Nieuwe geneesmiddelen: betaalbaar en toegankelijk

Geneesmiddelen anders ontwikkelen en verkopen

In de ontwikkeling van een medicijn kan overheidssubsidie gegeven zijn.  Farmaceutische bedrijven hoeven overheidssubsidies voor ontwikkeling van medicijnen niet terug te betalen. Tegelijkertijd hebben zij wel het patent op het nieuwe middel en kunnen daardoor de prijs hoog houden. De overheid wil daarom voorwaarden stellen aan de financiering van medicijnontwikkeling. In 2019 heeft de Nederlandse Federatie van UMC’s (NFU) de ‘10 principes van Maatschappelijk Verantwoord Licentiëren’ opgesteld.

Verder moeten farmaceutische bedrijven inzicht in de prijzen van het geneesmiddel geven. Zij moeten duidelijk maken welk deel van de prijs hun kosten dekt en welk deel winst is.

• Evenwicht tussen vernieuwing en prijs medicijnen      

  Patenten zijn bedoeld om vernieuwing te stimuleren. Maar ze worden nu vaak gebruikt om het alleenrecht van de fabrikant in stand te houden. Er is dan geen ruimte voor goedkopere generieke medicijnen en de fabrikant bepaalt dan zelf de prijs van het medicijn. Die wordt voor vernieuwende medicijnen vaak gebaseerd op ‘wat de samenleving bereid is ervoor te betalen’. En niet op gemaakte kosten en een redelijke winst. Hierdoor is er weinig ruimte voor goedkopere alternatieve medicijnen. In Nederland let de Autoriteit Consument en Markt hierop en pakt onaanvaardbaar gedrag aan. Internationaal kan het Europees Hof van Justitie beoordelen of farmaceutische bedrijven geen misbruik maken van hun positie.

• Het is belangrijk  dat patenten en aanvullende beschermingsmechanismen vernieuwing stimuleren, maar ook voldoende ruimte bieden voor concurrentie. Er is ruimte voor het aanscherpen van het beleid om de oorspronkelijke doelstellingen beter te dienen.

Betere en snellere toegang voor nieuwe medicijnen

De overheid wil dat nieuwe medicijnen die op de markt komen sneller bij de patiënt terechtkomen. Ook valt er nog veel te leren over het juiste gebruik van medicijnen. Om dat te bereiken wil de overheid onder andere deze maatregelen nemen.

• Toegang tot nieuwe medicijnen

Er zijn mogelijkheden om medicijnen alvast toe te laten tot het basispakket terwijl bepaalde medische informatie nog mist. Vooraf wordt met de fabrikant afgesproken waaraan het medicijn minimaal moet voldoen. Veiligheid staat bij versnelde toelating altijd voorop.

Het ministerie van VWS heeft in oktober 2019 de Voorwaardelijke Toelating  ingesteld om bepaalde veelbelovende medicijnen voor ernstige, vaak zeldzame ziekten versneld toe te laten tot het basispakket. Als voorwaarde geldt dat fabrikant en artsen nog aanvullend onderzoek bij de patiënten doen naar de effectiviteit van het medicijn. Het gaat dan om ziekten waarvoor nog geen goede behandeling is.

• Goed gebruik van geneesmiddelen

  Hoe meer kennis van medicijnen er is, hoe beter die ingezet kan worden. Die kennis wordt uitgebreid door onderzoek te doen naar het beste en meest veilige gebruik van nieuwe medicijnen. Ook moet er kennis komen over juiste doseringen en duur van een behandeling per patiënt.

• Meer informatie verzamelen over effecten geneesmiddelen

  De gezondheidszorg maakt gebruik van registers. Hierin beschrijven artsen de ziekten die zijn behandelen en de effecten van de behandeling. Deze registers laten ook zien in welke gevallen bepaalde medicijnen goed werken.

  Daarvoor moeten artsen wel op dezelfde manier registreren. Het Zorginstituut is daarom in opdracht van de minister van VWS met een project gestart: Regie op Registers. Hierin staan de doelen, werkwijzen, taken en financiering van registraties. Ook moeten artsen registreren wanneer zij dure medicijnen voorschrijven.

  Voor zorgverleners en patiënten komt er onafhankelijke informatie over geneesmiddelen. Deze moet goed leesbaar en vindbaar zijn.

Europese samenwerking

België, Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en Ierland (BeNeLuxA) werken samen om nieuwe geneesmiddelen sneller en tegen een aanvaardbare prijs beschikbaar te maken voor patiënten. Meer informatie over deze samenwerking staat op de website van BeNeLuxA.