Uitlegvideo Nationaal Plan Energiesysteem en Programma Energiehoofdstructuur

In Nederland willen we dat iedereen in 2050 energie kan gebruiken die schoon en duurzaam is, die betrouwbaar en betaalbaar is.

Op die manier gaan we klimaatverandering tegen en maken we ons minder afhankelijk van andere landen.

Om dit te bereiken werkt de overheid samen met veel partijen, zoals maatschappelijke organisaties, bedrijven, netbeheerders en andere landen.

Samen gaan we zo veel mogelijk energie besparen.

Daarnaast maken we steeds meer gebruik van duurzame energiebronnen zoals zon, wind en aardwarmte.

Ook zullen we vaker energie opslaan via batterijen en waterstof.

En we breiden onze energie-infrastructuur uit.

Denk daarbij bijvoorbeeld aan meer hoogspanningsmasten, kabels en elektriciteitsstations.

Ons huidige energiesysteem is nog grotendeels gebaseerd op fossiele brandstoffen als olie en aardgas.

Om het geschikt te maken voor een duurzame toekomst moeten we het ombouwen en uitbreiden tot een en uitbreiden tot een nieuw energiesysteem.

Die verbouwing van ons energiesysteem is al volop bezig.

Het aantal zonnepanelen en windturbines groeit snel.

De komende jaren zal dat nog sneller gaan.

Daarbij bepalen de keuzes die we nu maken ook hoe het energiesysteem er op lange termijn uit gaat zien.

Dus moeten we nu als het ware al vanuit de toekomst terugdenken.

De rijksoverheid heeft dat gedaan en 2 langetermijnplannen opgesteld.

Het Nationaal Plan Energiesysteem en het Programma Energie Hoofdstructuur.

Wat staat er in die plannen?

Willemijn legt het uit.

Dan begin ik met het Nationaal Plan Energiesysteem, kortweg het NPE.

Met dat plan laat de rijksoverheid zien welke richting we inslaan op weg naar het energiesysteem van 2050.

Zoals gezegd is het einddoel een systeem dat betrouwbaar en schoon is, maar ook veilig en betaalbaar en rechtvaardig.

We moeten de lusten en de lasten eerlijk verdelen en het energiesysteem van de toekomst zorgvuldig inpassen in onze leefomgeving, zodat die gezond en leefbaar blijft.

Dat zijn nogal wat voorwaarden.

Willemijn Hoe gaat de Rijksoverheid dat aanpakken?

Dat is inderdaad nogal een grote opgave voor ons hele land.

In 1 op de 3 straten moet de schop in de grond.

We krijgen er dus allemaal mee te maken.

De rijksoverheid, de provincies en de waterschappen, regio's en gemeenten, inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en beheerders van energie infrastructuur.

De Rijksoverheid gaat leiding en sturing geven aan deze ontwikkelingen.

Daarvoor maakt het in het NPE 5 keuzes die de basis zijn voor het energiesysteem van de toekomst.

Deze keuzes zijn allemaal even belangrijk.

Ik som ze voor je op.

De eerste keuze is dat we de komende jaren maximaal inzetten op duurzame elektriciteit, warmte en energie infrastructuur.

Dat betekent dat we elke kans op duurzame energie benutten, zoals wind op zee, zonne energie, wind op land en kernenergie.

En ook warmte van bedrijven uit de grond, de lucht of het water.

Er zullen veel meer hoogspanningsmasten en elektriciteits stations nodig zijn.

Hoe sneller we dit alles de komende jaren ontwikkelen, hoe meer kansen we bieden aan mensen en bedrijven om de overstap te maken naar die schone en duurzame toekomst.

We gaan ook zoveel mogelijk energie besparen, want energie die je niet gebruikt, hoef je niet op te wekken en te transporteren.

Dat scheelt ruimte, schaarse grondstoffen en voorkomt dat we verder vastlopen door gebrek aan infrastructuur.

We gaan de duurzame energie en de kabels en elektriciteits stations zo slim mogelijk inzetten, namelijk daar waar ze het meest nodig zijn.

Dat betekent bijvoorbeeld dat je de groene waterstof vooral inzet in de industrie, omdat daar niet zo makkelijk een alternatief voorhanden is.

Of dat je duurzame stroom opwekt op een plek waar die meteen kan worden gebruikt, zoals nu al gebeurt in Teuge.

Het project Smart Energy Hub Teuge is ontstaan vanuit de ondernemers in het dorp zelf en vanuit de wil om lokaal iets te gaan doen waar ze zelf zeggenschap over hebben ten aanzien van hun eigen energietoekomst.

