Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (20 januari 2021)
Minister-president Rutte en minister De Jonge geven een toelichting en beantwoorden vragen over de nieuwe maatregelen van de lockdown.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedemiddag en dank dat u hier bent.
Opnieuw een persconferentie op een wat ongebruikelijke tijdstip. Hugo de Jonge zal u zo meteen uitleggen waarom volgende stappen echt nodig zijn en hoe die ons straks gaan helpen om ons leven weer stap voor stap terug te krijgen, want dat gaat gebeuren. We komen hieruit. Maar eerst moeten we ons nog een keer schrap zetten, nu de Britse coronavariant en andere meer besmettelijke varianten op ons af komen. Alle deskundigen binnen en buiten het Outbreak Management Team waarschuwen voor een derde golf en dat moeten we serieus nemen. En we moeten dus nu het uiterste doen om die derde golf zoveel mogelijk voor te blijven en zo klein mogelijk te houden en tegelijkertijd daarmee ook weer eerder perspectief te krijgen. En ik begrijp: heel Nederland zal vandaag kijken wat de maatregelen zijn. En dat gebeurt op een moment dat we ook allemaal coronamoe zijn. Ik ook. Na 10 maanden van beperkingen gaat het simpelweg onder je huid zitten. Dat is gewoon zo. Het is zwaar en het voelt alsof het alleen maar zwaarder wordt. Maar juist daarom is het belangrijk dat we niet alleen kijken naar de beperkingen van nu, maar ook hoe we, als nu verstandige stappen zetten, eerder ruimte krijgen om dingen weer dingen mogelijk te maken. Ook niet alleen kijken naar de maatregelen, maar vooral ook hoe wij gezamenlijk als samenleving in een optelsom van al onze gedragingen dat virus eronder kunnen krijgen, want dat blijft natuurlijk het grootste risico dat we per maatregel gaan kijken. Dan betekent dat voor de een of voor de ander en hoe ik kan me daar wel of niet toe verhouden, veel belangrijk is die optelsom en ervoor te zorgen dat we inderdaad gezamenlijk dat virus bestrijden. Dat is echt de boodschap die ik vandaag wil onderstrepen.
Wat het kabinet vandaag presenteert gaat zonder meer nog één keer weer heel veel van mensen vragen, maar het gaat ons dus ook veel opleveren.
Het belangrijkste is dat we vandaag met het voornemen komen voor een avondklok, dus een verbod om buiten te zijn tussen bepaalde uren, wat een heftige maatregel is. Niemand wil een avondklok.
Niemand staat erbij te juichen. Ik niet, Hugo de Jonge niet, het hele kabinet niet, niemand. En natuurlijk kunnen en willen we zo’n ingrijpend besluit nemen zonder parlementaire steun en daarom gaan we ook zo snel mogelijk met de Tweede Kamer over dit voornemen praten en als er dan voldoende steun is dan pas zullen wij een definitief besluit nemen. En daarbij hebben we natuurlijk ook verder gekeken, want het advies wat hebben gekregen van het OMT is buitengewoon helder: doe nu het maximale om klaar te staan voor wat er zo dadelijk op ons afkomt. Vandaar dat we vandaag ook komen met een vliegverbod vanaf een aantal risicovolle bestemmingen, met een aantal nieuwe verplichtingen voor mensen die naar ons land willen reizen en met een aanscherping voor begrafenissen en aanscherpingen voor thuisbezoek.
Maar ik begin met de avondklok. Hoe gaat die er wat ons betreft concreet uitzien?
Als de Kamer instemt, dan gaat die avondklok in een paar dagen na het Kamerdebat. Er zijn een paar dagen nodig om dan alles formeel goed te regelen. En dan geldt ie in heel Nederland tussen 20.30 uur ’s avonds en 04.30 uur in de ochtend. Dus tussen 20.30 uur ’s avonds en 04.30 uur in de ochtend. Dat is het voornemen. En dat betekent dat het in principe verboden is tussen deze uren op straat te zijn, behalve als je onder een van de uitzonderingen valt. Deze maatregel geldt net als de andere maatregelen in de lockdown tot en met 9 februari.
De avondklok geldt in principe voor iedereen en overal, voor jong en oud, in de steden en op het platteland. En natuurlijk: er zijn uitzonderingen, maar dan geldt wel het principe dat je een door jezelf ondertekende verklaring op zak hebt waarom je buiten bent. En als zo’n verklaring gefalsificeerd is dan is dat natuurlijk een misdrijf. Een belangrijke uitzondering maken we voor het verlenen van dringende medische of andere hulp aan mens en dier, waaronder ook, belangrijk, mantelzorg. Een andere uitzondering geldt voor mensen die per se naar hun werk moeten, bijvoorbeeld verpleegkundigen, politieagenten of mensen die ’s nachts aan de weg werken. Die mensen, die dus voor hun werk op pad zijn, moeten dan ook een werkgeversverklaring bij zich hebben. En je mag in je eentje na 20.30 uur ’s avonds de hond aangelijnd uitlaten. De volledige regeling en de lijst met uitzonderingen en voorwaarden staat straks op rijksoverheid.nl. Een avondklok betekent dus ook dat de supermarkten en andere levensmiddelenwinkels die nu soms nog tot 22.00 uur open zijn, niet allemaal, een beperkt aantal winkels is open tot 22.00 uur, dat ie uiteraard dan ook eerder moeten sluiten. Daarom roep ik iedereen op om wat vaker ’s ochtends de boodschappen te doen, want dan is het een stuk rustiger in de winkels.
Wat we met de avondklok willen bereiken is minder groepsvorming, minder reisbewegingen en vooral ook minder thuisbezoek. Minder contacten om daarmee besmetting te voorkomen, want dat is en blijft de essentie. We weten namelijk dat bezoek thuis een belangrijke bron van besmetting is. Daarom ook de aanpassing van het advies over bezoek thuis, dat verandert namelijk van bezoek thuis van 2 personen terug naar 1 persoon. En die regel gaat onmiddellijk in. Dus ontvang thuis niet meer dan 1 bezoeker van 13 jaar of ouder en ga ook zelf bij niet meer dan 1 ander huishouden op bezoek. Met ook hier, als belangrijkste uitzondering, mantelzorgers. Als het nodig is vaker dan 1 keer per dag of met meer mensen langs te gaan bij je bejaarde vader of moeder, bij de zieke of kwetsbare vriend of vriendin, om mantelzorg te verlenen, dan kan dat wel. Ook volgen we het OMT-advies om het aantal mensen op een begrafenis of crematie te beperken. Dat gaat van maximaal 100 naar maximaal 50 personen. Weer: om het aantal contactmomenten te beperken. Ook hierover meer informatie op rijksoverheid.nl en deze maatregel gaat in vanaf aanstaande maandag, dus vanaf 25 januari.
Tot slot moeten we in dit stadium ook het maximale doen om te voorkomen dat we nieuwe coronagevallen en nieuwe virusvarianten importeren. Op dit moment moet iedereen die naar ons land reist een negatieve zogeheten PCR-test kunnen overleggen, die maximaal 72 uur oud is. Daar komt nu bij dat we alle reizigers uit alle landen gaan verplichten om vlak voor vertrek naar ons land ook een sneltest te doen, die uiteraard ook negatief moet zijn. Dus een dubbel slot op de deur. We werken daarnaast aan een quarantaineplicht van 10 dagen voor iedereen die vanuit het buitenland naar Nederland komt. En als een test na 5 dagen uitwijst dat je niet besmet bent, dan kan deze termijn daarmee bekort worden. Daar moeten we de wet voor aanpassen en dat kost een paar weken. Daarom in de tussentijd komt er met ingang van aanstaande zaterdag een vliegverbod voor vluchten uit landen die het meeste risico opleveren. Dat zijn voor nu het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Afrika en alle landen uit Zuid-Amerika. Dus een vliegverbod vanaf aanstaande zaterdag voor het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Afrika en alle landen uit Zuid-Amerika. Ook hier een zeer beperkt aantal uitzonderingen, bijvoorbeeld voor vrachtvluchten, voor mensen die om medische redenen moeten reizen en, zo nodig, voor repatriëring van Nederlandse burgers, waar de uitzondering die er was voor zakenreizigers die vervalt en ook een aantal andere uitzonderingen vervalt. Voor journalisten en topsporters blijft die bestaan.
Tot zover het wat en het hoe. Nu meer over het waarom, door Hugo de Jonge. En ook over de weg vooruit. Dank u wel.
Inleidend statement minister de Jonge
Die extra maatregelen, die nemen we niet voor niks. We zien nu dat het aantal mensen dat besmettelijk is, langzaam maar zeker daalt. Maar tegelijkertijd is die groep veel groter dan we zouden moeten willen. We zien nu dat het aantal nieuwe besmettingen nog daalt, maar nog steeds veel te hoog is. En de druk op de ziekenhuizen en de ic’s die blijft aanhoudend hoog en datzelfde geldt voor het aantal verpleeghuizen met een besmette bewoner in huis. Maar ook die cijfers die dalen wel. En dan zou je zeggen: dalende cijfers, waarom dan toch zo stevig ingrijpen? En dat is omdat we ook zien dat die derde golf op ons afkomt. En dat zit zo: we weten dat er inmiddels een nieuwe, veel besmettelijker virusvariant uit Engeland is opgedoken. En de besmettingen die de klassieke coronavariant veroorzaakt, die nemen af – en die daling zien we nu in de cijfers. En dat komt omdat van het totaal aantal besmettelijken die klassieke variant het grootste deel uitmaakt. En de R zit voor die variant net onder de 1. Maar van die nieuwe Britse variant, zit die R hoger: die zit al op 1,3. En die variant die krijgt dus steeds sneller, steeds meer voet op Hollandse bodem. Nu is ie goed voor 1 op de 10 besmettingen. En in februari is dat al de helft. En het OMT denkt dat die Britse variant het in maart of april volledig van de klassieke variant heeft overgenomen. En dat is slecht nieuws. Want ook al weten we dat we van de Britse variant niet zieker worden, we weten ook dat er wel veel meer mensen ziek van gaan worden. En de huidige maatregelen zijn vooralsnog niet genoeg om die nieuwe variant er ook onder te krijgen. We hebben het eerder gezien: niets is zo verraderlijk als exponentiele groei. En zelfs als je denkt: het gaat vast sneller dan ik denk, gaat het toch nog sneller dan je denkt. En we zien aan Engeland en Ierland hoe dramatisch het uit de hand kan lopen. En het is aan ons om te zorgen dat die derde golf zo laag mogelijk blijft en dat we het moment waarop die komt nog even voor ons uit weten te schuiven. Tijd winnen. Zodat we er klaar voor zijn als hij komt. En willen we die derde golf aankunnen, dan moet onze uitgangspositie zo gunstig mogelijk zijn. Minder mensen besmet, minder bedden bezet. En het aantal besmettingen zo laag dat we het maximale effect mogen verwachten van het testen, traceren en isoleren. En als we vandaag voorkomen dat iemand besmet raakt, verhinderen we ook dat diegene morgen weer anderen besmet. En dat die anderen weer nieuwe mensen aansteken. En zo voorkomen we met iedere besmetting die nu niet plaatsvindt uiteindelijk dus een veelvoud aan besmettingen. En het is ook daarom dat we nu die extra maatregelen nemen. Het OMT denkt op basis van lessen uit andere landen dat een avondklok het reproductiegetal met 8 tot 13 procent naar beneden kan brengen – en dat zijn een behoorlijk aantal zieken die je dan kunt voorkomen. En hoe groot zou de spijt zijn als we nu afwachten en over een week of drie achterom kijken en zien dat we kostbare kansen hebben laten liggen. Dat we nóg langer in een lockdown moeten blijven, terwijl we zo graag willen dat onze kinderen weer gewoon naar school gaan. Terwijl we zo graag weer wat meer bewegingsvrijheid willen.
