Windparken op zee voor het eerst stilgezet om trekvogels te beschermen
Op zaterdag 13 mei 2023 zijn windmolens op zee bij Borssele en Egmond aan Zee voor vier uur stilgezet omdat massale vogeltrek boven de Noordzee was voorspeld om de vogels een veilige doortocht te geven. De maatregel is voor het eerst toegepast en past bij de aanpak van de overheid en deelnemende bedrijven om ecologie en biodiversiteit steeds meer centraal te stellen bij windparken op zee. De verwachting is dat vanaf het najaar van 2023 windparken vaker stilgezet worden om trekvogels een goede doorgang te verlenen door windparken op de Noordzee.
Minister Rob Jetten: “Dit is een internationale primeur, nog nergens op de wereld worden windparken op zee stilgezet om vogels te beschermen tijdens massale vogeltrek. We willen de impact van windparken op de natuur zo klein mogelijk houden en dit doen we onder andere met deze maatregel. Alle betrokken partijen hebben goed samengewerkt en dit in relatief korte tijd opgezet, een geweldig initiatief dus waar ik zeer trots op ben.”
Om de vogels een veilige doortocht te geven, brengen windparkeigenaren voortaan tijdens de voorspelde nachtelijke piekmigratie de snelheid van de windturbines terug tot maximaal twee rotaties per minuut.
Eind 2022 heeft een PhD student aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) een vogeltrek voorspellingsmodel opgeleverd dat de vogeltrek twee dagen van tevoren voorspelt. Het model maakt gebruik van weerdata en diverse vogelradars op de Noordzee. Ook een groep trekvogelexperts voorspelt twee dagen van tevoren de kans op grote vogeltrek. De tijdsspanne van twee dagen geeft netbeheerder TenneT de tijd om de stabiliteit van het hoogspanningsnet te garanderen. Ook wordt die tijd gebruikt om alle betrokkenen te informeren en om het stilzetten van de turbines zorgvuldig in gang te zetten.
Tim van Oijen van Vogelbescherming Nederland: “Twee keer per jaar, in het voorjaar en het najaar, trekken er op sommige nachten miljoenen vogels over de Noordzee. Met de groei van het aantal windparken op de Noordzee is het uitermate belangrijk dat we dit doen op een ecologisch zo verantwoord mogelijke manier met minimale impact op de Noordzee. Het tijdelijk stilzetten van de turbines tijdens de vogeltrek draagt daaraan bij.”
Deze eerste uitvoering van de maatregel is onderdeel van de proeffase dit voorjaar waarin gekeken wordt of alle systemen doen wat ze moeten doen: van het voorspellen tot het stilzetten van de windmolens. In het najaar van 2023 gaat de maatregel officieel in en zal vanaf dan continu verbeterd worden. Ook de windparken die nu in aanbouw zijn én toekomstige windparken zullen meedoen aan de maatregel. Zowel de windsector, de UvA als de overheid doen continu onderzoek naar vogeltrek op de Noordzee zodat de effectiviteit van de maatregel steeds verbeterd kan worden.
Rijkswaterstaat heeft de procedure ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat met onder andere de windparkeigenaren, netbeheerder TenneT, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de Vogelbescherming en Stichting de Noordzee.