Ga direct naar inhoud

Nederland draagt bij aan internationale rechtsorde

Ondersteunen van internationaal recht is een vast onderdeel van het Nederlandse buitenlandbeleid. In artikel 90 van de Nederlandse grondwet staat dat de regering zich actief inzet voor de bevordering van de internationale rechtsorde. 

Verdragen basis internationale rechtsorde

Een sterke internationale rechtsorde is nodig voor een rechtvaardige, vreedzame en welvarende wereld. Daarvoor zijn internationale normen nodig. Regeringen in oorlog moeten weten dat ze geen burgers mogen doden. Soldaten moeten weten dat ze geen mensen mogen martelen.

De normen voor de internationale rechtsorde staan in verschillende internationale verdragen:

Internationaal Strafhof

Het Internationaal Strafhof (ICC) is in 1998 middels het Statuut van Rome opgericht om de straffeloosheid voor de meest ernstige misdrijven tegen te gaan. Het heeft rechtsmacht over 4 soorten misdrijven: oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid, genocide en sinds 2018 ook het misdrijf van agressie.

Internationale tribunalen

In de jaren '90, voor de oprichting van het ICC, hebben de Verenigde Naties (VN) 2 ad-hoc tribunalen opgericht. Dit zijn het Joegoslavië Tribunaal en het Rwanda Tribunaal. Sindsdien zijn ook het Speciaal Tribunaal voor Sierra Leone, Speciaal Tribunaal voor Libanon en het Cambodja tribunaal opgericht. Alleen de laatste 2 tribunalen zijn nog actief. 

Het Joegoslavië- en Rwanda Tribunaal zijn overgegaan in een VN restmechanisme voor Internationale Tribunalen. Sierra Leone heeft zijn eigen resttribunaal met vestigingen in Den Haag en Freetown. Resttaken zijn onder andere getuigenbescherming, archiefbeheer, toezicht op de uitvoering van straffen en herzieningszaken. 

Bewijsgaringsmechanismen

Er zijn speciale mechanismen die bewijs verzamelen en analyseren voor toekomstige rechtszaken. Dit gebeurt in gevallen waar:

  • het ICC (nog) geen rechtsmacht heeft;
  • geen vervolging op nationaal niveau plaatsvindt;
  • behoefte is aan een centraal punt van bewijsverzameling. 

Huidige bewijsgaringsmechanismen zijn: 

  • International Impartial and Independent Mechanism (IIIM) for the Syrian Arab Republic.
  • Investigative Team to promote accountability for crimes committed by Da'esh / ISIL in Iraq and the Levant (UNITAD). 
  • Independent Investigative Mechanism for Myanmar (IIMM).

Ljubljana – The Hague Convention/ Verdrag van Ljubljana – Den Haag

In mei 2023 hebben 68 landen in Ljubljana een akkoord bereikt voor een modern en effectief samenwerkingsverdrag voor de nationale opsporing en vervolging van internationale misdrijven. 

Landen zijn eerst zelf verantwoordelijk om internationale misdrijven (genocide, oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid) op te sporen en vervolgen. Dit zijn vaak onderzoeken die over de landsgrenzen heen gaan. In veel van deze onderzoeken is samenwerken met andere landen daarom erg belangrijk. Voor deze samenwerking is vaak een juridische basis nodig in de vorm van een verdrag.

Veel van de verdragen waarin deze feiten strafbaar zijn gesteld erg verouderd. Den Haag worden ook afspraken gemaakt voor samenwerking over thema's zoals videoverhoor of joint investigation teams.