En we weten: deze boodschap is somber, maar het perspectief is dat niet. Want dé weg uit deze crisis is vaccinatie. Pas als voldoende mensen gevaccineerd hebben, pas dan zijn we echt beschermd. Maar eerder al, als de meest kwetsbare mensen beschermd zijn, is er ruimte om weer meer mogelijk te maken. Wanneer precies, en wat er dan weer mogelijk is, dat is nu nog niet goed te zeggen. En we weten ook dat dit nog wel eventjes duurt. En daarom zijn we voorlopig nog afhankelijk van maatregelen - en van testen, traceren en isoleren om zo ook weer dingen mogelijk te maken. En dat gaan we ook doen. We gaan nog intensiever testen om besmettingen op te sporen: grootschalig in een aantal gemeenten, gericht op nog meer doelgroepen - ook bij nog meer mensen zonder klachten. Meer mensen worden aan het bron- en contactonderzoek toegevoegd. Met intensiever testen gaan we ook de komende tijd onderzoeken of we toch weer een beetje het leven kunnen gaan leven. Bijvoorbeeld door met intensiever testen meer fysiek onderwijs mogelijk te maken en veilig werken te stimuleren. En met de zogeheten fieldlabs gaan we vanaf half februari uitzoeken of en hoe een bezoek naar het theater of een voetbalstadion, weer veilig kan. Maar testen helpt alleen als we ook binnenblijven bij het wachten op de uitslag, of als de uitslag positief blijkt. En de meesten doen dat gelukkig ook, maar sommigen niet. En vanwege die Britse variant, is dat nog riskanter dan het al was. En omdat we zien dat inkomende reizigers zich vaak niet aan de quarantaine houden, gaan we hen binnenkort registreren en via steekproeven controleren. En houden ze zich niet aan de quarantaine? Dan krijgen ze een boete. En voor mensen met een positieve testuitslag die - ondanks het advies om thuis te blijven- toch de deur uit gaan, willen we ook een quarantaineplicht op kunnen leggen. Het is nog even volhouden voordat iedereen gevaccineerd is, maar we willen in een zo kort mogelijk tijd zoveel mogelijk mensen vaccineren, te beginnen met de meest kwetsbaren en de mensen die voor hen zorgen. Want als zij beschermd zijn worden er minder mensen ernstig ziek. Overlijden er minder mensen, wordt de druk op de zorg lager en zijn er voor de rest van de samenleving minder maatregelen nodig. En de snelheid waarmee de vaccins geleverd worden, die bepaalt de vaart waarmee we kunnen vaccineren. Alle vaccins die we nu hebben, die zitten of in een bovenarm of staan ingepland om ingeprikt te worden.
De derde golf die onderstreept waarom we alles op alles zetten om zo snel mogelijk te gaan. En daarin maken we een aantal extra keuzes. De eerste is dat we de tweede prik van het vaccin BioNTech/Pfizer in de zesde week in plaats van in de derde week zetten. Het tweede is dat we om die reden minder voorraad hoeven aan te houden voor die tweede prik. En het derde is dat we hebben geleerd om de verspilling verder omlaag te brengen en die willen we dus tot een minimum beperken. Het plannen van die tweede prik en het minder voorraad aanhouden, dat betekent een iets groter risico dat we gemaakte afspraken moeten uitstellen als een levering tegenvalt bijvoorbeeld. Maar door deze keuzes nu te maken, kunnen we sneller meer mensen een eerste prik geven en dat is van belang om meer mensen zo snel mogelijk te beschermen. We hebben nu al meer dan 100.000 mensen gevaccineerd en steeds meer mensen blijken ook bereid om zich te laten prikken. Op 6 januari is de vaccinatie begonnen van de eerste verpleeghuismedewerkers en van het ziekenhuispersoneel dat op de ic’s en op de corona-afdelingen werkt. En afgelopen maandag begon het vaccineren van de bewoners van de verpleeghuizen en instellingen voor gehandicaptenzorg. Morgen beginnen de huisartsen. En aanstaande maandag gaan zij de kwetsbare ouderen en de gehandicapten die wonen in kleinschalige woonvormen inenten. En volgende week worden de zelfstandig wonende 90-plussers uitgenodigd die zelf, of eventueel met begeleiding naar de GGD-en kunnen komen. En dan de week daarna, in de eerste week van februari zijn dan de mensen ouder dan 85 bij de GGD-en aan de beurt – ook die groep komt dus eerder dan gepland. Aan het begin van de lente hebben de meest kwetsbare mensen in de instellingen én de medewerkers die voor hen zorgen allemaal de kans hebben gegeven om zich te laten inenten. En bijna alle 85-plussers kunnen dan beschermd zijn. En als we al die mensen beschermd hebben, dan zou dat een fantastisch begin van de lente zijn.
Maar tot het zover is, moeten we deze donkere weken door. Weken met nog minder uit en nog meer thuis. En zeker voor jongeren die erop uit willen en voor mensen die al alleen zijn, is dat natuurlijk gewoon een zware dobber. Laten we die rustige avonden gebruiken om elkaar de hand toe te blijven steken. Een belletje, een kaartje, een klein gebaar, het helpt allemaal om de stilte te doorbreken. En vraag je je af hoe je een ander kunt helpen? Kijk dan op de website eenkleingebaar.nu. Want iets dat voor jou misschien nauwelijks moeite kost, kan voor een ander een wereld van verschil betekenen.
Avondklok
VRAAG (NOS)
Meneer Rutte, ja, dit is geen gemakkelijke boodschap en er is ook veel bezwaar tegen zo’n avondklok met name, ook in de Tweede Kamer, ook in de samenleving. Met welk argument denkt u hen te kunnen overtuigen?
RUTTE
De volksgezondheid, de crisis waar we inzitten en die op dit moment ons eigenlijk op het punt brengt dat we in de lockdown zitten die natuurlijk al heel hevig is, waarbij we door nu deze extra maatregel te nemen en ervoor kunnen zorgen dat we beter voorbereidt zijn op die Engelse variant die een veel hoger risico met zich meebrengt van besmetting en daarmee ook een veel hoger risico met zich meebrengt van ziekenhuisopname en intensive care opname, dus druk op de zorg. En tegelijkertijd door dit nu te doen, door nu wij in die lockdown zitten, een aantal extra maatregelen te nemen, dat je ook weer wat eerder perspectief kunt geven om weer eens heel voorzichtig te kunnen, als de cijfers dat mogelijk maken. Het is die combinatie waarom we dit doen en laten we echt ons realiseren: de Engelse variant is letterlijk levensgevaarlijk.
VRAAG
Weet u zeker... want het is een zware maatregel. Weet u zeker dat het ook gaat helpen om inderdaad het aantal besmettingen fors terug te dringen. Weegt het op tegen de zwaarte?
RUTTE
Ja, en wat ik in ieder geval zeker weet is dat wij met zijn allen dit moeten doen. Dat altijd het risico is van zo’n maatregel dat er een kleine groep mensen die gaat kijken ‘ja, geldt dit nou wel voor mij en hoe zou ik eventueel daar niet aan hoeven te houden’ en mijn oproep aan Nederland is: laten we, wat het overgrote deel van Nederland ook doet, 60, 70, 80 procent van Nederland houdt zich aan de maatregelen, laten we dat met zijn allen doen. En die avondklok draagt dan bij, dat laat ook het OMT zien, het risico is natuurlijk altijd dat je elke maatregel apart gaat zitten bekijken, maar in alle Europese landen waar zo’n avondklok is daar zie je de positieve resultaten en daar hebben ze allemaal goed naar gekeken. Maar het is altijd de optelsom, het is altijd de optelsom van alles wat je doet.
VRAAG
U heeft gezegd bij de val van het kabinet, als het gaat om de bestrijding van de pandemie, dan treden wij missionair op. Waarom gaat u dan nu met de pet in de hand naar de Tweede Kamer om deze ‘o zo noodzakelijke’ maatregel, zoals uzelf zegt, te kunnen afvaardigen?
RUTTE
Dat zouden we ook doen als het kabinet niet was afgetreden afgelopen vrijdag, omdat zo’n hevige maatregel, vinden wij, altijd in nauw overleg met het parlement moet worden genomen. Dus dat heeft opzicht niks te maken met afgelopen vrijdag. Het is een voornemen van het kabinet. Ferd Grapperhaus en ik hebben mandaat gekregen van de ministerraad: als het parlement ‘ja’ zegt om dan ook de juridische stappen te zetten die nodig zijn om een paar dagen na het Kamerdebat laten ingaan.
VRAAG
Wanneer zou dat dan zijn? Want het lijkt erop dat het Kamerdebat morgen zal zijn?
RUTTE
Dan is het zaterdag of zondag. Zou het Kamerdebat vandaag zijn dan hadden we vrijdagavond kunnen halen. We zijn even aan het uitzoeken of je met een Kamerdebat morgen de zaterdagavond kunt halen of dat het zondagavond wordt, maar dat hoop ik morgen te weten.
VRAAG
Nu is het ook erg ingewikkeld omdat een hoop mensen nu al zeggen van ‘ja, maar ik heb een uitzondering, ik mag wel op straat’. Hoe lastig is dat straks bij de handhaving en is het dan de bedoeling om streng te handhaven? Of zegt u van ‘nou, we moeten dat een beetje voorzichtig opbouwen’?
