Update: Nederlandse uitvoering sancties tegen Rusland en Belarus

Nieuwsbericht | 22-04-2022 | 09:26

Het kabinet vindt het belangrijk dat de EU-sancties tegen Rusland zo effectief mogelijk zijn. En dat Nederland deze sancties volledig naleeft en handhaaft. In een brief aan de Tweede Kamer deelt minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken de laatste ontwikkelingen.

Nederlandse naleving van de sancties

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne heeft het kabinet zich ingespannen om de sancties uit te voeren en te handhaven. Inmiddels is bijvoorbeeld van personen en entiteiten op de sanctielijst € 632,9 miljard aan tegoeden bevroren. En heeft de Douane twintig schepen aan de ketting gelegd.

Wat zijn bevroren tegoeden en bezittingen? Als tegoeden (geld) worden bevroren, kan een getroffen persoon, organisatie of bedrijf het geld niet meer opnemen of overmaken. Als bezittingen zoals vastgoed of schepen worden bevroren, mogen die niet langer worden verkocht, verhandeld of als onderpand worden gebruikt. Bezittingen kunnen door Nederlandse instanties niet worden ingenomen of onteigend.

Overzicht sanctienaleving Nederland

Op 21 april 2022 was dit de stand van zaken voor de naleving van de sancties:

Categorie	Resultaat naleving
Financiële tegoeden	€ 632,9 miljoen bevroren
Transacties	€ 274,3 miljoen bevroren
Vaartuigen	20 vaartuigen in beeld
Vliegtuigen	1 aan de grond, 5 ‘ingepakt’
Vracht	33.500 containers gecontroleerd 63.000 uitvoeraangiften beoordeeld
Vastgoed	Geen signalen

Hoe heeft Nederland gehandeld bij de naleving van sancties?

Het totaalbeeld is dat er goed is gehandeld bij de naleving van sancties in Nederland. Door ondernemers en bedrijven, financiële instellingen, toezichthouders en uitvoeringsorganisaties. Het beeld dat soms wordt geschetst dat er miljarden aan bezittingen van gesanctioneerde Russische partijen zich in Nederland zouden bevinden, of dat er miljarden zouden zijn weggelekt doordat Nederland te laat zou hebben gehandeld, blijkt niet overeen te komen met de werkelijkheid. Volgens het kabinet zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten:

• Er zijn geen aanwijzingen dat na het instellen van de sancties grootschalig vermogen uit Nederland is weggesluisd. Als dit wel is gebeurd, is dit een strafbaar feit. Er wordt onderzoek gedaan naar een aantal mogelijke schendingen.
• Het is mogelijk dat bepaalde eigendommen van gesanctioneerde (rechts)personen in Nederland moeilijk te vinden zijn, doordat het bezit ervan doelbewust complex is gemaakt. Een Datateam doet onderzoek naar zulke bezittingen. En kijkt of deze gelinkt kunnen worden aan personen op de sanctielijst.
• Soms kan het op papier lijken alsof bepaalde bezittingen in Nederland staan. Maar in werkelijkheid zijn die bezittingen in het buitenland. Dat kan worden gedaan met behulp van trustdiensten. Op het verlenen van trustdiensten aan Russische personen en entiteiten op de sanctielijst is een verbod ingesteld.

Vervolgstappen sancties

Stef Blok coördineert sinds 4 april 2022 de Nederlandse uitvoering van de sancties en het toezicht daarop. Met betrokken instanties kijkt hij naar mogelijkheden om het risico te verkleinen dat bezittingen worden weggesluisd voordat sancties ingaan. Ook voor in de toekomst.

De kans is klein dat er in Nederland nog niet-bevroren vermogen is van personen en entiteiten die op de sanctielijst staan. Wel kijkt het kabinet of er toch zaken gemist zijn. Daarvoor is bijvoorbeeld de uitwisseling van gegevens tussen verschillende betrokken instanties mogelijk gemaakt. Op de pagina Nederlandse uitvoering sancties staat een overzicht van instanties die de sancties uitvoeren en handhaven.

De verwachting is dat de hoeveelheid bevroren tegoeden de komende periode niet veel verder zal toenemen. Tenzij er meer personen of entiteiten aan de sanctielijst worden toegevoegd.

Internationale vergelijking: resultaten Nederland en andere EU-landen

Volgens de Europese Commissie is er € 29,6 miljard aan tegoeden bevroren door de EU-lidstaten die erover hebben gerapporteerd. Tot nu toe heeft ruim de helft van de lidstaten dat gedaan. Er bestaat dus geen volledig en gedetailleerd overzicht. Daarom is het soms onduidelijk wat landen wel en niet meetellen. Van de € 29,6 miljard bestaat volgens de Commissie zo’n € 6,7 miljard uit vastgoed, boten, vliegtuigen en kunst.

In de Kamerbrief staat een overzicht van de bevroren tegoeden en tegengehouden transacties in verschillende EU-lidstaten. De cijfers komen voort uit (nieuws)bronnen of rapportages van de landen.

Meer over de Kamerbrief

De Kamerbrief van 21 april 2022 gaat ook in op andere sectoren die onder de sancties vallen. Zo staat er meer informatie over ontwikkelingen op het gebied van:

• scheepvaart
• luchtvaart
• wegvervoer
• nucleair transport
• vracht
• kunst
• bedrijfseigendom