In het kort werkt het technisch zo dat we op het bedrijventerrein voornamelijk gaan opwekken op parkeerplaatsen en zonnedak.

Dat gaat naar de bewoners en de verenigingen toe via opslag.

De opslag maakt dat we dat kunnen bereiken.

Het mooie van het terrein hier is dat je te maken hebt met burgers.

Je hebt te maken met bedrijven, het is een vliegveld en je hebt verschillende energie profielen die hier zijn.

De match tussen de profielen van de ondernemers op de luchthaven en die van het dorp en de verenigingen die is gewoon heel mooi om die door middel van opslag in elkaar te schuiven. 

En zo kunnen we die energie gaan uitwisselen.

De toekomst ligt sowieso in Smart Energy Hubs.

Echter het unieke aan dit project is dat we bedrijven aan burgers gaan koppelen.

En we zijn eigenlijk alle stappen gaan doorlopen die nodig zijn om een Smart Energy Hub te bereiken.

Dat je na de coöperatie in te richten gaat kijken hoe gaan we het administratief aan elkaar verbinden.

En vervolgens ga je ook kijken hoe je dat juridisch en technisch aan elkaar gaat koppelen.

We hebben de nieuwe energie wet nodig om dat straks mogelijk te maken en daar bereiden we ons op voor.

We doen dit allemaal in nauwe internationale samenwerking, vooral met onze buurlanden.

Dat is keuze 4.

En met bedrijven, inwoners en overheden in eigen land.

Dat is keuze 5.

Want het opbouwen van een nieuw energiesysteem lukt alleen als we het samen doen.

Wat gaan wij als inwoners, overheden of bedrijven nu merken van die 5 richtinggevende keuzes?

De Rijksoverheid geeft in het Nationaal Plan Energiesysteem aan dat we alle beschikbare mogelijkheden om ons energiesysteem te verduurzamen en te vernieuwen nodig hebben.

Dat gaan wij allemaal in ons dagelijks leven en in ons werk merken.

Hoe minder aardgas en olie we gaan gebruiken, hoe meer dingen we elektrisch gaan doen.

Denk maar aan bedrijven die overgaan op duurzame elektriciteit of aan elektrisch koken en vervoer.

Dat betekent dat we straks wel 3 tot 4 keer zoveel elektriciteit nodig hebben als nu.

En dat lukt alleen maar als we alle opties benutten om die elektriciteit duurzaam op te wekken.

Zoals ik net al zei.

En windparken op zee en zonne-energie en windmolens op land en ook kernenergie.

Industriële bedrijven hebben schone grondstoffen nodig om hun productieprocessen te verduurzamen.

Daarvoor moeten we groene waterstof gaan produceren, importeren en opslaan.

De productie van groene waterstof kost veel duurzaam opgewekte elektriciteit.

Maar we hebben het nodig.

Niet alleen om de industrie te verduurzamen, maar ook als schone brandstof voor bijvoorbeeld zeeschepen en vliegtuigen.

In fossiele brandstoffen zoals aardgas of aardolie zit koolstof.

Die fossiele brandstoffen willen we niet meer gebruiken, want die zijn slecht voor het klimaat en moeten we bijna allemaal importeren.

Maar voor sommige producten, zoals plastics en verf, of voor zwaar transport zoals zee en luchtvaart, kunnen we niet zonder koolstof.

Daarom moeten we duurzame koolstof gaan produceren en importeren voor toepassingen waar het niet anders kan.

We verwarmen onze huizen en gebouwen nu nog grotendeels op aardgas.

Daar gaan we stap voor stap mee stoppen.

Daardoor komt er een grote vraag naar duurzame warmte.

Die warmte halen we waar dat kan zo dicht mogelijk in de buurt.

Bijvoorbeeld restwarmte van een fabriek.

Warmte uit de aarde, uit oppervlaktewater of uit de lucht.

Via warmtenetten en elektrische warmtepompen komt de warmte in huizen en gebouwen.

Alleen waar dat echt niet kan, gebruiken we bijvoorbeeld groen gas.

Van al die keuzes ga je ook in jouw omgeving wat merken.

Het NPE laat zien hoe de rijksoverheid samen met partners op weg gaat naar het energiesysteem van de toekomst.

Klimaat en energiebeleid van de komende jaren wordt daarop afgestemd.

Het Rijk gaat daar afspraken over maken die doorwerken in provincies, gemeenten, waterschappen en bij netbeheerders.

Dat geeft duidelijkheid en betrouwbaarheid, onder andere voor bedrijven die grote en ingewikkelde investeringen moeten doen om te verduurzamen.

Wil je meer weten over het NPE?

Kijk dan hier.

Dank je wel Willemijn.

