeling dit aan te laten sluiten bij de brede ondersteuning die door Nederlandse gemeenten aan hun gedupeerde inwoners wordt gegeven en dat er voor elke ouder/gezin die daar behoefte aan heeft door het OTB een plan wordt opgesteld voor ondersteuning bij herstel en het treffen van voorbereidingen bij een eventuele terugkeer naar Nederland. Een precieze uitwerking volgt later deze maand.

Uitvoering

De voorstellen worden nu eerst door de Tweede Kamer en het bestuur van de VNG beoordeeld. Daarna kunnen de uitvoeringstoetsen van start gaan, zodat de effecten voor de ouders in het tweede kwartaal van volgend jaar merkbaar zijn. Formele besluitvorming over herijking zal plaatsvinden na de uitvoeringstoetsen.