Schadeherstel verbeteren en huizen en gebouwen versterken
De mensen in het gaswinningsgebied willen dat de overheid voorrang geeft aan het verbeteren van de schadeafhandeling. En de versterking van onveilige huizen zo snel mogelijk afrondt. 29 van de 50 maatregelen die de overheid neemt, zijn bedoeld om dit voor elkaar te krijgen.
Let op: Het kabinet stelt in het Belastingplan 2025 voor een uitzondering te maken op het Box-3-vermogen. Deze uitzondering geldt voor inwoners van Groningen en Noord-Drenthe die een tegemoetkoming ontvangen om de aardbevingsschade te herstellen. De Tweede Kamer en de Eerste Kamer moeten het plan nog goedkeuren.
Juridische procedures en stapeling van onderzoeken
Bewoners hebben de procedures rondom schadeafhandeling en versterking als te juridisch, te technisch en zeer belastend ervaren. Er moet een einde komen aan de stapeling van onderzoeken en rapporten om de oorzaak van individuele schades vast te stellen.
Er is een aanpak ontstaan met te veel organisaties en regelingen. Die voor inwoners te vaak tot onbevredigende of onbegrijpelijke uitkomsten leidt. Zij hebben ervaren dat instanties hen niet geloven. Bijvoorbeeld dat hun schades of gewenste versterking van het huis in twijfel worden getrokken. Het schadeherstel en de versterking moeten voortaan milder, menselijker en makkelijker.
Schadeherstel: milder, menselijker en makkelijker
Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) neemt in ieder geval schades in behandeling in een vastgesteld gebied. Dit betekent onder andere dat 2 gebieden rond Norg in Noord-Drenthe en in Oost-Groningen rond Pekela en Blijham hier weer onder vallen. Dit gebied kan nog wel groter worden, maar niet kleiner.
Bewoners in het aardbevingsgebied kunnen schade tot € 60.000 laten herstellen zonder onderzoek naar de oorzaak van de schade. Dit moet leiden tot minder rompslomp en onzekerheid. Bewoners kunnen de schade laten herstellen door het IMG of door een eigen aannemer.
Het IMG heeft geld en meer bevoegdheid gekregen om problemen bij de schadeafhandeling sneller op te lossen. Dit moet ervoor zorgen dat er eerder een oplossing komt voor knelpunten, waarbij aardbevingen de schade alleen deels of indirect hebben veroorzaakt.
Het wordt voor meer bewoners aantrekkelijk om te kiezen voor een vaste vergoeding. De vaste eenmalige vergoeding is verhoogd van € 5.000 naar € 10.000. En er komt ook een vaste vergoeding voor bewoners met herhaalschade.
Mensen die terugkerende schade aan hun woning hebben die veroorzaakt wordt door de aardbevingen kunnen kiezen voor duurzaam herstel. Dit houdt in dat ook problemen die een huis kwetsbaar maken voor terugkerende schade worden verholpen, zoals funderingsproblemen.
Mensen die te maken krijgen met terugkerende schade krijgen extra vergoeding. Dit is bedoeld als erkenning van hun problemen. Omdat zij bijvoorbeeld meerdere keren de schadeprocedures moeten doorlopen.
De maximale vergoeding van € 5.000 wordt in meer situaties uitgekeerd.
Het verschil in bedragen tussen kinderen en volwassenen en gezinsleden onderling verdwijnt.
Het verschil in bedragen tussen huurders en woningeigenaren verdwijnt ook.
Er wordt soepeler omgegaan met reactietermijnen voor bewoners. Als het IMG of Nationaal Coördinator Groningen besluiten over de schadeafhandeling of versterking niet binnen de daarvoor gestelde termijnen nemen, hebben bewoners recht op een vergoeding. De maximale vergoeding voor het overschrijden van een termijn gaat omhoog naar maximaal € 1.442.
Versterking: meer mens- en gebiedsgericht
Er wordt waar mogelijk gewerkt volgens een gebiedsgerichte aanpak voor buurten of dorpen met veel onveilige huizen. Dit houdt in dat de gemeente en NCG samen kijken hoe huizen het best versterkt kunnen worden. En hoe de leefbaarheid beter kan. Veiligheid is leidend: onveilige huizen worden versterkt. Knelpunten en onuitlegbare verschillen worden zo goed mogelijk opgelost.
Op advies van de enquêtecommissie worden er geen grote systeemwijzigingen doorgevoerd. Deze hebben in het verleden vaak negatief uitgepakt voor bewoners. Maar de aanpak moet wel milder, makkelijker en menselijker. NCG wil daarom onder andere:
medewerkers de ruimte bieden om passende oplossingen te bieden, bijvoorbeeld door bewonersbegeleiders een mandaat te geven tot € 50.000; en
de bewonerstevredenheid meten om te onderzoeken hoe mensen het versterkingsproces, de betrouwbaarheid en doorlooptijden ervaren en daarmee haar dienstverlening verbeteren.
De onuitlegbare verschillen in de schadeafhandeling en versterking moeten worden rechtgezet. De NCG heeft extra geld gekregen om de verschillen op te lossen. Bijvoorbeeld door maatwerk te bieden of het huis te slopen en een nieuw huis te bouwen. Hierdoor moeten de verschillen tussen wijken en straten verminderen.
Die verschillen kunnen ook verminderd worden door verduurzamingsmaatregelen. Huurders krijgen dezelfde vergoeding voor overlast als woningeigenaren. En er komt compensatie voor bewoners die geld schuldig zijn aan de Stichting WAG door hun groepsclaim tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).