Nu begrijp ik uit jouw verhaal dat er veel energie-infrastructuur bijkomt.

Hoe vinden we in ons land de ruimte die daarvoor nodig is?

Goeie vraag.

Daar is het tweede lange termijn plan van de overheid voor bedoeld het Programma Energie Hoofdstructuur, afgekort het PEH.

Hoog tijd om daar nu meer over te vertellen.

Het schone en duurzame energiesysteem waar we aan werken heeft meer ruimte nodig dan een systeem met olie, kolen en gascentrales.

Dat heeft verschillende oorzaken.

We gaan meer elektriciteit gebruiken in plaats van aardgas uit Groningen of het buitenland.

Groene waterstof wordt belangrijker.

Daar zijn waterstof fabrieken elektrolysers voor nodig.

Die hebben veel elektriciteit nodig om die groene waterstof te maken.

Elektriciteit uit wind en zon is afhankelijk van het weer.

Als er heel veel van is, gaan we de overschotten opslaan, bijvoorbeeld in batterijen.

Of we zetten de elektriciteit om naar waterstof.

Om deze veranderingen mogelijk te maken is veel energie- infrastructuur nodig en dus ook veel ruimte.

Die ruimte moeten we zien te vinden in ons kleine en dichtbevolkte land, waar ook ruimte nodig is voor huizen en bedrijven, voor landbouw, natuur en recreatie.

Dat lukt alleen als we tijdig en goed nadenken over hoe dat allemaal in ons land past.

En dat kan alleen als je inzicht hebt in welke energie- infrastructuur in de toekomst in ons land nodig is.

Daarom is er nu het Programma Energie Hoofdstructuur.

Dat brengt in kaart welke ruimte op land nodig is voor nieuwe energiehoofdstructuur.

Op weg naar een schoon en duurzaam energiesysteem in 2050.

Met energiehoofdstructuur bedoelen we energie- infrastructuur die van nationaal belang is.

Dus bijvoorbeeld hoogspanningslijnen en stations, grootschalige elektriciteitsproductie, batterijen, waterstoffabrieken en ondergrondse waterstof opslag.

En wat hebben we daar nu concreet aan?

We starten grote energie-infrastructuurprojecten nu vaak pas op het moment nadat een investerings besluit is genomen.

En dan blijkt daar niet altijd ruimte voor te zijn.

We willen de energietransitie versnellen.

Dan moeten we dus beter vooruitlopen.

Het PEH geeft ons inzicht in de ruimte die in de toekomst nodig is en stuurt op de juiste plekken voor energie.

Het voordeel daarvan is dat de rijksoverheid eerder afspraken kan maken over het gebruik van de ruimte met gemeenten, provincies, havenbedrijven en netbeheerders.

Bijvoorbeeld over ruimte voor nieuwe locaties die erbij komen, zoals nieuwe hoogspanningskabels of elektrolysers.

Of over de ruimte voor uitbreiding van de elektriciteit stations.

Het kan ook gaan om behoud van locaties die nu in gebruik zijn voor het fossiele energiesysteem en die ingezet kunnen worden voor duurzame energie.

Denk aan plekken waar nu kolencentrales staan.

Daar kunnen straks duurzame energiecentrales staan.

Of denk aan bestaande buisleidingen voor aardgas.

Die kunnen we in de toekomst voor het vervoer van waterstof gebruiken.

In het PEH staat hoe daar zorgvuldig mee om te gaan.

Met respect voor natuur, cultureel erfgoed en leefbaarheid.

Wat moet je weten van het PEH als je als provincie, waterschap of gemeente werkt aan de uitvoering van de energietransitie?

In het PEH kun je zien welke ruimtelijke ontwikkelingen van het energiesysteem op nationaal niveau worden verwacht.

PEH vraagt gemeenten en provincies om bestaande reserveringen, bijvoorbeeld voor grootschalige elektriciteitsproductie of buisleidingen stroken te handhaven.

Deze bestaande reserveringen zijn namelijk ook nodig voor het schone energiesysteem van de toekomst.

Bij het PEH zit een uitvoeringsagenda.

Daarin staan de stappen die gezet moeten worden om de keuzes in het PEH uit te voeren.

Dat zal gebeuren in samenwerking tussen de rijksoverheid, de regio's, provincies en gemeenten.

Want alleen samen kunnen we de ruimte organiseren die nodig is voor de energietransitie.

Zorg dus dat je op de hoogte blijft van de laatste stand van zaken.

Hier vind je alle actuele informatie over het Programma Energie Hoofdstructuur.

Samen gaan we op weg naar een schoon en betrouwbaar energiesysteem in 2050.