Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge na afloop van crisisberaad kabinet (27-5-2020)
Minister-president Rutte en minister De Jonge geven een toelichting na afloop van het crisisberaad van het kabinet. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
RUTTE
Goedenavond. We hebben vandaag over een aantal zaken gesproken in onze Ministeriële Commissie Crisisbeheersing. Eigenlijk wil ik drie dingen met jullie delen. In de eerste plaats hebben we gesproken om een paar zaken die in de routekaart, in dat pakket zitten voor 1 september, om die naar voren te halen. Ten tweede hebben we gesproken, een eerste ronde, over de vakanties. Daar gaan we volgende week over verder. Ik wil er een paar dingen alvast over zeggen, omdat mensen dat belangrijk vinden. En daarnaast hebben we natuurlijk gesproken over de situatie vanaf aanstaande maandag, als een heel aantal verruimingen van kracht wordt en weer heel veel zaken teruggaan naar het nieuwe normaal.
Om te beginnen met de routekaart. We hebben besloten om wat nu nog op 1 september stond in de routekaart te verplaatsen naar 1 juli: dat zijn in de eerste plaats de sportscholen en de sauna’s, dat zijn daarnaast de sportkantines en de verenigingskantines en het zijn ook de casino’s. Ik moet er wel een paar dingen bij zeggen. In de eerste plaats dat voor de sportscholen en de sauna’s geldt dat het OMT, het Outbreak Management Team, strakke adviezen, opdrachten heeft gegeven wat er moet gebeuren om ook daadwerkelijk veilig open te kunnen. Dus dat is een absolute randvoorwaarde voor sportscholen en sauna’s om open te kunnen. De tweede belangrijke waarschuwing die ik geef, de winstwaarschuwing die ik geef, is dat dat hele pakket van 1 juli – dus het pakket dat er al lag plus de zaken die daarbij komen, omdat we dingen van 1 september dus naar voren halen – dat voor dat hele pakket geldt dat dat alleen doorgaat als het ook echt kan. En dat kan pas als er ook een strak advies ligt van het Outbreak Management Team, dat zal waarschijnlijk in de laatste week van juni komen, waaruit blijkt dat die verruimingen mogelijk zijn. En als dat niet zo is, dan gaat dat pakket niet door. En dat hebben we met z’n allen in de hand. Ik kom zo te spreken over wat we vanaf 1 juni gaan doen, vanaf aanstaande maandag, maar hoe we daarmee omgaan, maar ook hoe we ons houden aan alle gedragsregels in Nederland – de anderhalve meter, het thuisblijven bij klachten en alle andere zaken, de handen stuk wassen – zal allemaal bepalend zijn voor de vraag of er überhaupt iets mogelijk is op 1 juli. Maar als het mogelijk is, is ons besluit om in ieder geval in die routekaart aan 1 juli toe te voegen deze drie zaken die ik net genoemd heb.
