Hoe weet ik of informatie echt is?

Check waar het bericht vandaan komt

Ziet u een bericht op social media? Bijvoorbeeld op Facebook, X (voorheen Twitter) of Instagram? Bedenk dat dit plekken zijn waar iedereen zelf nieuws kan maken en delen. Wees dus kritisch op wat anderen delen en wat u deelt.

Accounts checken

Kijk wie het bericht als eerste online zette. Mensen die nepnieuws willen verspreiden, doen dat vaak met nepaccounts. Check daarom altijd of het account echt is. De officiële profielen van beroemde personen, journalisten en mediabedrijven hebben vaak een blauw vinkje naast hun naam staan. Dat betekent dat zij het profiel zelf hebben gemaakt. U kunt erop vertrouwen dat het profiel echt is.

Bedoeling van de schrijver

Bedenk ook met welke bedoelingen de schrijver het bericht heeft geplaatst. Wil de schrijver u ergens van overtuigen? Of een bepaalde reactie uitlokken? Check de achtergrond van de schrijver als de bedoeling niet duidelijk is. Werkt iemand voor een bedrijf of organisatie met bepaalde belangen? Dat kan invloed hebben op de intentie van de schrijver. 

Websites checken

Nepnieuwsmakers laten hun bericht zoveel mogelijk op echt nieuws lijken. Let daarom goed op van welke website het bericht komt. En of dit een betrouwbare nieuwsbron is. Wilt u weten of een website betrouwbaar is? Bestaat de afzender echt? Kijk dan op pagina’s waar u 'disclaimer' of ‘over ons’ ziet staan. Daarin kunt u ook zien wie de schrijver van een stuk is. Bij nepnieuws is vaak niet duidelijk wie het geschreven heeft.

Check welke bron is gebruikt

In veel nepberichten staat ook waar het nieuws op is gebaseerd. Bijvoorbeeld een onderzoek of een ooggetuige. Soms zijn deze bronnen verzonnen. Check daarom altijd de originele bron. Gebruik een zoekmachine om die te vinden. En bekijk dan of de informatie inderdaad klopt.

Factcheckers op het internet

Is het moeilijk om te zien of een bericht klopt? Kijk dan op speciale websites die de feitjes uit het nieuws onderzoeken. Ook sommige kranten en tv-zenders hebben zo’n rubriek.

Check of u het bericht ergens anders ziet

Ziet u een nieuwsbericht alleen maar op social media? En niet bijvoorbeeld ook in (online) kranten of in een tv-journaal? Dan kunt u zichzelf afvragen of het bericht wel echt is. Misschien is het alleen even heel populair op social media. Kijk of u het bericht ook in andere media terugvindt. Nieuws verschijnt in Nederland op heel veel verschillende websites, in (online) kranten en (televisie)programma’s. Zoek hetzelfde bericht eens ergens anders op. En bekijk dan of er hetzelfde staat. Komt u een bericht bij verschillende serieuze bronnen tegen, dan mag u ervan uitgaan dat het klopt.

Check het bericht helemaal

Nepnieuws kan ook waarheden bevatten. Dat maakt het moeilijk te achterhalen of het om een echt bericht gaat of nepnieuws is. Hoe meer waarheid in een bericht zit, hoe overtuigender het lijkt. Heeft u twijfels over een bericht? Probeer dan te achterhalen hoeveel waar is. Weet u zeker dat een gedeelte van het bericht klopt? Check dan ook de rest van het bericht.

Gaat het om een onderzoek? Controleer dan wie het onderzoek gedaan heeft en hoe. Als er maar weinig mensen aan een onderzoek hebben meegedaan, is de kans klein dat hun meningen voor heel Nederland gelden.

Check waar de foto’s en video’s vandaan komen

Een foto liegt niet? Soms wel! Met speciale computerprogramma’s kunnen mensen foto’s makkelijk bewerken. En soms zelfs nepvideo’s maken die u niet van echt kunt onderscheiden. Kijk daarom kritisch naar de beelden die u ziet. Kijk ook of u dezelfde foto ergens anders op het internet terugziet. Bijvoorbeeld door de foto bij een zoekprogramma te uploaden. Misschien hoort de foto eigenlijk bij een nieuwsbericht met een heel ander verhaal, en geeft de foto daardoor een verkeerde indruk.

Check welke techniek is gebruikt

Nepnieuwsmakers hebben technieken om te zorgen dat u hun verhaal sneller gelooft. Vraag u zichzelf bijvoorbeeld af of de maker van een nieuwsbericht probeert in te spelen op jouw emoties. Bijvoorbeeld met heftige uitspraken en beelden. Controleer of schrijver expres informatie weglaat, of iemand aan het woord laat die zogenaamd ergens verstand van heeft.