RUTTE
Nee, de bedoeling is echt om ook direct bij de start van de avondklok om ervoor te zorgen dat ook direct wordt gehandhaafd. Daar is ook goed contact over met de politie. Er is ook 95 euro boete als je op straat bent, terwijl je niet op straat mag en zou iemand rommelen met de formulieren dan moet ik er echt op wijzen dat dat fraude is en dat is een misdrijf en dat is natuurlijk een veel ernstiger vergrijp nog.
VRAAG
Direct hard optreden dus?
RUTTE
Nou hard optreden... ervoor zorgen dat we met elkaar dit doen en daar hoort ook bij dat de politie en anderen die daarvoor aangewezen zijn daar ook aan bijdragen en helpen, maar dat is niet hard optreden, dat is ervoor zorgen dat je met elkaar elkaar stimuleert, ook met de sterke arm der wet, om met zijn allen dit te doen, omdat we te maken hebben met een ernstige bedreiging voor onze volksgezondheid, maar ook met een kans nu, door een paar dingen extra te doen, iets eerder weer wat perspectief te hebben.
VRAAG
Er is natuurlijk een keerzijde: een hoop mensen hebben het nu al moeilijk vanwege de lockdown...
RUTTE
Absoluut.
VRAAG
Ook psychisch.
RUTTE
Ja.
VRAAG
Zo’n avondklok kan met name gevoelens van eenzaamheid natuurlijk sterk versterken. Ja, hoe gaat u daarmee om en wat is dan uw oproep?
RUTTE
Ervoor elkaar te zijn, dus te realiseren dat er mensen zijn die het heel zwaar hebben en ik denk dat langzamerhand heel Nederland het heel zwaar heeft, maar binnen dat hele Nederland dat het heel zwaar heeft, zijn er natuurlijk mensen die het extra zwaar hebben. Studenten die de studietijd anders zien verlopen dan ze dachten, ouders met kleine kinderen die denken ‘ja, wanneer gaan ze eindelijk weer eens een keer naar die school toe?’, mensen die echt eenzaam zijn of mensen ook met psychische problemen die daar extra gevoelig voor zijn. Dus er zijn heel veel groepen mensen die binnen, in Nederland wat langzamerhand helemaal klaar is met dat virus en met de maatregelen het nog eens extra, daarbinnen nog eens extra moeilijk hebben en dan moeten we ervoor elkaar zijn. Kijk, wil je het virus bestrijden dan zou je moeten zeggen: ‘iedereen blijft thuis, punt’. Je ontvangt niet meer, je komt de deur niet meer uit, je gaat niet meer naar kantoor. Dat is de meest effectieve bestrijding van het virus, maar dat is wel heel dodelijk voor, nou niet letterlijk, maar voor je geestelijke gezondheid. Het betekent dat mensen het extra zwaar krijgen. Waar wij voor kiezen is binnen de lockdown, die al zo hevig is op dit moment, daarbovenop deze maatregelen, die zijn heftig, echt noodzakelijk, het OMT is daar volstrekt helder heeft, die maken zich ook grote, grote zorgen over dat Engelse virus, maar die zien ook dat als je dit doet dat je ook weer net even wat eerder perspectief hebt te bieden.
VRAAG (RTL)
Meneer Rutte, u heeft dit besluit pas vanochtend genomen in het kabinet. Was het besluit unaniem?
RUTTE
Ja, jazeker. Dit was unaniem, ja. Er is niet gestemd.
VRAAG
Bij D66 waren er nog wel wat aarzelingen. Heeft u dan ook de D66-fractie achter dit besluit gekregen?
RUTTE
Nou er is... laat ik daar heel open over zijn: er is de afgelopen dagen natuurlijk contact met alle fracties, bijna alle fracties, in en buiten coalitie. Ik kan hier niet precies die stand melden wat ik denk dat daar gebeurt. Ik verwacht ook dat fracties daar ook intern nog over zullen praten. Er is vanmiddag volgens mij ook nog een briefing voorzien door Jaap van Dissel van het RIVM. Die ook zal laten zien wat de inzichten zijn en de cijfers, dus ik vermoed dat fracties er nog over vergaderen en mijn oproep aan al die fracties is om te zien ‘ja, dat is een hele heftige maatregel’, maar we zitten op dit moment op een cruciaal moment voor onze veiligheid, voor onze nationale volksgezondheid. En dat is dat we nu al te maken hebben met een heel groot aantal mensen wat besmet is. Nog steeds 670 mensen op de IC. Als nu dat Engelse virus gaat oplieren is dat echt verkeerd en tegelijkertijd als je nu bereidt bent, terwijl je toch al in de lockdown zit, dit extra te doen, je niet alleen dat... je beter voorbereidt op een verder toenemend Engels virus, maar ook daardoor we iets meer perspectief kunt bieden. En dan wil ik daar iets bijzeggen, ook daar hebben we het vandaag over gehad, dat als er weer wat kan absoluut het onderwijs prioriteit heeft en dan binnen het onderwijs het basisonderwijs, maar natuurlijk daarna, wij komen ook binnenkort met een plan. Hoe ziet dan die afschaling eruit? Wil je natuurlijk ook kijken hoe je andere sectoren weer wat ruimte kunt geven.
VRAAG
Ja, want u bent dus niet bang dat u hier een enorm risico loopt door nu zo’n verstrekkende maatregel als de avondklok aan te kondigen en dat die dan morgen wordt weggestemd in het parlement. U voelt zich zeker over die meerderheid?
RUTTE
Ik weet nooit zeker of ik een meerderheid heb, maar ik heb niet de luxe als minister-president en Hugo de Jonge als hoofd van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en verantwoordelijk voor de nationale volksgezondheid, wij hebben niet de luxe om dingen 100% zeker te weten. Het enige wat wij kunnen doen is tegen Nederland en ook tegen de Tweede Kamer te zeggen: dit zijn de feiten, dit zijn de adviezen die we hebben. En naar onze absolute overtuiging is er, hoe zwaar deze maatregel ook is, geen alternatief. Noch vanwege het Engelse virus, noch vanwege het feit dat we in een lockdown zitten, die anders nog weer eindeloos blijft duren en op deze manier kun je ook weer wat eerder perspectief bieden.
VRAAG
Meneer De Jonge, de experts, het OMT hebben eigenlijk altijd gezegd: we kunnen niet het effect van losse maatregelen berekenen. Nu hoor ik u zeggen: de avondklok dat schaaft zo 8 tot 13% van het R-getal af. Dus dat scheelt 8 tot 13% in het aantal besmettingen. Hoe weet u dat dan?
DE JONGE
Ik kijk naar het OMT-advies en het OMT-advies zegt op basis van een viertal reviews, buitenlandse ervaringen eigenlijk, lessen die daar zijn geleerd, zou je kunnen zeggen, zou je mogen verwachten dat een ‘stay at home order’ zoals het in internationale onderzoeken heet, dat dat kan leiden tot een aanvullende reductie van 8 tot 13%. In die voorzichtigheid moet je het ook zeggen, want je weet het namelijk nooit zeker en maatregelen zijn niet los verkrijgbaar in hun effect. Niet omdat er ook nog andere maatregelen worden genomen, dus het is altijd maar een maatregel uit de totale bundel, maar ook omdat de compliance, het gedrag van mensen verandert in de tijd, ook culturele verschillen kent. Dus het laat zich allemaal niet zo makkelijk vergelijken. En dat is ook… dat maakt besluitvorming wellicht moeilijker, want je kunt niet zeggen: nou ja, als je deze maatregel uit de kast trekt is dat het exacte effect op de R. Zo werkt het niet, het is geen wiskunde in dat opzicht. En tegelijkertijd is het toch ook weer wel wiskunde. We weten namelijk wel dat als we het niet doen en we hebben te maken met een R op die grote groep aan besmettelijken van net onder de 1, en op een kleiner groepje binnen dat aantal besmettelijken van 1,3. Dan weet je gewoon automatisch dat die kleinere groep steeds groter gaat worden, het merendeel gaat worden eigenlijk vanaf half februari van het totaal aantal besmettingen. En omdat we zien eigenlijk met de huidige maatregelen, met de huidige compliance ook, is dat Britse virus dus eigenlijk kennelijk niet, daar is dat Britse virus kennelijk niet van onder de indruk, zullen we dus meer moeten doen om die besmetting af te remmen en als we dat niet doen, dan kijken we gewoon tegen een derde golf aan die zeker weten komt. Dus wat ons te doen staat, is het aantal besmettingen verlagen en die derde golf vertragen, zo lang als mogelijk voor ons uitduwen. En daarom nemen we deze maatregel. En als dat lukt, dan zullen we natuurlijk nooit weten of dit exact de maatregel was die dat voor elkaar heeft gekregen. Dat is het ingewikkelde altijd achteraf. Achteraf kun je wel zeggen het was ‘too little too late’, maar achteraf kun je nooit zeggen: je hebt toen iets te veel gedaan, want we hadden het misschien ook wel zonder gered. Dat kun je achteraf nooit zeggen. Maar hoe dan ook is het een goed idee, want als we het aantal besmettingen weten te verlagen, hebben we ook weer eerder meer ruimte om toch ook weer de dingen te doen waar we zoveel zin in hebben.
VRAAG
Dus het is een maatregel waarvan we het precieze effect misschien niet weten, maar die we nemen om het zekere voor het onzekere te nemen?
DE JONGE
We nemen die zeker uit voorzorg, maar op basis van alles wat er vanuit het buitenland wordt gerapporteerd, weten we wel degelijk dat ‘stay at home orders’, dat die effect hebben. Dus ook zo’n avondklok, je mag er echt effect van verwachten, en welk effect dan? Het OMT zegt daarvan: 8 tot 13% op basis van datgene dat wordt gerapporteerd in het buitenland.
VRAAG
Een specifieke vraag nog over de uitzonderingen. Bezorgdiensten, gaan die ook onder de uitzonderingen vallen?
RUTTE
Van de avondklok, nee. Dat betekent dus ook dat het afhalen van maaltijden, dat kan alleen nog tot 20.15 uur.
VRAAG
En het bezorgen ook?
RUTTE
Ga ik voor u uitzoeken. Even kijken hoor. Dat durf ik niet met zekerheid te zeggen. Hij staat hier niet op mijn lijstje van uitzonderingen, dus ik denk het niet. Maar dat gaan we nog even uitzoeken.
VRAAG (SBS)
Even voor de duidelijkheid. Wanneer gaat de avondklok in?
RUTTE
Hangt van het Kamerdebat af wanneer dat is. Dat is nu voorzien, begrijp ik, voor morgen en daarna duurt het een paar dagen omdat er dan een heel aantal formele juridische stappen moeten worden gezet door Ferd Grapperhaus en mij. Zou het debat vandaag geweest zijn dan ging de avondklok in vrijdagavond. Nu de Kamer heeft besloten het debat morgen te doen, wordt het zaterdag of zondag en ik hoop morgen te weten of zaterdag haalbaar is.