Daarnaast hebben we gesproken over de vakanties. Dat is ingewikkeld, omdat je in alle Europese landen ziet dat landen worstelen met de vraag: hoe gaan we nou met die vakanties om? En ik kan nog niet met zekerheid zeggen dat we dat volgende week wel weten, maar we hopen volgende week daar toch echt meer over te kunnen vertellen. Maar ik wil wel alvast een paar uitgangspunten met jullie delen. In de eerste plaats als het gaat om op vakantie gaan in Nederland is het verzoek aan mensen, die die vakantie kunnen uitstellen omdat ze niet afhankelijk zijn van de vakantieperiode, om dat vooral te doen. Dus als je niet gehouden bent aan die schoolvakanties en je zou ook laten we zeggen later in augustus of september met vakantie kunnen gaan, doe dat vooral. En juist ook in die vakantieperiode geldt: we houden ons aan alle regels. Dat betekent: we blijven in stacaravan of op de hotelkamer als we klachten, dan gaan we niet naar buiten, we houden ons aan de anderhalve meter, we vermijden drukte, we wassen onze handen stuk en we niezen in onze ellebogen en we gebruiken papieren zakdoekjes. Dus al die gedragsregels gelden ook in de vakantieperiode. We moeten ervoor zorgen dat reizen in Nederland niet leidt tot meer risico’s ten aanzien van de verspreiding van het virus, dat is heel belangrijk. Een tweede uitgangspunt hebben we ook besproken, voor de vakanties in het buitenland. Daarvoor zal gelden dat die wat ons betreft alleen kunnen als dat landen betreft waar de risico’s vergelijkbaar zijn met die in Nederland. Wat je niet wil is dat door reizen naar het buitenland er grotere risico’s komen op introductie van het virus, het verspreiden van het virus in Nederland. Het tweede geldt, ook als je naar het buitenland gaat, dat je je ook daar natuurlijk houdt aan alle verstandige afspraken die we met elkaar gemaakt hebben. Nou in het ene land is dat misschien één meter of twee meter of anderhalve meter, dat zoek je dan in dat land maar precies uit, maar je houdt afstand. Je vermijdt drukte. Je wast ook daar je handen stuk. Dat is echt belangrijk, dat we dat allemaal doen: ik, Hugo de Jonge, jullie en alle mensen die dit op dit moment volgen. Maar hoe dat dan precies eruit gaat zien en of we dat volgende week al weten, welke landen dat betreft, daar zijn we mee bezig. Dat is echt complex, omdat je ziet in heel Europa dat alle landen aan het worstelen zijn met die vraag en dat het op dit moment nog niet met zekerheid is te zeggen dat we die volgende week kunnen beantwoorden.
Dan tot slot: aanstaande maandag, dan komt er een heel spannend moment. Want op 1 juni komt er echt een hele forse verruiming waar het betreft zeg maar de intelligente lockdown die we hebben. De middelbare scholen gaan weer beginnen, we weten dat we weer naar de horeca kunnen, de musea, de theaters, bioscopen, met allerlei randvoorwaarden in aantallen en reserveren vooraf etcetera, met al die randvoorwaarden gaat er weer veel beginnen. Heel belangrijk is dat we ook dan ons houden aan de regels die we met elkaar hebben afgesproken: bij klachten thuisblijven, drukte vermijden, de anderhalve meter afstand houden. Die anderhalve meter geldt voor iedereen behalve als je samen een huishouden vormt, maar voor iedereen die niet tot een huishouden behoort, geldt die anderhalve meter. Die geldt in het museum, die geldt in de bioscoop, die geldt op het terras, die geldt in het restaurant binnen, die geldt overal. Maar ook alle andere zaken, zoals de handen stuk wassen, in je elleboog niezen en wat ik net zei, papieren zakdoekjes gebruiken. Al die randvoorwaarden gelden. Waarom is dat zo belangrijk? Dat als we dit goed doen, als alle instanties die hiermee te maken hebben zich houden aan alle hygiëneregels en alle regels over aantallen, van tevoren reserveren etcetera etcetera, in combinatie met dat wij met 17 miljoen mensen strikt blijven naleven de gedragsregels, dan is de kans het grootst dat we dat virus onder controle houden, dan is de kans het grootst dat je op 1 juli ook de verruimingen kunt doen die al op het plan stonden, waar we dus inmiddels drie punten aan hebben toegevoegd die eerst op 1 september stonden. En dat zou natuurlijk fantastisch zijn. Maar als we het niet doen, dan is de kans dat het virus weer opliert en dat je dus op 1 juli niet de volgende verruimingen kunt doen of erger nog, aanvullende maatregelen moet nemen om het virus weer onder controle te krijgen.
