Internationale afspraken over cultureel erfgoed

Europees Erfgoedlabel

De Europese Commissie in Brussel kent het Europees Erfgoed Label toe aan belangrijke Europese erfgoederen. In totaal hebben nu 48 gebouwen en plaatsen dit label gekregen als erkenning voor de rol die zij hebben gespeeld in onze gezamenlijke  Europese geschiedenis, cultuur of integratie. Het label heeft een sterke educatieve waarde voor met name jongeren. Zij krijgen zo een beter beeld van de achtergronden van deze symbolische locaties.

In Nederland hebben inmiddels Kamp Westerbork in Hooghalen, het Vredespaleis in Den Haag, het Verdrag van Maastricht (Provinciehuis Maastricht) en de Koloniën van Weldadigheid het Europees Erfgoed Label.

Werelderfgoedlijst van UNESCO

Erfgoed dat bijzonder is voor mensen van over de hele wereld, staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Die bevat op dit moment tien erfgoederen in Nederland. Bijvoorbeeld de grachtengordel van Amsterdam, het getijdengebied van de Waddenzee en de oude binnenstad van Willemstad op Curaçao. Rijksmonumenten die onderdeel uitmaken van een werelderfgoed, krijgen voorrang bij de verdeling van instandhoudingssubsidie.

In 2019 nomineerde Nederland de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Binnenkort beslist UNESCO of die op de Werelderfgoedlijst komt. Samen met de Stelling van Amsterdam vormt het gebied dan het werelderfgoed Hollandse Waterlinies.

UNESCO-verdrag immaterieel erfgoed

In het UNESCO-verdrag over immaterieel cultureel erfgoed hebben deelnemende landen afgesproken om goed te zorgen voor immaterieel cultureel erfgoed. Op de internationale lijst van het UNESCO-verdrag staat nu één immaterieel erfgoed van Nederland: het ambacht van molenaar.

UNESCO-verdrag invoer en uitvoer cultuurgoederen

In het UNESCO-verdrag uit 1970 staan afspraken om onrechtmatige invoer, uitvoer en eigendomsoverdracht van culturele goederen te voorkomen. Hiermee beschermen landen hun eigen roerende erfgoed voor illegale uitvoer. Tegelijkertijd  spreken lidstaten in  dit verdrag af om  met elkaar de illegale invoer en uitvoer van cultuurgoederen tegen te gaan. Nederland is vanaf 2009 lid van dit verdrag. De Inspectie Erfgoed en Overheidsdocumentatie verleent vergunning voor de invoer en uitvoer van cultuurgoederen en werkt hierin samen met de douane.

Internationale samenwerking voor zorg voor erfgoed

Sporen van het Nederlandse verleden zijn niet alleen in ons land aanwezig, maar ook in andere landen. De Rijksoverheid werkt met andere landen samen om dit gedeelde cultureel erfgoed te beschermen. Gedeeld cultureel erfgoed is onderdeel van het internationaal cultuurbeleid. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) voert dit beleid voor de periode 2021-2024 uit via het Programma Gedeeld Cultureel Erfgoed. De doelen en ambities hiervoor staan in het Beleidskader internationaal cultuurbeleid 2021-2024. Het gaat onder meer om bevordering van samenwerking tussen Nederlandse en buitenlandse instellingen en het uitwisselen van kennis en experts.

Faro-verdrag

De Raad van Europa stelde in 2005 het Faro-verdrag op. Dit verdrag benadrukt de maatschappelijke en verbindende waarde van cultureel erfgoed en het belang van deelname door de samenleving. Daarnaast wijst het op de rechten en verantwoordelijkheden die burgers bij cultureel erfgoed hebben.

Europese landen hebben het verdrag ondertekend. Nederland heeft onderzoek  gedaan naar hoe het Faro-verdrag in de praktijk kan worden gebracht. Een besluit over de ondertekening van het verdrag moet nog genomen worden.

Raad van Europa

De Raad van Europa zorgt voor samenwerking tussen landen op cultureel gebied. In Nederland zijn verschillende verdragen van de Raad van Europa gebruikt ter bescherming van het erfgoed:

• het verdrag van Granada over behoud van architectonisch erfgoed;
•  het verdrag van Valletta over archeologisch erfgoed;
• het Faro-verdrag over de maatschappelijke en verbindende waarde van cultureel erfgoed en het belang van deelname door de samenleving.

De Europese Erfgoedstrategie voor de 21e eeuw biedt een handvat en goede voorbeelden bij  de uitdagingen voor beheer en behoud van erfgoed.