VRAAG
Juist. Tegelijkertijd is op Rijksoverheid.nl te lezen dat het vrijdagavond ingaat.
RUTTE
Uitgaande van het debat vandaag, maar dat is zoals u weet, een half uur geleden verschoven naar morgen.
VRAAG
Dat staat er niet, dus dan hoop je maar dat iedereen dat goed begrijpt.
RUTTE
Sowieso gaat de avondklok alleen er komen als wij ook in de Kamer daar consent over hebben.
VRAAG
Ook dat staat niet op Rijksoverheid.nl.
RUTTE
Dan gaan we dat allemaal toevoegen.
VRAAG
Ja, het is toch een boodschap aan alles en iedereen. Dus dan weten we eigenlijk morgen na het debat wanneer die echt in zou gaan?
RUTTE
Dat is de democratie. Dit is een grote maatregelen, daar willen we echt ook de Tweede Kamer...
VRAAG
Voorheen gingen maatregelen gewoon in.
RUTTE
Ik heb net uitgelegd dat wij altijd het voornemen hadden bij deze grote maatregel...
VRAAG
En nu is het met de Kamerinstemming later. Oké, dat is een nieuwe manier. En hoe hoog wordt de boete als je toch wel… je dus niet aan die regels houdt?
RUTTE
95 euro, zei ik net.
VRAAG
Ah, juist. En krijg je dan eerst een waarschuwing?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Oké, dus gewoon meteen op de bon geslingerd worden?
RUTTE
Ja.
Verplichte quarantaine
VRAAG
Oké, meneer De Jonge, u zei over positief geteste mensen, om die een quarantaineplicht op te gaan leggen. Hoe gaat dat eruit zien?
DE JONGE
U weet dat we heel veel doen om quarantaine te ondersteunen. Dat is nodig, want voor heel veel mensen is het prima te doen. Sommige mensen vinden het moeilijk om zich er aan te houden, aan die quarantaineplicht, of weten dan niet wie de hond moet uitlaten of wie er boodschappen moet doen. En dus bieden we heel veel ondersteuning. Maar we willen ook als stok achter de deur die quarantaineplicht invoeren. En dat betekent dat we sowieso voor reizigers de wet op dat punt willen veranderen. Dat betekent je registeren als je gaat reizen en zodra je in Nederland aankomt is die registratie, wordt dus gebruikt om een steekproefsgewijze controle te doen. Als je dan niet bent op het adres waar je hoort te zijn omdat je in quarantaine moet, wordt dat thuis geconstateerd en kan een boete worden gegeven. En datzelfde willen we ook doen voor mensen die een positieve testuitslag hebben gehad. Daarvan is het allerbelangrijkste dat je ook daadwerkelijk in quarantaine gaat. Daar hebben we twee mogelijkheden om dat te doen. De ene is dat als je een positieve testuitslag hebt gehad, dat die registratie aanleiding is om een steekproefsgewijze controle te doen en als je dan niet thuis bent, dan krijg je een boete. De andere is dat die registratie aanleiding is om een steekproefsgewijze controle te doen, en als je dan niet thuis bent, wordt er door je burgemeester een beschikking opgelegd die dan vervolgens wordt gecheckt. En waarom hebben we nog die twee varianten die we nog moeten uitwerken, omdat het mogelijk zou kunnen zijn dat bij de ene variant waarin dus een positieve testuitslag automatisch een quarantaineplicht betekent, dat het een negatief effect zou kunnen hebben op de testbereidheid. En dat moet je wel zeker weten. Die andere heeft weer als ingewikkeldheid dat je twee keer langs moet om te controleren. En dat is weer ingewikkelder in de handhaving. Dus we zijn nog in uitwerking bezig, maar een van die twee gaat het worden.
VRAAG
Maar dat komt dus ook, als het er komt, ook op het bordje van de politie te liggen?
DE JONGE
Nou, dat kan ook anders met andere gemeentelijke handhavers, maar inderdaad, en het zal wel gehandhaafd moeten worden. Het hoeft dus niet via de politie.
VRAAG
Nee, okay.
RUTTE
Ook op de vraag over het bezorgen, heb ik even nagekeken inmiddels, dat kan doorgaan. Dat valt onder werk, dus dat kan doorgaan na 20.30 uur.
DE JONGE
Een enorme opluchting zie ik.
RUTTE
Ja, ook bij mij persoonlijk ook.
VRAAG (ANP)
Nog heel even over wat daarnet zei over de bezorging. Dat betekent dus inderdaad dat alle horeca die afhaalmaaltijden maken dat die dus ook allemaal uitgezonderd zijn?
RUTTE
Ja, dus werk, dan moet je dus ook een verklaring van je werkgever hebben dat het echt noodzakelijk is dat je op dat soort tijdstippen werkt. In de horeca is dat zo. Wat betreft afhaal, dat stopt om 20.15 uur, net zoals de detailhandel ook om 20.15 uur dichtmoet, maar bezorgen blijft dus mogelijk.
Thuiswerken
VRAAG
Over werken dan even, de afgelopen weken heeft u elke keer gehamerd op het belang van thuiswerken. Op de werkvloer vinden nog steeds veel besmettingen plaats. Gaat u nog meer doen om dat te bevorderen behalve dan de zoveelste dringende oproep?
RUTTE
Daarover zijn we in gesprek met de werkgevers, ook om er voor te zorgen dat zij daar nog meer aan doen, waarbij we ook gezamenlijk werken aan campagnes ondersteunend daaraan om de aandacht niet te laten verslappen. En indien nodig, daar moet ik echt op wijzen, kan een kantoor ook worden gesloten als er sprake is van een cluster van besmettingen. Dus dat is belangrijk en ook de inspectie SZW staat klaar om, als dat nodig is, wanneer er bij noodzakelijk werk dat niet thuis kan worden gedaan, de coronamaatregelen niet worden nageleefd om in dat soort gevallen in te grijpen. Overigens is het op dit moment zo dat het overgrote deel van de mensen dat thuis kan werken ook thuiswerkt. Volgens onderzoeken loopt dat op tot 80%.
VRAAG
Ja, maar u zegt: als er een cluster is, dan kan er worden ingegrepen, maar dat lijkt me te laat dan. Kunnen mensen bijvoorbeeld ook zelf melding maken ‘mijn baas dwingt me naar mijn werk te komen’?
RUTTE
Absoluut.
VRAAG
En dat kunnen ze doen bij...?
RUTTE
Inspectie SZW of bij de meldpunten of bij de vakbeweging. Maar dat kunnen ze doen en daar wordt dan opvolging aan gegeven. Ik wil wel even zeggen, positief, het overgrote deel van de mensen, anders wordt dit zo geproblematiseerd. Ja, ik vind dat we nog meer thuis zouden moeten werken. Maar het overgrote deel van de mensen doet dat. Het loopt echt op tot 80%.
VRAAG
Nog even voor meneer De Jonge. U zegt dat de tweede prik van Pfizer. Die gaat niet na 3 weken worden gezet, maar na 6 weken. Is dat even veilig en even effectief dan nog als na 3 weken?
DE JONGE
In de zesde week heb ik gezegd, omdat ik wel wil blijven binnen de contouren die ook worden aangereikt door de Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad zegt: het beste is in de derde week. Maar de mogelijkheid, die ook bij de EMA-toelating en ook door de fabrikant zelf wordt geboden, is tot en met de zesde week. Dus wat wij nu willen doen is in de zesde week prikken. Omdat we dat doen, spelen we meer voorraadrisico vrij zou je kunnen zeggen. Wat we nu doen is 100% reserveren van de tweede prik. Dus zodra de eerste prik is gezet, moet ook voor de tweede prik het spul in de koelkast leggen…liggen. Dat is wel heel Rotterdams. Moet het spul in de koelkast liggen. En wat we dus nu gaan doen is die tweede prik wat later zetten, daarmee kunnen we dus meer risico nemen op het voorraadbeheer, want ergens onderweg tussen die eerste en die tweede prik, mag je toch aannemen dat de leveringen weer op gang komen, ook al er eentje weg komt te vallen. Daarom gaan we het voorraadbeheer naar 50% doen en dat gaan we een aantal weken aankijken of het misschien nog een tandje scherper kan. Wat we willen namelijk is meer vaccins vrijspelen om die eerste prik alvast te zetten, omdat daar natuurlijk alvast de bescherming vanuit gaat.
VRAAG
Maar mensen hoeven niet bang te zijn dat ze minder beschermd zullen worden door deze maatregel?
DE JONGE
Nee.
VRAAG (BNR)
Ja, meneer Rutte, hoor ik u nou goed zeggen dat het overtreden van de avondklok een misdrijf is?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Oh.
RUTTE
Het is een misdrijf als je de formulieren vervalst. Dus als je valsheid in geschrifte pleegt. Maar als je op straat bent zonder zo’n formulier, zonder argument, dan is dat een zaak die je… dat is een bekeuring van 95 euro.
VRAAG
Dat is een overtreding dan, dus geen strafblad?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Het uitlaten van de hond ontbreekt op de lijst met uitzonderingen en waarom?
RUTTE
Ik heb het net genoemd. Het uitlaten van de hond is een uitzondering. Aangelijnd. En niet steeds dezelfde hond, want dan slaapt hij niet.
VRAAG
Maar dan krijg je het begrip leenhond, dat hebben we de afgelopen dagen voorbij horen komen.
RUTTE
En dat is precies mijn oproep: willen wij met z’n allen dat virus bestrijden, dan kun je natuurlijk altijd denken: O, die Rutte en De Jonge hebben iets bedacht met het kabinet, hoe kunnen we daar nou handig mee omgaan? En misschien dat een paar procent van Nederland dat ook leuk vindt, het overgrote deel van Nederland overigens doet dat niet. Die probeert zich echt ook te houden aan die maatregel om met z’n allen dat virus te bestrijden. Dus ook hier geldt: als je je hond dan in de hele familie gaat zitten doorgeven zodat iedereen tot diep in de nacht naar buiten kan, weet je, dat kan ik ook niet voorkomen, maar dat is natuurlijk ongelooflijk stom.
VRAAG
Dus dat moet je niet doen?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Er is op sociale media wat hilariteit ontstaan over de uitzondering voor talkshows. Want die wordt genoemd in het OMT advies. Waarom is dat?
RUTTE
Voor de heer Gommers, zodat hij naar de programma’s kan.
VRAAG
Nee, maar gaat u zelf bijvoorbeeld nog wel bij talkshows zitten?