En daar wil ik ook mee afsluiten. Er is veel discussie over de precieze regeltjes en ‘hoe geldt dit nou?’ en ‘hoe geldt dat nou?’. Weet je, dat is eigenlijk niet eens zozeer heel belangrijk. Het allerbelangrijkste is ons gedrag. Zolang wij allemaal – en dat hebben we de afgelopen maanden gedaan – op een verstandige manier omgaan met het virus bestrijden en dat blijven doen en niet kijken ‘waar zit de maas in een regeltje of de mazen in de wetgeving of hoe dat allemaal ook precies in elkaar zit?’, maar ons houden aan die algemene regels en zelf blijven nadenken, dan is de kans het grootst dat het goed gaat op 1 juni, dat het ook goed blijft gaan richting eind juni en dat we op 1 juli kunnen doen wat we dolgraag met z’n allen op 1 juli willen gaan doen. Dus dat is echt mijn oproep aan iedereen: laten we doorzetten, voortzetten wat we tot nu toe zo goed doen in Nederland, ons houden aan al die afspraken. En tegen al die sectoren die opengaan: er wordt verschrikkelijk hard gewerkt, zorg ervoor dat je heel precies alle regels naleeft, niet omdat die regels nou zelf zo interessant zijn maar die zijn nodig om ervoor te zorgen dat we dat virus onder controle houden in het nieuwe normaal waar we helaas op dit moment mee te maken hebben. Dat zijn de zaken die ik wilde zeggen. Hugo de Jonge en ik staan ter beschikking voor aanvullende vragen.
BOS (NOS JOURNAAL)
Meneer Rutte, kunt u uitleggen waarom u het belangrijk vindt om dat september-pakket toch al naar juli te halen?
RUTTE
Nou ja kijk, wij hebben een routekaart gemaakt en dat leidt natuurlijk altijd tot discussie. Dat is prima, weet je. Sportscholen zeiden: waarom pas 1 september? Nou ja, zeiden wij: omdat er nog echt serieus zorgen zijn over sportscholen en sauna’s over aanvullende risico’s. Die zijn nu in beeld gebracht, de aanvullende eisen zijn in beeld gebracht en dan moet je vervolgens ook wel zeggen: jongens, dan moet je daaraan voldoen. Als dat dan zo is, denken wij, zou het mooi zijn als je dat eerder kunt doen dan 1 september. Het is niet zo laat mogelijk, het is zo snel mogelijk. Maar het moet wel veilig kunnen. Nou hetzelfde geldt natuurlijk ook voor casino’s, voor sportkantines. Die staan nu op 1 september, het zou mooi zijn als dat natuurlijk – en verenigingskantines – als dat op 1 juli zou kunnen. Maar nogmaals: dan moet wel die ruimte er zijn. En dat geldt voor dat hele pakket, ook het pakket dat er al stond. Dus het is echt een hele grote winstwaarschuwing: dat gaat alleen door als het kan.
BOS
Dan even over die vakanties, want de ene minister van Buitenlandse Zaken van Frankrijk heeft nog iets niet gezegd of Italië vliegt er al overheen. Als u nou eerlijk bent tegen Nederland, denkt u dan dat er een vakantie in het buitenland inzit?
RUTTE
Kan ik op dit moment echt niet met zekerheid zeggen. We hopen dat er iets mogelijk is, maar alleen naar landen die ons willen hebben, die überhaupt toeristen willen hebben. Dat is natuurlijk vraag één, niet alle landen geloof ik zijn er al helemaal uit of ze wel of geen toeristen willen. En het tweede is dat die landen dan niet meer risico moeten opleveren, een reis naar zo’n land, als mensen dan weer terugkeren naar Nederland dan wanneer je niet naar dat land zou zijn gegaan. We kunnen ons echt geen risico’s veroorloven. We zeilen scherp aan de wind, we hebben het virus nog maar net een beetje onder controle, maar nog lang niet op een niveau dat je helemaal veilig bent. Dus je kunt ook niet hebben met die buitenlandse reizen dat dat tot nieuwe problemen leidt.
BOS
Dus Italië of Spanje zit er dan gewoon niet in?
