Mentale gezondheid

Oorzaken van mentale klachten verschillen

Gezondheid gaat niet alleen over ziektes, maar ook over of mensen goed in hun vel zitten. Langdurige stress kan bijvoorbeeld leiden tot psychische en lichamelijke klachten. Zoals hoofdpijn, vermoeidheid en buikpijn.
Hoe iemand zich voelt, wordt bepaald door verschillende dingen.
Bijvoorbeeld:

• leefomgeving;
• mogelijkheden om te bewegen en/of sporten;
• (deelname aan) culturele activiteiten;
• prestatiedruk op school of werk;
• hoe prettig de thuissituatie is;
• fysieke gezondheid;
• financiële zorgen;
• zorgen over klimaatverandering zoals hitte of wateroverlast;
• zorgen over oorlogen in de wereld.

Ruim 1 op de 3 jongeren heeft last van mentale klachten. En ook mensen die werken en mensen in een kwetsbare positie hebben vaker problemen met hun mentale gezondheid. In de Volksgezondheidstoekomstverkenning 2020 staat mentale gezondheid als een van de grootste gezondheidsrisico’s voor de toekomst.

Voorkomen van mentale klachten

De overheid wil mensen helpen mentaal gezond te blijven met de Aanpak Mentale gezondheid: van ons allemaal. Deze aanpak brengt allerlei maatregelen, acties en doelen van bijvoorbeeld gemeenten, werkgevers en andere organisaties samen. Met deze aanpak wil de overheid:

• mentaal gezond zijn en blijven bespreekbaar maken;
• mentale klachten vaker voorkomen en vroeg hulp bieden;
• mensen informatie geven om zelf aan de slag te gaan met mentale gezondheid. Bij henzelf, maar ook bij de mensen om hen heen.

Ook is er in het meerjarenprogramma depressiepreventie en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) aandacht voor deze doelen rond mentale gezondheid.

Herkennen en bespreken van mentale klachten

Het is belangrijk om klachten op tijd te herkennen of zelfs te voorkomen. Praten over je gevoel met iemand die je vertrouwt kan opluchten. Nederlanders moeten daarvoor wel weten waar ze terechtkunnen bij (beginnende) problemen. En hoe ze het gesprek daarover voeren. Zo kunnen ze zelf aan de slag gaan met hun mentale gezondheid, maar ook anderen helpen. 
De Rijksoverheid werkt hiervoor samen met onder andere gemeenten kennisinstituten, scholen, sportverenigingen, culturele instellingen, welzijnsorganisaties, werkgevers en burgers. Zo zijn er initiatieven als:  

• de jaarlijkse Nederlandse week van de mentale gezondheid (1e week van juni) bij scholen, sportverenigingen, culturele instellingen, jeugdverenigingen, werkgevers en meer;
• activiteiten rond de Week van de Werkstress bij veel werkgevers- en werknemersorganisaties, beroepsverenigingen en honderden bedrijven;
• meer laagdrempelige ondersteuning in de wijk, waar je zonder afspraak heen kunt;
• de serious game MediaMasters voor groep 7 en 8. Daarin leren kinderen over de kansen en gevaren van (digitale) media. En hoe ze hun digitale en offline leven in balans houden;
• de samenwerking met MIND Us om onder andere online en offline ondersteuning beter op elkaar te laten aansluiten. Bijvoorbeeld via laagdrempelige inloopmogelijkheden, apps en de Kindertelefoon;
• de campagne Hey, het is oké, die jongeren laat zien dat praten over (beginnende) mentale klachten kan helpen. Op de website Hey, het is oké staan tips en ervaringsverhalen; 
• algemene tips om mentaal gezond te zijn en blijven staan op mentaalvitaal.nl.
   

Welzijnscoaches naast medische behandeling

Problemen rond mentale gezondheid zijn lang niet altijd met een medische behandeling op te lossen. De huisarts kan patiënten dan doorverwijzen naar een welzijnscoach. Die bekijkt het hele leven van de patiënt om mentale klachten te verlichten of op te lossen. Misschien heeft iemand rouwbegeleiding nodig, is een nieuwe baan een oplossing, of meer sociale contacten. Het programma Welzijn op Recept helpt zorgverleners om niet alleen medisch te kijken. 

Ouders helpen bij goede start van hun kinderen

Niet alle kinderen hebben een goede start van hun leven. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Bijvoorbeeld: te vroeg geboren worden of omdat de ouders stress hebben door financiële, mentale of andere problemen. De eerste 1000 dagen van een kind bepalen hun kansen voor later. Een goede start kan fysieke, mentale en sociale problemen op latere leeftijd voorkomen. Het programma Kansrijke Start helpt (aanstaande) ouders daarom waar dat nodig is. Ook om hulp vragen bij de opvoeding moet normaler worden. Gemeenten kunnen die hulp bieden. 

Minder eenzaamheid en meer cultuur

Eenzaamheid kan een oorzaak van mentale problemen zijn. Sociale contacten en een gevoel van ‘ertoe doen’ is voor elk mens een basisbehoefte. Eenzaamheid zorgt ervoor dat mensen minder (sociaal) actief zijn en zelfs lichamelijke klachten krijgen. Met het programma Éen tegen eenzaamheid wil de overheid eenzaamheid in Nederland verminderen.
Ook kunnen uitjes en culturele activiteiten helpen om mentaal gezond te blijven. Bijvoorbeeld een museum of het theater bezoeken of zelf cultuur maken. Cultuurdeelname helpt mensen bij hun persoonlijke ontwikkeling en verbindt ze met anderen. Dat zorgt voor veerkracht en heeft daarmee ook een positieve invloed op de mentale gezondheid. Dankzij het Programma Cultuurparticipatie kunnen meer mensen deelnemen aan culturele activiteiten voor wie dat niet gemakkelijk is. Bijvoorbeeld ouderen of mensen met een medische beperking.