RUTTE
Ja, ik ben er het hele voorjaar één keer geweest in de zomer bij Op 1.
VRAAG
Meneer de Jonge, u tijdens de avondklok?
DE JONGE
De heer Rutte voert nog geen campagne overigens.
VRAAG
Nee. U ook niet geloof ik, maar.... Gaat u wel aanpassen?
DE JONGE
Ik hoef het niet meer te doen.
VRAAG
Nee serieuze vraag: gaat u tijdens de avondklok wel aan tafel zitten bij zoiets?
DE JONGE
Nou, dat is een goede vraag. Er zijn ook andere mogelijkheden om de boodschap over te brengen. Dus ik denk eerlijk gezegd dat het voor mij niet passend is om dat te doen bij een avondklok.
VRAAG
Nee. Maar kunt u uitleggen meneer Rutte waarom zij dan... Het is toch gek, iedereen moet binnen blijven en zij dan niet?
RUTTE
Nou weet je wat natuurlijk heel belangrijk is voor Nederland. Wij maken er grapjes over, maar Nieuwsuur, Op1, Jinek, Hart van Nederland, al die programma’s zijn ontzettend belangrijk als – en natuurlijk de journaals en RTL Nieuws, nou misschien dat ik iemand vergeet nu.... EenVandaag....
VRAAG
Maakt niet uit.
RUTTE
Zo dadelijk heb ik ruzie met iemand, dat is niet handig als die campagne eraan komt inderdaad. Dus. Maar het is ontzettend belangrijk voor je informatieoverdracht. Mensen zijn, dat merk je gewoon.... Je ziet ook oplages van kranten stijgen. Kijkcijfers stijgen. Mensen zijn natuurlijk heel erg bezig ook met: wat gebeurt er allemaal en wat zijn de maatregelen, wat zijn de discussies daarover? Dat is ontzettend waardevol. En ik maak een grapje over Diederik Gommers, maar de aanwezigheid van deskundigen in die programma’s is natuurlijk ook ontzettend belangrijk. Dus dat willen we mogelijk blijven maken. Wij hebben zelf als kabinet gezegd: wij zullen daar heel terughoudend in zijn in die fase dat die avondklok er is. Want je kunt ook inbellen, je kunt je ’s middags laten filmen even als ze je willen hebben. Je hoeft niet perse aan tafel te zitten. Maar als het moet, en dat zou een keer of Hugo de Jonge kunnen zijn, omdat hij natuurlijk ook minister is op dit terrein. Dat ze zeggen: we willen echt eens even wat langer met je doorpraten. Dan vind ik ook dat dat verstandig is.
VRAAG
En in de avond vergaderen, dat blijft u wel doen?
RUTTE
Nou ja, wat mij betreft zo min mogelijk. De Tweede Kamer, als ik vergader ’s avonds nu is dat om twee redenen. Dan is dat ofwel omdat Kamervergaderingen in de avond doorlopen. Dus ik denk dat de Kamer ook zal gaan kijken: hoe gaan we hiermee om. Dat is mijn overtuiging. Het tweede is: als er een Europese Raad is via zo’n videoschakeling, die heb ik morgenavond weer.... Zou in een avondklok zo’n Europese vergadering zijn, dan moet ik daar zijn. Want je kunt je niet laten vervangen. En dat kan ook niet van huis uit, dat moeten veilige verbindingen zijn. Dus in zo’n geval zal ik een uitzondering moeten maken vanwege mijn werk om ’s avonds mij niet aan de avondklok te houden. Maar dan val ik onder zo’n uitzondering. Maar alleen in uitzonderlijke situaties.
Verkiezingen
VRAAG (Algemeen Dagblad)
Meneer Rutte, weet u, als in februari of maart inderdaad dat virus, die Britse variant zo de overhand krijgt? Wat betekent dat voor de landelijke verkiezingen?
RUTTE
Ja, voor de landelijke verkiezingen geldt dat we zoveel maatregelen nemen om die veilig te laten plaatsvinden – er ligt een wetsvoorstel in de Eerste Kamer om die over meerdere dagen te spreiden. Deels ook over de post stemmen. Dat alles op dit erop is gericht dat die gewoon kunnen doorgaan.
VRAAG
Ook als dat besmettelijkheid leidt tot hoge cijfers op de IC’s bijvoorbeeld?
RUTTE
Nou het heeft geen zin in die als-dan’s nu te gaan redeneren, omdat we juist alle maatregelen nemen om ze te laten doorgaan. Maar ik kan niet nu... Ja we kunnen samen nu een scenario bedenken wat zo dramatisch is....
VRAAG
Nou het OMT heeft gesuggereerd dat er een derde golf zou kunnen ontstaan op de IC’s in maart-april. Dus dat betekent - dat is geen scenario dat zeggen zij – dat er ook een situatie kan ontstaan dat landelijke verkiezingen misschien niet zo handig....
RUTTE
Dat is ook een reden natuurlijk om deze maatregelen nu te nemen.
VRAAG
Ja.
RUTTE
Om zoveel mogelijk die golf weg te duwen. Maar nogmaals, we nemen alle maatregelen en u en ik zijn – althans u bent zo creatief, en ik ook wel enigszins – om een scenario te bedenken waarin je zegt: dan kan het echt niet meer. Maar dan moet het wel heel extreem zijn.
Sneltest
VRAAG
Meneer de Jonge, even over dat sneltesten voordat je op zo’n vlucht gaat. Dat moet dan toch ergens anders in Europa gebeuren. Dat intrigeert mij. Want andere landen zullen het vast niet zo goed op orde hebben als wij. Hoe gaat dat nou eigenlijk geregeld worden? Zijn er overal wel genoeg sneltesten in landen om dat te kunnen doen?
DE JONGE
Nou wat we hebben gezien vorige week is toen dat inging voor Zuid-Afrika, heeft KLM gewoon de eerst komende vluchten moeten schrappen op Zuid-Afrika omdat ze dat inderdaad niet geregeld kregen. Overigens helpen we daar dan ook weer bij om dat wel geregeld te krijgen. Maar het is waar. Dat is een terecht punt. Dat zal niet vanuit de hele wereld zal dat zo zijn. En deze maatregel, dus dat dubbele slot op de deur, dat gaat in voor ja voor de hele wereld. We hebben gezegd: overal waar een hoog risico is met reizen – en dat is eigenlijk in de hele wereld – zullen we een dubbel slot moeten doen. Dat is één ding. Wat we daarnaast natuurlijk zeggen is die quarantaine plicht. En tot de tijd dat die quarantaine plicht geregeld is en dat kan echt wel eventjes een week of vier – een maand – duren willen we een vliegverbod uit de buiten Europese hoog-risico gebieden. En dat is VK, Zuid-Afrika en heel Latijns Amerika. Kortom: daar hebben we bewust voor gekozen om ja een dubbel slot op de deur te zetten en zeker tot het moment dat we die quarantaine plicht hebben gelden er ook nog eens een keer aanvullende reisbeperkingen. En dat is én een invulling van het OMT advies, én een invulling van een motie van GroenLinks en D66 die vorige week in de Kamer is ingediend.
VRAAG
Maar het kan dus zijn dat als een sneltest daar niet is, of niet beschikbaar is, dan kun je dus niet vliegen?
DE JONGE
Ja, klopt.
VRAAG
Oké.
VRAAG (Telegraaf)
Ja, meneer de Jonge. U heeft ons meegenomen in wat ons mogelijk te wachten staat de komende tijd. Ik hoorde ook een klein beetje perspectief. Toen had u het over de lente.
DE JONGE
Ja.
VRAAG
De lente begint niet op 9 februari. Hoe groot acht u de kans dat de lockdown moet worden verlengd.
DE JONGE
Ja, die is natuurlijk aanwezig. Maar wat we niet doen is vooruitlopen op de maatregelen die we te nemen hebben. Maar die kans is natuurlijk denkbaar. Dus je zult zonder twijfel in ieder geval nog maatregelen moeten nemen. Welke precies, dat gaan we op de tweede gaan we dat bepalen op basis van het OMT advies dat dan geldt. Wat we nu zien is dat die derde golf eraan komt. Wat we moeten doen is zorgen dat als die komt dat we hem goed kunnen opvangen. Nou, met de huidige cijfers in de ziekenhuizen en in de verpleeghuizen en de huidige besmettingscijfers kunnen we dat niet. Dus allereerst moeten die besmettingen omlaag. En vervolgens moeten we de verspreiding willen vertragen, zodat die derde golf zo lang mogelijk voor ons uitgeduwd wordt. En dan kunnen we hem ook tegen die tijd dat hij komt, kunnen we hem beter aan en zal die ook lager zijn. Dus dat is de reden voor de aanvullende maatregelen van nu. Op de tweede bekijken we wat er vanaf de negende gaat gelden. En dat zullen we doen op basis van het OMT advies wat dan geldt. En waarom ik de lente noem is omdat wij heel goed hebben gekeken.... We hebben ondersteuning gehad van buitengewoon slimme logistieke mensen ook uit het bedrijfsleven om te zorgen dat we daar echt alle mogelijke scenario’s doorrekenen. Wat kunnen we nou in de efficiënte doen, in de verdeling van de vaccins doen, ook modellerend om te zorgen dat we zo snel mogelijk, met zoveel mogelijk groepen die het meest kwetsbaar zijn te beginnen? Nou we hebben de mensen in de verpleeghuizen die zijn natuurlijk afgelopen maandag begonnen, mensen in de gehandicaptenzorginstellingen afgelopen maandag. Aanstaande maandag beginnen de mensen in de kleinschalige woonvormen. En we willen dus ook in de loop van volgende week al de eerste negentigplussers thuis die mobiel zijn en zelf naar die teststraat kunnen komen of zich kunnen laten rijden. En liefst een week later de 85-plussers die thuiswonen. Ja en als je toch alle 85-plussers en alle mensen in de instellingen hebt gedaan en de mensen die voor hen zorgen dan heb je de meest kwetsbare mensen echt wel beschermd. En dat is natuurlijk ook een moment waarop je kunt zeggen: dan kan er waarschijnlijk wel weer meer. En dat perspectief willen we de komende tijd veel meer uitwerken. Tot de zomer zullen we het gewoon moeten hebben van een combinatie van maatregelen die we stapsgewijs hopen te kunnen gaan loslaten. Nu dus even verzwaren, maar straks weer stapsgewijs loslaten. Van meer testen en traceren, met name ook op het toegangstesten. Dingen weer mogelijk maken, en daar gaan we mee experimenteren met de fieldlabs onder andere en met het testen op scholen. En als derde natuurlijk vaccinatie. En naarmate de vaccinatiegraad stijgt, zul je meer bescherming hebben en zijn er dus minder maatregelen nodig om het leven weer een beetje te kunnen leven. En dat is het perspectief dat we voor ons hebben.