RUTTE
Ik kan daar nu niks over zeggen. We hopen volgende week daar meer over te weten, maar ook dan geldt: doe het met beleid. En ook dan kan het nog zo zijn als je zegt ‘dit land kan nu wel’, heb je nog steeds het risico dat twee weken later zo’n land toch weer niet kan. Als dan plotseling dat virus weer opleeft, loop je altijd nog het risico als je een buitenlandse reis boekt, dat Nederland zegt na een paar weken: het kan toch niet. Dat hebben wij niet in de hand, dat hangt dan af van de situatie in zo’n land. Maar we hopen volgende week daar meer richting aan te geven.
BOS
Tot slot toch nog even ook het inkomend toerisme, want Nederland is natuurlijk ook een geliefde bestemming, hoe gaan we daarmee om? Heeft u daar al wel iets voor bedacht?
RUTTE
Nou ja, in de eerste plaats is dan natuurlijk heel belangrijk: hoeveel uitgaande toerisme kan er überhaupt zijn? Want stel dat het heel beperkt is, het aantal toeristen dat naar andere landen kan reizen, dan zullen Nederlanders voor een deel – behalve zij die niet afhankelijk zijn van de schoolvakanties, die hopelijk niet met vakantie gaan nu – maar dan zal in Nederland veel accommodatie bezet zijn met Nederlanders. Dus we moeten heel goed kijken: hoeveel ruimte is er überhaupt in Nederland om buitenlandse toeristen op te vangen? Dat hangt er ook van af: hoeveel ruimte is er voor Nederlanders om naar het buitenland te gaan? Dus daar moet je goed naar kijken. Dan moet je ook goed kijken: wat zijn de risico’s als mensen uit bepaalde landen hiernaartoe komen? Dus ook daar kijken we naar.
VAN DE ZILVER (RTL NIEUWS)
Ik heb een vraag voor meneer De Jonge. De sauna’s, de sportscholen, iedereen mag eerder open, krijgen de verpleeghuizen nu ook een eerdere versoepeling?
DE JONGE
Nou we zijn eigenlijk pas net begonnen met de versoepeling van de bezoekregeling, die natuurlijk heel erg nodig was om de verspreiding van het virus in die verpleeghuizen af te remmen. Nou dat is gelukt. Die bezoekersregeling was ook heel hard natuurlijk voor de mensen die in die verpleeghuizen wonen en voor de naasten, het is nodig om daar weer mee te gaan versoepelen maar dat wordt ook heel erg spannend gevonden, zowel door de mensen zelf als ook door naasten als ook door verpleeghuisartsen en verpleeghuismedewerkers. En daarom doen we dat stap voor stap. Er is een kleine groep verpleeghuizen, is begonnen anderhalve week geleden, er is afgelopen maandag is er de mogelijkheid geboden voor alle verpleeghuizen om het huis weer open te zetten voor het bezoek, althans als er geen besmetting is op locatie. En vanaf half juni moeten alle verpleeghuizen weer open zijn voor het bezoek. En daarna maken we de stap naar meer bezoekers en bekijken wat er weer verder mogelijk is. Maar dat doen we wel stap voor stap.
VAN DE ZILVER
Ja. Nu zeggen die verpleeghuizen: dat wij tot 15 juli moeten wachten voordat we meer dan één bezoeker per bewoner kunnen toelaten, dat is wel heel lang en dat vinden we eigenlijk ook wel echt uitzichtloos. Kunt ut daar dan niet wat meer maatwerk in aanbrengen?
DE JONGE
Nou zeker, ik snap dat eigenlijk heel erg goed van de verpleeghuizen. Maar we moeten het wel samen doen en we moeten het ook voorzichtig doen. Dus we zetten stap voor stap, zetten we de verpleeghuizen weer wat verder open voor het bezoek en dat moeten we echt met elkaar doen. Maar ik ga graag met hen, maar dan ook met de anderen natuurlijk in die verpleeghuissector het gesprek aan wat er weer eerder mogelijk is.
VAN DE ZILVER
U sluit dus niet uit dat er bijvoorbeeld voor 15 juli al meerdere bezoekers per bewoner zouden kunnen langskomen bijvoorbeeld?
