Wie mag vragen naar mijn identiteitsbewijs en wanneer?
Een politieambtenaar, een toezichthouder en een conducteur mogen naar uw identiteitsbewijs vragen. De identificatieplicht betekent dat u zich in bepaalde situaties moet identificeren.
Identiteitscontrole alleen met reden
De politie mag alleen uw identificatiebewijs vragen als daar een goede reden voor is. Dat is het geval als de politie redelijkerwijs uw identiteit nodig heeft om haar taak uit te voeren. Bijvoorbeeld als u strafbare feiten pleegt of betrokken bent bij een verkeersongeluk. Toezichthouders hebben dezelfde bevoegdheden als de politie om naar het identiteitsbewijs te vragen. Enkele voorbeelden van situaties waarin een identiteitscontrole kan plaatsvinden zijn:
- een auto rijdt 's nachts rond op een industrieterrein;
- na een schietpartij is het belangrijk voor het onderzoek om de identiteit van (mogelijke) getuigen vast te stellen;
- hangjongeren veroorzaken overlast in de openbare ruimte;
- er is brand en de (mogelijke) brandstichter kan zich bevinden tussen de toegestroomde belangstellenden;
- bij evenementen als voetbalwedstrijden en demonstraties waarbij rellen ontstaan;
- bij onrust of dreigend geweld in uitgaansgebieden en op openbare manifestaties.
Identiteitscontrole door toezichthouders
Voor toezichthouders geldt dat het verzoek om een identiteitsbewijs te tonen, moet passen bij hun functie. Toezichthouders zijn ambtenaren die toezicht moeten houden op de naleving van bepaalde wetten. Een toezichthouder van bouw- en woningtoezicht kan bijvoorbeeld van een fietser die door rood licht rijdt niet eisen zich te identificeren. Het staande houden van verkeersovertreders behoort namelijk niet tot zijn taken. Net zo min mag een inspecteur van de Nederlandse Arbeidsinspectie aan iemand die afval op straat gooit, vragen zich te identificeren.
Identiteitscontrole door particuliere beveiligingsbedrijven
Particuliere beveiligers, portiers of uitsmijters mogen alleen bezoekers van hun pand vragen zich te identificeren. Als u dat niet wilt, mag de beveiliger u de toegang weigeren.
Identiteitscontrole voor coronatoegangsbewijzen
Wilt u ergens naartoe waar een coronatoegangsbewijs verplicht is? Dan mogen degenen die u daar toelaten en een toezichthouder u vragen om zich te identificeren.
Identiteitscontrole door conducteurs
Conducteurs van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en controleurs van andere openbaar vervoersorganisaties mogen zwartrijders om hun identiteitsbewijs vragen.
Identiteitscontrole door financiële instellingen
Financiële instellingen zijn verplicht om de identiteit van hun cliënten vast te stellen. Deze identificatie vindt plaats om ongebruikelijke transacties te kunnen melden.
Legitimatie door de politie, toezichthouder of conducteur
U mag de politieambtenaar, toezichthouder of conducteur vragen zich te legitimeren. Dit kan bijvoorbeeld van belang zijn wanneer u een klacht over het optreden wilt indienen.
Klachten over politie bij identificatieplicht
Bent u het niet eens met het optreden van de politie bij het vragen om een identiteitsbewijs? Dan kunt u hierover een klacht indienen. Dit doet u bij de regionale eenheid waar de betrokken politieambtenaar in dienst is. Alle regionale eenheden hebben dezelfde klachtenregeling.
Bij veel regionale eenheden zijn brochures verkrijgbaar over de klachtenregeling van de politie. Vraagt u een politieambtenaar om zijn naam en legitimatiebewijs? Dan moet de politieambtenaar dit aan u laten zien. In bijzondere gevallen kan een agent alleen een nummer opgeven (bijvoorbeeld leden van de Mobiele Eenheid).
Klachten over toezichthouders bij identificatieplicht
Heeft u een klacht over het optreden van een toezichthouder bij het vragen om een identiteitsbewijs? Dan kunt u deze indienen bij het bestuursorgaan waar de toezichthouder in dienst is. Het gaat dan bijvoorbeeld om reinigingscontroleurs of milieu-inspecteurs. Deze klachten worden behandeld zoals vastgesteld in de Algemene wet bestuursrecht. Toezichthouders zijn verplicht hun legitimatiebewijs te laten zien als u daarom vraagt.