Er is meer aandacht voor ruimtelijke kwaliteit bij de planning en uitvoering van versterkingsmaatregelen. Een regiobouwmeester adviseert gericht op het behouden van het karakter van Groningen.
Er is extra geld voor het verbeteren van de leefbaarheid in gebieden waar veel woningen worden versterkt. Dit moet deze buurten aantrekkelijker maken voor bewoners. Gemeenten maken hiervoor plannen en bewoners worden betrokken bij de manier waarop het geld wordt besteed.
Gemeenten hebben extra geld gekregen om de openbare ruimte van een gebied te herstellen als de versterking in een wijk of straat klaar is. Zij kunnen dit geld onder meer besteden aan herbestrating, vervanging van de riolering of de aanleg van nieuw groen.
Omdat de bouwkosten de afgelopen jaren zijn gestegen, hebben gemeenten niet genoeg budget om de noodzakelijke versterkingsmaatregelen uit te voeren. Daarom zorgt de overheid ervoor dat dit budget wordt geïndexeerd. Er is extra geld beschikbaar voor het versterken van woningen die door gemeenten versterkt worden in de zogeheten “batch-1588”.
Aardbevingsgemeenten en de provincie Groningen hebben geld gekregen voor personeelskosten die horen bij de versterkingsoperatie. Hierbij is rekening gehouden met loonindexering.
Meer en betere hulp: bewoners de baas over herstel én versterking
Eigenaren van een huis of ander gebouw met schade door de gaswinning kunnen gratis hulp krijgen. Bijvoorbeeld als zij het niet eens zijn met het IMG of NCG. Of als een meningsverschil leidt tot een rechtszaak. Zij hebben recht op:
Mediation: dit betekent bemiddeling door een onafhankelijke tussenpersoon. Die kan zorgen dat er een snelle oplossing komt, waar beide partijen zich in kunnen vinden. En zo voorkomen dat een zaak naar de rechter gaat.
Juridische hulp: als het tot een rechtszaak komt, mogen eigenaren zich laten bijstaan door een advocaat. Die kan helpen bij de aanvraag van een schadevergoeding bij het IMG en een bezwaarprocedure. Of bij een hoger beroep.
Bouwkundige en financiële hulp: als het nodig is, mag een advocaat een bouwkundig expert of financieel deskundige inschakelen. Die kunnen de eigenaar te steunen bij de rechtszaak.
Bij een geschil tussen overheid en bewoners biedt de overheid eerst bemiddeling aan, voordat het tot een rechtszaak komt. Als de rechter bewoners gelijk geeft, gaat het IMG niet langer in hoger beroep. De bewoner kan zelf wel in (hoger) beroep gaan. De NCG heeft niet geprocedeerd tegen bewoners en zal dat in de toekomst ook niet doen.
Bewoners krijgen veel meer zeggenschap over hoe de versterkingsoperatie moet worden uitgevoerd. Er komt op wijk- of straatniveau een vertegenwoordiging van bewoners, die de NCG adviseert. Voor deze bewonersregieteams is extra geld vrijgemaakt. Ook komt er een digitaal portaal waar bewoners de voortgang van hun eigen versterkingsproces kunnen volgen.
IMG, NCG en SNN krijgen meer geld om te investeren in goede bewonersbegeleiding. Gedupeerden die zowel met het IMG als de NCG te maken hebben, kunnen kiezen voor 1 contactpersoon die namens beide organisaties spreekt. In elke gemeente komen deze organisaties samen op het versterkingspunt van de NCG, waar bewoners met vragen over schadeafhandeling, versterking of subsidieregelingen terecht kunnen.
In gemeenten waar daar behoefte aan is, komt een aardbevingscoach. Bewoners kunnen bij deze coaches hun verhaal kwijt en doorverwijzingen krijgen naar andere professionals. Gemeenten krijgen geld om dit te organiseren.
Aandacht voor maatwerk voor complexe gevallen en bijzondere panden
Het kabinet heeft extra geld vrijgemaakt voor mkb-programma van de provincie Groningen. Daarnaast heeft het IMG een regeling gemaakt voor de vergoeding van waardedaling van bedrijfspanden.
Het bestaande Erfgoedprogramma van de provincie Groningen is verlengd tot 2028. Hiervoor komt extra geld beschikbaar. Dit geld is bijvoorbeeld bedoeld voor subsidies voor onderhoud van monumenten en karakteristieke panden. Voor agrarisch erfgoed komen meer mogelijkheden voor restauratie en onderhoud.
Speciale vangnetten voor gedupeerden van de gaswinning moeten op termijn overbodig worden. Maar totdat dit zover is, blijven de vangnetten van de Commissie Bijzondere Situaties en het Interventieteam Vastgelopen Situaties belangrijk om mensen te helpen als dat nodig is. Daarom blijft hier geld voor beschikbaar.
Per 15 november 2023 zijn er 29 postcodegebieden die ook gebruik mogen maken van de subsidie Verduurzaming en Verbetering Groningen. Deze subsidie is bedoeld voor woningeigenaren die niet onder de versterkingsoperatie van NCG vallen.
Woningeigenaren kunnen tot € 10.000 subsidie aanvragen om hun woning te verbeteren of verduurzamen. In totaal zijn er ongeveer 15.000 adressen extra die nu van de subsidie gebruik mogen maken.