DE JONGE
Sluit ik zeker niet uit. Dus daar gaan we inderdaad in gezamenlijkheid graag in optrekken, maar ik wijs er ook op dat we nog maar net heel erg voorzichtig, eigenlijk stapsgewijs, aan het proberen zijn met dat bezoek. En dat werd tot afgelopen maandag echt heel erg spannend gevonden, om dat te doen. Dus we moeten het ook wel echt stap voor stap blijven doen. Dus sinds afgelopen maandag, als je als huis in staat bent om die bezoekersregeling op een goeie manier uit te voeren en er is geen besmetting op locatie, dan kan het weer. Vanaf 15 juni, dan moet het ook eigenlijk weer gewoon, dan moet je ook weer open zijn voor het bezoek. We moeten die stap zetten van afstand naar nabijheid weer. En er staat nu in de routekaart: per half juli ook voor meerdere bezoekers. Maar als dat eerder mogelijk is, ja dan ben ik de eerste om daar voor te zijn. Maar we moeten dat wel samen besluiten.
VAN DE ZILVER
Ja snapt u eigenlijk dat ze dat in de verpleeghuizen misschien een beetje wrang vinden. Mensen kunnen weer naar de kapper, naar de nagelstylist, straks ook naar de sportschool, naar de sauna, maar voor die verpleeghuizen is het dan nog steeds zo streng.
DE JONGE
Ik snap dat ongelofelijk goed, want die bezoekersregeling, hoe nodig die ook was om de besmettingen op locatie af te remmen, hard is die natuurlijk op een geweldige manier geweest. En hard is die nog steeds, hij voelt nog steeds heel hard voor naasten, voor bewoners van het verpleeghuis. Maar we hebben ook gezien hoe ongelofelijk kwetsbaar de mensen in de verpleeghuizen zijn en als zo’n besmetting eenmaal op locatie is, gaat het heel erg hard. En daarom was die nodig, die bezoekersregeling, maar het is nu ook heel hard nodig dat we hem weer stap voor stap gaan versoepelen maar we doen dat wel behoedzaam, we doen dat wel voorzichtig.
BOVEN (BNR)
Allereerst even een klein detail, maar de seksindustrie die stond ook op 1 september toch?
RUTTE
Er staan heel veel dingen op 1 september, waaronder de seksindustrie en dat blijft zo.
BOVEN
Die blijven, oké. Dan even over de Europese Unie, de Commissie heeft een groot reddingspakket gepresenteerd voor de hele Europese Unie, wat vindt Nederland daarvan?
RUTTE
Nou ja, Nederland heeft natuurlijk zelf dit weekend met Denemarken, Oostenrijk en Zweden een aantal uitgangspunten neergelegd hoe wij aankijken naar het herstelfonds dat er moet komen, in combinatie met een moderne Europese begroting, in combinatie met noodzakelijke hervormingen in landen die nu mogelijk op steun aangewezen zijn maar waarvan je wilt dat ze de volgende keer het zelf kunnen doen en in combinatie met een verdere vervolmaking van de Europese interne markt op terreinen als diensten, digitaal, kapitaalmarktunie etcetera. Dus dat zijn onze uitgangspunten. Daarbinnen is ruimte, in onze ogen, ook voor leningen aan landen die het zwaar hebben. Dus wij zullen de komende tijd de discussie gaan voeren in Europa, dat zal echt een tijd gaan duren is mijn verwachting: ik zie dat niet zomaar op de top in juni tot conclusies komen, ik denk dat dit veel meer tijd vraagt. Die tijd is er ook, want er ligt al het eurogroep-pakket van ruim een half... van 500 miljard, een half biljoen, he van 500 miljard euro. Dus er is ook ruimte en tijd om dat rustig te bespreken. En de uitgangspunten voor Nederland in die discussie zijn helder, denk ik, in het stuk dat we dit weekend gepresenteerd hebben.
