Herstel kinderopvangtoeslag

Ouders onterecht in grote problemen

Tussen 2004 en 2019 heeft de Belastingdienst tienduizenden ouders in grote problemen gebracht. Zij moesten te veel kinderopvangtoeslag terugbetalen en raakten daardoor in de schulden. Gedupeerde ouders raakten hun baan en huis kwijt en kregen problemen met hun gezondheid. Soms werden hun kinderen uit huis geplaatst omdat de spanningen thuis te hoog opliepen.

Belangrijkste conclusies en gevolgen toeslagenaffaire

• In maart 2020 adviseerde de commissie-Donner om gedupeerde ouders snel en ruimhartig te compenseren.
• Op 15 januari 2021 trad het kabinet Rutte-III af vanwege de toeslagenaffaire. Het kabinet bood gedupeerde ouders en kinderen excuses aan. Dit, nadat een commissie van het parlement had geconcludeerd dat de grondbeginselen van de rechtsstaat waren geschonden. En gezinnen ongekend onrecht is aangedaan.
• In mei 2022 stelde het kabinet vast dat bij de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen ook sprake was van institutioneel racisme. Ouders met een laag inkomen, alleenstaanden en mensen met een andere nationaliteit werden vaker als fraudeur gezien.

De tijdlijn problemen kinderopvangtoeslag van de Dienst Toeslagen geeft een overzicht van nieuwe regelingen, Kamerbrieven en rapporten over de toeslagenaffaire.

Herstellen fouten en schade toeslagenaffaire

Ouders die het slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire krijgen op verschillende manieren hulp. Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) regelt de meeste hulp.

Compensatie voor gedupeerde ouders

Gedupeerde ouders krijgen na een eerste toets zo snel mogelijk een bedrag van € 30.000 (zogenoemde Catshuisregeling). Betalingsachterstanden op schulden die ze hebben bij winkels, banken en andere bedrijven van voor 1 juni 2021 worden betaald. Schulden bij de Belastingdienst, gemeente of andere overheden van voor 1 januari 2021 worden kwijtgescholden. En ouders kunnen via hun gemeente hulp krijgen om schulden af te lossen of een woning of baan te vinden. Of om medische hulp of hulp van een psycholoog te vinden.

In een uitgebreide beoordeling (zogenoemde integrale beoordeling) wordt bekeken of gedupeerde ouders meer financiële schade hebben. Ook komen hun kinderen, ex-toeslagpartner of nabestaanden (als de aanvrager van de kinderopvangtoeslag is overleden) mogelijk in aanmerking voor compensatie.

Alle stappen van aanmelding als slachtoffer tot uitbetaling staan op de website van UHT.

Compensatie voor kinderen van gedupeerde ouders

Kinderen van gedupeerde ouders krijgen maximaal € 10.000 (via de kindregeling). Hoeveel compensatie een kind krijgt, hangt af van de leeftijd van het kind. Ook kinderen hebben door de toeslagaffaire veel stress gehad, bijvoorbeeld door armoede en ouders die uit elkaar zijn gegaan.

Compensatie voor ex-toeslagpartners van gedupeerde ouders

De ex-toeslagpartner van een gedupeerde ouder die kinderopvangtoeslag heeft aangevraagd, kunnen € 10.000 krijgen. Ook kunnen zij hulp krijgen via hun gemeente, hulp bij schulden en hulp als ze nog meer schade hebben. Dat is geregeld in de ex-toeslagpartnerregeling.

Compensatie na overlijden gedupeerde ouder

Familieleden van een gedupeerde ouder die is overleden, kunnen in 2024 compensatie krijgen. Zij blijven soms zitten met schulden en rekeningen omdat alleen degene die kinderopvangtoeslag heeft aangevraagd, compensaties kan krijgen. Dat is geregeld in de Wet aanvullende regelingen hersteloperatie toeslagen.

Ondersteuning ouders via de gemeente

Gedupeerde ouders en kinderen kunnen van hun gemeente ondersteuning krijgen, bijvoorbeeld om werk te vinden of medische zorg te krijgen. Of advies over geldzaken, kwijtschelden van gemeentelijke belastingen of ondersteuning in of rond het huis.

Welke ondersteuning gemeenten bieden en hoe gedupeerde ouders die ondersteuning krijgen, staat op de website van de Dienst Toeslagen.

Ouders met meer schade kunnen aankloppen bij onafhankelijke organisaties

Gedupeerde ouders die vinden dat ze niet genoeg compensatie hebben gekregen, kunnen bij 2 onafhankelijke organisaties terecht. Zij moeten dan meer schade hebben dan de € 30.000 (na de eerste toets) en aanvullende compensatie (na de integrale beoordeling). Zij kunnen dan aankloppen bij:

• Commissie Werkelijke Schade
  Deze commissie bekijkt of de gedupeerden recht hebben op meer compensatie. De commissie zet dat in een advies. De Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) beslist of de gedupeerde extra compensatie krijgt.
• Stichting Gelijkwaardig Herstel
  Deze onafhankelijke stichting van getroffen ouders zet samen met de gedupeerden hun verhaal over de problemen met de kinderopvangtoeslag op papier. Daarna adviseert een schadespecialist van de stichting over mogelijke compensatie. Als de ouder daarmee akkoord gaat wordt er een vaststellingsovereenkomst afgesloten. Deze pilot wordt in het eerste kwartaal van 2024 geëvalueerd.

Beoordelen recht van ouders op compensatie duurt lang

Gedupeerde ouders moeten 1 tot 3 jaar wachten op duidelijkheid over eventuele extra compensaties. Vooral omdat het veel tijd kost om alle informatie van elke gedupeerde boven water te krijgen. Alleen dan kunnen de ouders de juiste compensatie, schadevergoeding en ondersteuning krijgen. Ook hebben zich veel meer gedupeerde ouders aangemeld dan verwacht.

Stand van zaken hersteloperatie

Hoeveel ouders volledig gecompenseerd zijn, staat op het dashboard kinderopvangtoeslag van de Dienst Toeslagen. Daarop staat bijvoorbeeld ook hoeveel ouders zich hebben gemeld als gedupeerde. En hoeveel ouders de eerste toets en de uitgebreide (integrale) beoordeling hebben gehad.

Hoe het staat met de hersteloperatie toeslagen staat in de voortgangsrapportages die het ministerie van Financiën enkele keren per jaar naar de Kamer stuurt.