VRAAG
Het kabinet zegt ook heel duidelijk: we willen… echt prioriteit heeft om te beginnen met het primaire onderwijs.
DE JONGE
Absoluut.
VRAAG
Daarna het voorgezet onderwijs. Ga ik het toch nog even proberen. Wat zou er dan nog wel nodig moeten zijn om op 9 februari bijvoorbeeld de kapper en de Blokker en de HEMA weer te kunnen openen?
DE JONGE
Ik wil daar eigenlijk eventjes niet op vooruit lopen. Ik ga eerst even iets zeggen over het primaire onderwijs. Daarvan hebben we eigenlijk als kabinet gezegd: dat moet sowieso. Tenzij er uit het onderzoek wat in Lansingerland op dit moment wordt gedaan een enorme contra-indicatie komt. En dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn als toch blijkt dat kinderen wel degelijk een belangrijke rol spelen in die verspreiding. Want we weten dat kinderen het heus wel kunnen krijgen, maar ze worden er zelf minder ziek van en spelen ook eigenlijk bijna geen rol in de verspreiding ervan. Nou, als dat helemaal anders blijkt te zijn met die Britse variant in dat Lansingerland onderzoek, dat zou een aanleiding kunnen zijn om het toch nog te heroverwegen, maar eigenlijk willen we gewoon daar niet vanuit gaan en gewoon zeggen ‘de basisscholen moeten open op de achtste. Dat is één, dat is gewoon het belangrijkst, het allerbelangrijkste. En wat daarnaast natuurlijk weer enigszins kan op enig moment, ja dat zullen we bezien op dat moment, maar in dit geval, dus als je het voorbeeld noemt van de kappers bijvoorbeeld dat gaan we echt op 2 februari gaan we dat besluiten op basis van het OMT-advies van dan en ik kan daar, ja, nu niet van zeggen, zeker niet met die Britse variant op komst, of dat tegen die tijd verantwoord is.
VRAAG
Dan nog een vraag aan meneer Rutte daarover. Dat is eigenlijk heel weinig perspectief nog voor ondernemers. In de vorige persconferentie heeft u aangekondigd, nou, dat er extra steun gaat komen voor ondernemers…
RUTTE
Gaat er komen...
VRAAG
Die is er nog steeds niet...
RUTTE
Nou...
VRAAG
Nou ja, de ondernemers die... bij sommige ondernemers staat het water aan de lippen en die vragen zich echt af wanneer komt die extra steun en wat betekent dat precies? Kunt u daar perspectief op geven?
RUTTE
Nou om te beginnen: er is nu steun. Alle bestaande steunpakketten lopen door en die ademen mee, dus er is heel veel steun, maar het is niet genoeg, want je ziet echt dat ondernemers nu door hun buffers heen raken, ondanks al die steunpakketten, dat de voorraadvergoeding tot problemen... niet genoeg blijkt te zijn, grote problemen met het organiseren van evenementen, hoe geef je daar garanties? Nou hele hoop vraagstukken. We hebben gisteren bij elkaar weer gezeten met de meest betrokken ministers in het kabinet en staatssecretarissen in wat dan heet ‘vijfhoek’. We zijn een heel eind. Ik hoop nu, ik beloof het niet, maar ik hoop en verwacht ook een klein beetje dat we of donderdag of vrijdag daar een besluit over gaan nemen en dat is dus aanvullend op de bestaande pakketten. Dat niet Nederland denkt ‘er is nu niks’, er zijn zeer uitvoerige steunpakketten, maar daar moet echt fors meer, dat vinden we ook allemaal en ik denk dat we daar donderdag of vrijdag een besluit over nemen en dat ook snel naar buiten brengen.
VRAAG
Tot slot nog één laatste vraag: keer op keer hebben we u al heel lang hebben we u op dinsdagavond vaak gezien, om 19.00 uur ’s avonds met persconferenties om Nederland te informeren. Vandaag, midden op de werkdag, mensen zijn aan het werk, moeten als docent optreden, waarom midden op de dag?
RUTTE
Nou, het is niet gelukkig, maar het is omdat wij op deze hele specifieke maatregel, niet omdat we afgetreden zijn, maar omdat die maatregel zelf zo stevig is, de avondklok. We hebben gezegd, steeds tegen elkaar: als je hem doet, moet je dat samen met de Tweede Kamer doen. Dus zodra we een besluit hebben genomen hebben we het ook meteen naar buiten willen brengen zodat de Tweede Kamer een hoorzitting desgewenst kon organiseren bij mijn weet vind ie plaats vanmiddag, fracties zich erover kunnen beraden en heel snel een Kamerdebat kan zijn omdat je dan een paar dagen na zo’n Kamerdebat ook de avondklok kunt laten ingaan en iedere dagen eerder is natuurlijk een dag gewonnen.
VRAAG (NU.nl)
Vraag voor premier Rutte: u kondigde een avondklok aan als de Kamer daarmee instemt. Een collega van ANP vroeg daar ook al even naar. Ik wil toch even kijken naar dat thuiswerken. Er zijn ook veel mensen die zich afvragen ja, zo’n avondklok is wel een hele generieke maatregelen die eigenlijk iedereen treft en heel veel mensen houden zich goed aan de regels, werken thuis, maar er zijn nog steeds mensen die, ja, althans werkgevers, die dat wel vragen van hun werknemers, ook gewoon mensen die thuis zouden kunnen werken en u geeft aan van ‘ja, als dat gebeurt dan kun je daar melding van maken en daar kan eventueel worden opgetreden’. Ik vroeg me af: heeft u in beeld, ja hoe groot dat eigenlijk is? Hoeveel meldingen zijn gemaakt, allereerst? En ten tweede: er bestaat een bevoegdheid om in te grijpen bij bedrijven... en het werk ook stil te leggen, staat ook in de Kamerbrief die u zojuist verzonden heeft... Hoe vaak is dat gebeurd?
RUTTE
Dat heb ik niet paraat. Dat zou ik voor u moeten uitzoeken. Maar wat ik wel weet – wat ik net zei – is dat het overgrote deel van de mensen die thuis kunnen werken...
VRAAG
Het gaat precies om die 20%..
RUTTE
Snap ik. Maar de cijfers die u vraagt heb ik hier nu niet paraat. Dat zou ik even moeten uitzoeken en u laten weten.
VRAAG
Oké, en zo’n meldpunt dan bijvoorbeeld. Wordt dat nog bijgehouden?
RUTTE
Nou je kunt het melden bij Inspectie en Sociale Zaken. Ja, dat heb ik... Dat weet ik zelf nu niet precies. Maar ik neem aan dat als daar gebeld wordt dat ze dat bijhouden. Dat zal ik ook voor u uitzoeken. Maar natuurlijk, dat wordt allemaal geregistreerd.
Vaccinatie
VRAAG
Oké, dan een vraag voor minister De Jonge. U wilt de derde prik, of althans de tweede prik in de derde week verplaatsen naar over zes weken. U zult ook wel bekend zijn met het advies van het college van bescherming van geneesmiddelen . Die heeft gezegd: doe dat eigenlijk niet. Dat is geen goed idee. Er is ook wetenschappelijk niet aangetoond dat de effectiviteit in de zesde week, dat dat gegarandeerd is.
DE JONGE
Wat wij hebben gedaan is advies gevraagd aan de Gezondheidsraad en aan het OMT. Om te kijken welke ruimte er zit. En ik blijf binnen de contouren van dat advies. Dat advies is ook meegestuurd met dat Kamerbrief dus ik blijf binnen de contouren van dat advies. We laten ons adviseren, inderdaad, door de Gezondheidsraad. Epidemiologisch natuurlijk ook door het OMT. Daar waar het gaat om de vaccinaties door de Gezondheidsraad. CBG heeft ook echt een toetsenrol. Het CBG heeft gezegd: Hou je in ieder geval aan de voorschriften van de fabrikant. De fabrikant heeft die voorschriften ingediend bij de EMA toelating. Dat is dus getoetst op die voorschriften. En bij die EMA toelating worden de data bekeken die onderdeel zijn geweest van de klinische trials die vooraf gegaan zijn aan de toelating. En dan gaat het erover: welke onderzoeksdata heb je overlegd en kun je ook bevestigen in z’n effectiviteit? En daarvan zegt de fabrikant: nou, tussen de 3 en de 6 weken kan ik het zeggen, dus die tweede prik biedt op dat moment nog bescherming, daarna kan ik het gewoon nu niet zeggen. Er wordt in VK, wordt er ervaring nu opgedaan met de 12e week, maar ook als onderdeel van een onderzoek, dat doen wij niet. Dus wij blijven binnen de contouren van datgene waar ook de EMA zijn goedkeuring aan heeft gegeven. Datgene waar ook het CBG akkoord vindt. Datgene wat ook de Gezondheidsraad en het OMT adviseren, want het is uiteindelijk een afweging. Het is namelijk een afweging tussen ga ik, doordat ik op deze manier een ander voorraadbeheer kan doen: ga ik op deze manier ervoor zorgen dat ik meer vaccins kan zetten in een kortere tijd, in ieder geval die eerste prik, zodat daar een zekere bescherming vanuit gaat of doe ik minder mensen namelijk ongeveer de helft daarvan in deze periode maar dan met een betere bescherming. En dan kun je rekenkundig nagaan wat daarin de meeste effect heeft. Het is wel zo dat, inderdaad, de mogelijkheid om ziek te worden na die eerste prik, die is er natuurlijk nog wel. De bescherming is niet zo volledig als die enorme mooie cijfers die BioNTech/Pfizer laat zien. Bij twee prikken, namelijk, laat ie zien een dikke 90%. Ja, dat zal na een prik niet het geval zijn. Dat zal lager zijn, hoeveel precies weten we nog niet. Maar uw vraag is eigenlijk ‘is het wel verantwoord?’ En het antwoord op die vraag is: ja, het is verantwoord. We hebben het niet op eigen houtje zitten bedenken. We laten ons daarin leiden door het Gezondheidsraadadvies in samenwerking met het OMT.
VRAAG
Dus het is niet dat u daarmee een gok neemt?