BOVEN
Nu is uw coalitie verdeeld. Rob Jetten van D66, coalitiepartner van u, die zegt toch vrij duidelijk dat hij eigenlijk tegen u zegt: ik verwacht nu een constructieve houding en het nemen van verantwoordelijkheid. En hij verwijst naar Macron en Merkel, dat die laten zien wat de urgentie is die nu nodig is. En eigenlijk dat vertragen, treuzelen averechts werkt: het moet nu, is het handelen.
RUTTE
Dat is nogal een klap richting Merkel van Rob Jetten.
BOVEN
Nou en richting u.
RUTTE
Nou vooral richting Merkel, want die heeft ook net gezegd zag ik dat het echt niet zomaar in een paar weken geregeld zal zijn. Dus dat is nog dreun van Rob Jetten richting Angela Merkel, maar goed we laten dat maar even kijken hoe dat uittrilt in Duitsland. Wat betreft de Nederlandse regering geldt dat ik het met al die punten van Jetten eigenlijk eens ben. Namelijk: ja er is een grote urgentie, ja er moet constructief worden gekeken hoe wij Zuid-Europa kunnen helpen erbovenop te komen. Tegelijkertijd, en dat zie je ook breed in Europa, dat zit op zich ook in de Commissie-voorstellen, is het dan wel van belang dat landen die nu aangewezen zijn op steun benoemen hoe zij zelf de volgende keer zo goed ervoor staan dat ze die steun niet meer nodig hebben bij een volgende crisis. Dat is de enige manier waarop ik kan uitleggen in Nederland en anderen in hun land dat je bereid bent het zuiden te ondersteunen, omdat anders dat een volgende keer weer nodig zou zijn.
BOVEN
Ja maar het politieke verhaal van D66 is natuurlijk heel duidelijk. U zegt ‘ik ben het met hem eens’, maar hij wil gewoon dat u zich aansluit bij het voorstel van Macron en Merkel en niet te lang tegen dit voorstel van de Europese Commissie blijft hangen.
RUTTE
Maar zo werkt dat natuurlijk niet. Het is niet zo dat je een voorstel van de Europese Commissie zomaar ja of nee tegen zegt of dat wij het voorstel wat twee andere landen hebben gedaan onmiddellijk ja tegen zouden moeten zeggen. Wij zijn volgens mij met hele constructieve voorstellen gekomen, we gaan die discussie voeren. Ik heb deze week uitvoerig getelefoneerd met Giuseppe Conte gisteren, ik praat donderdag met Macron, afgelopen maandag met Merkel gesproken, met Ursula von der Leyen. Er is intensief contact uiteraard met de vier landen die samenwerken in het voorstel van afgelopen zaterdag, vandaag nog met de Deense premier overlegd. Dus die contacten zijn intensief, die zijn constructief, er is ook geen animositeit op dit moment in Europa. Ik merk dat iedereen echt ernaar uitziet om dit debat te voeren. En Nederland heeft in die discussie met de drie andere landen waarin we samenwerken een aantal uitgangspunten neergelegd die wij belangrijk vinden.
AN DER AA (ALGEMEEN DABGLAD)
Meneer Rutte, u zei dat de sportscholen strikt het OMT-advies moeten volgen. Wat staat er in dat advies dat zij zo strikt moeten volgen? Kunt u daar iets duidelijker...
RUTTE
Nou waar zij naar kijken, het OMT natuurlijk naar gekeken heeft: wat zijn de specifieke risico’s bij sportscholen en wat zou je daar verder moeten doen? Alleen ik denk niet dat ik nu in een live uitzending deels u moet vermoeien met wat er dan hoe... wat de afstand moet zijn en welke plastic doeken ja of nee. Maar er zijn extra risico’s, zowel in sportscholen als in sauna’s, dus het is van belang dat ze daaraan voldoen. Maar dat komt allemaal naar buiten.
