Uitlegvideo: Sociale grondrechten

In deze video van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties worden, ter ere van het 175-jarig bestaan van de Grondwet van Thorbecke, de sociale grondrechten van de Grondwet besproken.

PRESENTATRICE: 'Dit jaar bestaat de Grondwet van Thorbecke 175 jaar. Daarom leggen we jou verschillende artikelen van de Grondwet uit in onze Grondwetexplainer. Vandaag behandelen we niet één grondrecht, maar een groep grondrechten.
We gaan het namelijk hebben over de zogeheten sociale grondrechten. In 2023 vieren we ook het 40-jarig jubileum van de grondwetsherziening van 1983. Sinds deze herziening kent de Nederlandse Grondwet een afzonderlijk stuk over grondrechten. Daarin staan onder andere het grondrecht op vrijheid van meningsuiting en het grondrecht op vrijheid van godsdienst, die uitgebreid zijn besproken in onze eerdere explainers. Dit worden ook wel klassieke grondrechten genoemd. Deze klassieke grondrechten zijn sinds de herziening aangevuld met sociale grondrechten. Maar wat zijn die sociale grondrechten nou eigenlijk? En waarin verschillen deze van de klassieke grondrechten?

'Klassieke grondrechten gaan over de vrijheden die jij als burger hebt. Deze grondrechten vragen vooral van de overheid om iets niet te doen. In artikel 7 van de Grondwet staat bijvoorbeeld dat je vrij bent om je mening te uiten zonder dat de overheid je daarbij in de weg zit. In tegenstelling tot de klassieke grondrechten vragen de sociale grondrechten voornamelijk dat de overheid iets actief onderneemt. Dus niet: wat mag de overheid niet doen? Maar juist: wat moet de overheid wel doen? Deze sociale grondrechten staan in artikelen 19 tot en met 22 van de Grondwet. Daarin staat bijvoorbeeld dat de overheid zich moet inspannen voor voldoende werkgelegenheid, huisvesting of een schoon milieu. Hoe de overheid voor voldoende werkgelegenheid of een schoon milieu zorgt, is vooral een vraag voor de politiek.'

'De grondwet verplicht de overheid om zich voor een bepaald doel, zoals voldoende werkgelegenheid, in te spannen, maar niet op welke wijze de overheid zich dient in te spannen. De doelen die in de sociale grondrechten staan beschreven moeten zo goed mogelijk worden nagestreefd. Hiermee zorgt de Grondwet ervoor dat duidelijk is welke doelen de overheid heeft en dat deze doelen niet worden vergeten.'

In beeld: Een boek met op de kaft de Nederlandse leeuw. Beeldtekst: 175 jaar Grondwet.