DE JONGE
Nee. Dat zou ik wel doen als ik buiten die zes weken zou gaan, dat zou ik wel doen als ik buiten die mogelijkheid zou gaan die ook door de EMA, door CBG, door de fabrikant zelf wordt aangereikt en door de Gezondheidsraad wordt geadviseerd. Althans dan zou het een risico voor eigen rekening zijn, zou je moeten zeggen. Maar dat doen we bewust niet. Ik blijf er net binnen, dus het is ook niet na zes weken, het is in de zesde week zodat we ons ook nog, laat maar zeggen, naar beneden toe bijgestelde levering kunnen veroorloven met een vijftig procent voorraadsbeheer, zonder gelijk die prik te hoeven uitstellen. Dat is ook een belangrijk element. Je zou ook kunnen zeggen: waarom houd je niet gewoon nul voorraden aan? Helemaal nul. Dat doen sommige landen namelijk, maar het effect daarvan kan behoorlijk fors zijn. Je kunt namelijk met je tweede prik dan echt over die zes weken heen gaan schieten. Dat wil je niet, want dan past het niet meer binnen de onderzoeksdata zoals die zijn aangereikt. Maar ook om een andere reden wil je het niet: nu hebben we nog een relatief overzichtelijk aantal afspraken: enkele honderdduizenden. Daarvan zou je nog kunnen zeggen: als je die moet afzeggen is dat nog te doen, uitvoeringstechnisch. Maar als het inmiddels meer dan een miljoen per week is, wat we echt straks gaan zien in het tweede kwartaal, dan krijg je die afspraken ook gewoon uitvoeringstechnisch niet meer verplaatst. Dus je moet ook niet willen dat je er een rommeltje van maakt in de uitvoering. Dus helemaal nul voorraden aanhouden zou om inhoudelijke redenen, maar ook om organisatorische redenen echt onverstandig zijn.
VRAAG
Ik heb wel nog een laatste vraag. Vraagje over het vliegverbod: vorige persconferentie is daar ook naar gevraagd, toen zei je: ja, dat is eigenlijk niet te handhaven. En er moet een mogelijkheid zijn om je familie te kunnen bezoeken bijvoorbeeld in het VK of in dit geval dan Zuid-Afrika en heel Zuid-Amerika. Wat is er eigenlijk veranderd?
RUTTE
Nou ja, de ernst van het virus en de mutaties.
VRAAG
Was die ernst er de vorige keer niet?
RUTTE
Nou ja, daar is wel het denken in verschoven. En de Kamer heeft er ook zeer op aangedrongen en dat hebben wij ook opnieuw gewogen. Dat was de motie van Jesse Klaver en Rob Jetten, die hebben we ook op de hand gewogen, op de tong geproefd en gezegd: ja, hoe zou je het dan wel kunnen doen? En je hebt nu een zeer beperkt aantal uitzonderingen voor zo’n vliegverbod, echt zeer beperkt. Dus de zakenreizigers die mogen niet meer, die mochten vroeger nog wel. Dan hebben we er nog een paar, dus onder andere voor journalisten en ook voor familiebezoek, maar alleen nog in geval een familielid echt terminaal is en komt te overlijden.
VRAAG (NRC)
Meneer Rutte, nog over de avondklok. U zei: Nederlanders zijn coronamoe. De avondklok is misschien wel de grootste vrijheidsbeperkende maatregel die u in deze crisis heeft moeten nemen. Met een enorme sociale impact. Heeft het kabinet die nog meegewogen en om die reden nog overwogen het om die reden ook niet te doen?
RUTTE
Ja, uiteraard, alleen het punt is dan kom je bijna bij een maatregel als: blijf allemaal thuis. Dat is ook een avondklok, maar dan een dag een avondklok, wat andere landen gedaan hebben. We zitten echt op een ingewikkeld punt nu, op een gevaarlijk punt. En dat is dat met een reproductiefactor van boven de 1,3 en een snelle toename van die Britse mutatie, dat Britse virus in het totale virusbestand, wij echt grote risico’s lopen voor opnieuw veel mensen met een zwakke gezondheid die ernstig ziek kunnen worden. Maar ook opnieuw een totale overbelasting van de ziekenhuizen en die zijn op dit moment nog steeds overbelast. Er liggen nog steeds bijna 2500 mensen in het ziekenhuis, waarvan bijna 700 op de intensive care. Van een totaal intensive care-bestand wat onder normale omstandigheden schommelt rond de 1100. En je hebt er altijd ook nog 350 nodig voor hartaanvallen, mensen met een hartaanval of met een auto-ongeluk. Dus je hebt veel te weinig ruimte nu voor mensen met planbare operaties. Ook dat brengt gezondheidsschade met zich mee. Dus je hebt de keuze niet, je moet dit nu echt doen. En het OMT, we hebben dat expliciet gevraagd, zegt: jullie moeten dit... ja, wij moeten niks van het OMT, ze adviseren ons. Maar ze zeggen: als wij het mogen zeggen dan moeten jullie dit echt doen, dit is echt onze overtuiging om daarmee in de komende paar weken de zaak verder terug te duwen.
VRAAG
Maar ik denk veel mensen zullen de strijd tegen het virus begrijpen als argument hoor, maar ik vroeg de sociale impact, hoe heeft u dat meegewogen? Want natuurlijk: iedereen vindt het belangrijk, het strijd tegen het virus, maar dit gaat ook heel ver.
RUTTE
Natuurlijk, maar die wegen wij mee, net zoals we de economische impact meewegen. Die is dan door een avondklok beperkt. Maar de sociale en maatschappelijke impact, en de eenzaamheid is natuurlijk groot. Maar er zijn niet heel veel andere mogelijkheden die een behoorlijk extra effect geven op het terugdringen van het aantal besmettingen en daarom doen we dit. Ik wil er wel een ding bij zeggen: wij hebben nu een lockdown tot 9 februari. Je kunt nooit precies verzekeren wat er exact na 9 februari gebeurt. Mocht het onverhoopt nodig zijn bepaalde maatregelen voort te zetten is wel onze ambitie dat die avondklok, die zit ons natuurlijk het meest als graat in de keel, als het enigszins kan dan niet meeloopt meer. Je kunt het nooit honderd procent garanderen dat die dan weg is, maar als je zou moeten prioriteren zoals bij verruiming het basisonderwijs, het onderwijs als geheel prioriteit heeft, heeft bij het stop zetten van maatregelen, sowieso vervalt alles 9 februari, maar nogmaals: je weet niet wat er nog nodig is. Maar dan is die avondklok wel de laatste waar je nog mee door wil gaan. Ik kan geen garantie geven dat die nooit doorgaat, maar dat wil je eigenlijk echt niet. Dus dat is de eerste die als het enigszins kan ook niet meer in het pakket wil hebben.
VRAAG
Dus eerder nog de avondklok afschaffen dan de scholen open?
RUTTE
Nee sorry, zo werkt het niet. Aan de ene kant... Daar moet je echt een Berlijnse Muur tussen zetten. Aan de ene kant is er ruimte om dingen te doen? En daarvan hebben we nu gezegd dat het basisonderwijs willen we sowieso open tenzij er contra-indicaties komen uit het onderzoek naar Lansingerland over de verspreiding van het Engelse virus onder kinderen. Dus dat is dat stuk. En überhaupt als er ruimte komt om weer dingen te doen, dan is die ruimte er. Aan de andere kant kan het zo zijn dat je toch nog te maken hebt met ernstige besmettingscijfers. Dat weet je niet zeker. Je hoopt het niet op de 9e dat je toch nog dingen moet doen. Ik wil alleen gezegd hebben hier: dan is die avondklok er eentje die je echt als het enigszins kan echt als eerste in de vuilnisbak wilt gooien.
VRAAG
Tot slot, laatste vraag aan meneer De Jonge over de vaccinatie. Er zijn lijsten waar Nederland toch behoorlijk onderaan bungelt met het tempo waarmee we kunnen vaccineren op dit moment. Is er nou toch niet de mogelijkheid om dat proces nog te versnellen? En dat de GGD bijvoorbeeld meer mensen per dag op die locaties inent met de vaccins die er al zijn?
DE JONGE
Dat doen we dus ook, dat heb ik zojuist toegelicht. Dat is precies wat we doen. We hebben dus de afgelopen week eindeloos sommetjes gemaakt hoe we dat zouden kunnen versnellen. En wat wij deden is honderd procent voorraad aanhouden voor de tweede prik. Dat is eigenlijk ook in iedere situatie het beste om te doen omdat je dan geen risico loopt op het uit moeten stellen van die tweede prik of het af moeten zeggen van een afspraak. Maar wat we nu hebben gedaan is eigenlijk juist wel meer risico nemen op dat voorraadbeheer. En dat is mogelijk omdat je die tweede prik in de zesde week doen. En daardoor kun je versnellen. Dus wat we versnellen is bijvoorbeeld volgende week al de negentig-plussers die thuis wonen uitnodigen. Die stonden eigenlijk pas voor over een aantal weken. Wat we versnellen is in de eerste week van februari 85-plussers die thuis wonen uitnodigen om zich te laten prikken bij die GGD. Dus die GGD gaat juist versnellen. En waar we heel erg kunnen versnellen is als AstraZeneca doorkomt natuurlijk. Dat is in de getallen in ieder geval de grote game changer. Want als je kijkt naar de stroom aan leveringen van Pfizer en Moderna is dat natuurlijk op dit moment nog heel gering. Daar kun je nog niet hele grote aantallen... Ik hoor wel eens de suggestie: waarom prikken die mensen bij de GGD eigenlijk niet 24 uur per dag? Ja dan moet je wel iets hebben om weg te prikken. Want we houden gewoon het tempo van de leveringen bij. Dus dat is wat we doen. We gaan zo snel als het kan. En ik zie internationale lijstjes ook. En dat heeft voor een deel ook gewoon te maken met de ‘time lack’ en informatie. Wij zitten nu op de 100.000 prikken, maar wij hebben die informatie nog niet zo geautomatiseerd op een dashboard dat we dat ook op die manier kunnen weergeven. Maar ook daar werken we aan en ook dat zal op een hele korte termijn worden gedaan.
VRAAG (Nieuwsuur)
Meneer Rutte, heeft een avondklok zin als mensen nog steeds naar kantoor gaan en kantoren vol zitten?
RUTTE
Kantoren zitten niet vol. Tachtig procent van de mensen die thuis kan werken, werkt thuis, tot 80%. De avondklok heeft absoluut zin, je moet het alleen niet als een...Het lastige is natuurlijk het is een maatregel die erbij komt. Andere landen hebben de avondklok als onderdeel van een breder pakket eerder ingevoerd. Maar je ziet uit die modellering van het RIVM dat het nog steeds een zeer significant effect heeft.
VRAAG
Ja en toch blijft u praten met sociale partners om te kijken om thuiswerken nog meer te stimuleren. Maar ik krijg niet de indruk dat daar echt concreet wat uitkomt.
RUTTE
Nou dat ben ik niet met u eens. Want die percentages zijn echt heel aanzienlijk van het aantal mensen wat nu thuiswerkt, tot tachtig procent is echt hoog. Maar ik wil het naar honderd procent.
VRAAG
Ja, maar waarom…het coronaverlof bijvoorbeeld. Ik begreep net uit de brief dat dat niet gaat lukken.
RUTTE
Nee, het punt is... Nou, ja, laat ik het zo zeggen: we zijn bezig in gesprek met sociale partners ook in het kader van het economisch steunpakket om te kijken hoe we hen ook financieel kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld ook in zoiets als het coronaverlof. Daar is Wouter Koolmees van Sociale Zaken mee bezig. Sociale partners. En wij zien ook het belang van een coronaverlof en dan praat je dus over hoe kun je mensen combinaties van werk, kinderen en zelf, werk, kinderen en zichzelf zo goed mogelijk laten combineren. De overheid zorgt voor maximaal maatwerk waar wij dat zelf kunnen. Dus wij proberen als werkgever, een op de vier mensen in Nederland werkt in een vanuit de overheid betaalde baan, zelf daar het goede voorbeeld in te geven. En daar zijn die gesprekken dus ook met sociale partners over aan de gang, ook in financiële zin. Maar het is niet zo dat je dat met een regeling kunt oplossen, dat werkt niet.
VRAAG
Het coronaverlof is van de baan helemaal voor mensen die thuis moeten werken?
RUTTE
Sorry, nee dus niet. Alleen je kunt het niet met een regeling doen. Wat je moet doen is dat je... het is maatwerk. Je kunt niet zeggen: ik maak een regeling dat u morgen coronaverlof hebt, want het zal altijd maatwerk zijn tussen jou en de werkgever, of tussen mij en mijn werkgever. Maar nee, bij de overheid is het zo dat wij dat doen. Dus is het maximaal maatwerk. Je ziet het bij heel veel bedrijven ook gebeuren. Maar dan is er ook een financiële vraag. En over die financiële vraag zijn we ook in gesprek in het kader van het steunpakket waar we nu aan werken.
VRAAG
En wanneer verwacht u daar iets...?
RUTTE
Dat steunpakket hopen we dus morgen of vrijdag een eind te zijn. En dat is aanvullend op wat er al aan steun is, zeg ik nog maar een keer. Want er is natuurlijk al heel veel, er zijn heel veel steunmaatregelen. Maar je ziet gewoon nu breed in de economie dat dat te weinig is voor zeker ook heel veel kleine ondernemingen.
VRAAG (Trouw)
Meneer Rutte, u zei net dat u hoopte dat de meest ingrijpende maatregel, de avondklok, tot en met 9 februari en niet langer duurt. Er is natuurlijk een kleine kans dat zelfs dit pakket niet genoeg is. Is er in theorie nog een overtreffende trap mogelijk?
RUTTE
Ja, daar wil ik niet over speculeren. U en ik kunnen altijd weer iets nog ergers bedenken.
VRAAG
Maar u heeft het vaak over uw gereedschapskist. Ligt daar nog wat in?
RUTTE
Ja weet je, daar wil ik niet over speculeren. Want dan wordt dat het nieuws: Rutte... We willen juist, we doen een extra maatregel in de bestaande lockdown, die al behoorlijk heftig is. Inclusief de winkelstraten die dicht zijn naast al langer dicht: de horeca. Dit als extra maatregel om te zeggen: nu het toch al zo heftig is, laten we dit doen want dan kun je én je beter voorbereiden op dat Engelse virus, maar ook weer eerder, hoop je, verwacht je ook, weer wat perspectief geven. Naar de andere kant redenerend zou het allemaal vreselijk tegen zitten, ook daar is nu geen aanleiding voor dat aan te nemen. Dus dit loopt tot 9 februari, dan zullen we op 2 februari besluiten: wat doen we na 9 februari? Ik wil alleen wel zeggen hier, ook vandaag in het kabinet besproken: je kunt nooit garanderen dat er niks meer nodig is na de 9e, je kunt ook niet garanderen dat het ook nog steeds moeilijke maatregelen zijn. Maar als het aan ons ligt het liefst dan wel die avondklok in de vuilnisbak, maar ook daar kun je geen honderd procent garantie op geven. Maar het is wel de eerste waar je dan vanaf zou willen.
DE JONGE
Mag ik nog een ding daar aan toevoegen. Je noemt de avondklok de meest ingrijpende maatregel, maar ik vind toch echt in de weging van alles en het zal voor iedereen ook persoonlijk gelden, maar in de weging van alles is toch het basisonderwijs op dit moment verreweg de meest ingrijpende maatregel? Veel ingrijpender dan die avondklok.
VRAAG
Meneer Rutte zei dat die als eerste weer zou verdwijnen.
DE JONGE
Ja, maar wij zeggen natuurlijk ook wel als kabinet: die basisscholen moeten sowieso weer open op de achtste. Dat zeggen we niet voor niets. En we zeggen ook dat die avondklok moet verdwijnen zodra die kan. En we gaan er echt van uit dat dat de 9e zal zijn, natuurlijk. Maar de basisscholen zijn echt verreweg het meest ingrijpend, echt waar.
RUTTE
Zeer eens.
VRAAG (Nederlands Dagblad)
Verschillende collega’s hebben er al naar gevraagd. Maar stel dat die avondklok komend weekend ingaat tot 9 februari, dat zijn maar twee weken. Is het niet eigenlijk onverantwoord van u om te suggereren dat we daarna van strenge maatregelen af zouden kunnen, premier Rutte?
RUTTE
Je kunt niet garanderen dat er na 9 februari niks meer nodig is. Dat kun je niet garanderen. Ik kan alleen zeggen dat we dat op dit moment niet weten, dat we dat echt stap voor stap doen. Duitsland heeft nu een verlenging tot 14 februari, wij hebben hem eerder verlengd naar 9 februari. De Duitsers hebben gisteren een pakket dat afliep verlengd tot 14 februari. Wij zullen op 2 februari moeten besluiten wat we gaan doen na de 9e op basis dan van de cijfers. Het enige wat ik kan zeggen is: je hoopt natuurlijk dat er niks meer nodig is. Maar dat lijkt me onwaarschijnlijk, dan is ineens de hemel helemaal open gebroken. Dus ik verwacht dat we nog steeds maatregelen moeten nemen. Maar in welke hevigheid, wat er nodig is dat weten we niet. En sowieso wil ik zeggen dat als het enigszins kan, geen honderd procent garantie, maar echt: als het enigszins kan: weg met die avondklok. En dat is nogmaals aan de ene kant van de maatregel, maar aan de andere kant van het weer een beetje perspectief aan de samenleving bieden. Sowieso willen we op 9 februari, misschien wel eerder, de lagere scholen proberen open te krijgen.
VRAAG
Ik begrijp wat u zegt. Maar toch, ik weet niet hoe het u vergaat, maar om mij heen merk ik dat mensen ook wel weer perspectief willen, ook al is dat een negatief perspectief. En iedereen kan eigenlijk op zijn vingers natellen: als we het met het sombere verhaal van minister De Jonge horen over de donkere weken die voor ons liggen, dan is het toch niet 9 februari dat we met deze maatregelen kunnen stoppen?
RUTTE
Nee, laat me een verschil maken tussen deze maatregelen en de maatregelen. Dus het is echt heel goed mogelijk dat je op 9 februari nog steeds te maken hebt met allerlei beperkingen. Dat kan ik echt niet uitsluiten. Sterker nog, dat is ook nog wel weer waarschijnlijk tot op zekere hoogte dat er nog van alles nodig is. En wat je dan precies nodig hebt moet je goed analyseren. Advies over vragen, doen we een week van tevoren. Wij gaan nu in het bestaande pakket twee weken lang een extra maatregel bijzetten. Dat is ons voornemen. Dat is die avondklok. En het enige wat ik wil zeggen is dat wij, als we al meer moeten doen na de 9e, als het enigszins kan die niet willen voortzetten.
VRAAG
Oké ik heb nog een andere vraag. Ik neem aan dat de maatregel wordt genomen onder de tijdelijke coronawet. Wat betekent het bijvoorbeeld voor... ik weet dat sommige kerken ’s avonds dienst hebben, ook al zijn dat vaak online-diensten. Maar als dat eindigt na half negen, kan dat?
RUTTE
Nee, dat lijkt me niet, maar dat gaan we voor u uitzoeken.
DE JONGE
De avondklok zit niet in de tijdelijke...
RUTTE
Nee, die zit niet in de tijdelijke coronawet. Het valt onder een ander juridisch artikel, maar sorry...
VRAAG
Nog een andere vraag: wij horen vandaag van verschillende predikanten en geestelijke verzorgers dat ze door ziekenhuizen worden geweigerd om mensen te bezoeken die heel ernstig ziek zijn. Omdat dan wordt gezegd door het ziekenhuis: u bent gewoon een reguliere bezoeker en we laten er maar een per dag toe. Wat vindt u daarvan?
DE JONGE
Ik zou denken dat dat niet in lijn is met de afspraken die Actiz en Verenzo zelf hebben gemaakt in de ouderenzorg bijvoorbeeld. In de ziekenhuiszorg zijn het meer de ziekenhuizen zelf die dit type afspraken maken. Maar de toegang tot geestelijke verzorging moet in beginsel altijd gewoon mogelijk zijn, tenzij iemand natuurlijk zo ernstig ziek is of tenzij er in een huis een zo ernstige uitbraak is dat er echt een bezoekverbod moet gelden. We hebben gezegd: dat gaan we sowieso nooit meer generiek doen, dus het zal altijd een beslissing zijn op locatie. We kennen nu een aantal hele verdrietige uitbraken, ook al met die Britse variant in een verpleeghuis waarbij het halve team ziek is en het merendeel van de bewoners. Ja, in zo’n situatie kan ik me voorstellen dat men zegt: überhaupt even iedereen buiten de deur alsjeblieft. Dus die ruimte heeft men ook om te doen. Maar in beginsel is er altijd toegang noodzakelijk en ook mogelijk voor een geestelijk verzorger.
VRAAG
Dat snap ik, maar even heel helder dus: in principe: geestelijke verzorging kan bovenop het reguliere bezoek plaatsvinden, ook in een ziekenhuis?
DE JONGE
In beginsel, zeg ik. Maar ik wil echt de ruimte ook houden voor een huis om daar ook anders in te besluiten. Want een huis heeft daar zelf namelijk ook een verantwoordelijkheid in. Maar in beginsel moet er natuurlijk gewoon toegang zijn voor een geestelijk verzorger. Maar ik begrijp dat in een uiterste noodsituatie men zegt: joh even iedereen buiten de deur, want we moeten even de brand blussen, dat begrijp ik.
RUTTE
Veel dank.
DE JONGE
Dank.