NIJS (HART VAN NEDERLAND)
Maar meneer Rutte, maar zegt u nu tegen sportscholen, sauna’s en dus casino’s: bereid u voor op opening 1 juli? Of zegt u: even geduld a.u.b., we komen een week voor 1 juli met uitsluitsel?
RUTTE
Dat geldt voor het hele pakket van 1 juli, niet alleen voor deze sectoren, dat geldt ook voor de andere dingen. In dat pakket van 1 juli zat al de uitbreiding van dertig naar honderd, waar je nu een begrenzing hebt van dertig mensen naar een uitbreiding naar honderd personen en alle andere zaken die al in het 1 juli-pakket zaten. Voor dat hele pakket gold en daar komt nu bij de sportscholen, sauna’s, de casino’s, de sport- en verenigingskantines, voor dat hele pakket geldt: alleen als de ruimte er is. En die ruimte wordt weer bepaald door de vraag: hoe staat het op dat moment met de verspreiding van het virus, de aantallen, hoe staat het bij de ziekenhuizen, hoe staat het bij het aantal mensen dat iemand anders besmet? En als die cijfers niet goed zijn, dan gaat het hele pakket niet door en dat hebben we met z’n allen in de hand. Hoe we met de verruimingen van 1 juno, aanstaande 1 juno, 1 juni omgaan zoals in de horeca en de musea etcetera, maar ook hoe we ons heel belangrijk blijven houden aan de gedragsregels – zoals thuisblijven bij klachten.
NIJS
Ja, maar voorafgaand was het: een week van tevoren geven we daar definitief uitsluitsel over. Gaat dat nu ook weer op?
RUTTE
Ja, dat blijft precies zo. Maar net zoals de vorige keer ik ook gezegd heb bij het pakket van 1 juni, 1 juno zou Ferd Grapperhaus zeggen, dat dat pakket alleen kan als het ook kan, als die ruimte er is, geldt dat ook weer voor het pakket van 1 juli. En dat wordt natuurlijk spannender, want dat 1 juli-pakket bouwt voort op wat we aanstaande maandag aan verruimingen gaan krijgen. Dus het wordt echt spannend: houden we ons aan de gedragsregels, blijven wij op anderhalve meter, blijven we drukte vermijden, blijven wij thuis bij klachten, blijven we met het hele gezin thuis als je ook nog benauwdheid en/of koorts ontwikkelt, hoe gaan de cafés, de musea, de bioscopen, de theaters dadelijk om met de verruimingen, houden ze zich aan alle afspraken? Als we dat allemaal goed doen – en op dit moment zie je dat de cijfers zich goed ontwikkelen – dan kan er ook weer veel op 1 juli. Maar als we dat niet doen, ja of om andere reden die cijfers zich niet goed ontwikkelen, dan kan het niet.
NIJS
Duidelijk.
VRAAG
Meneer Rutte, even over de vakanties, u zei: landen met vergelijkbare risico’s zijn dan wel mogelijk. Om toch even een beeld daarvan te geven, stel dat mensen toch ongeduldig zijn en nu al zitten te kijken: wat zijn nou landen waarvan u op dit moment zegt ‘dat zou ik toch echt even niet doen nog voorlopig’?
RUTTE
Nou om te beginnen zijn wij geen ombudsman of hoe heet dat, een reisadviseur die ook niet volgende week zal zeggen: dit kan wel, dit kan niet. Je hoopt hoogstens dat je landen of groepen landen kunt benoemen waarvan het waarschijnlijker is dat dat advies dan positief is en ook positiever blijft, maar altijd met een risico dat als tussen volgende week of wanneer we ook het besluit nemen – ik hoop volgende week – en de vakantiedatum het daar verslechtert, dat je het risico loopt dat zo’n land toch weer op oranje gaat of op rood gaat. Dat risico loop je altijd. Ik ga nu geen landen benoemen, omdat we juist bezig zijn te kijken: wat doen andere landen? Zij kijken ook: wat doen wij? Dus je zit allemaal een beetje naar elkaar te loeren. Dat is ook prima, maar uiteindelijk moeten we daar wel volgende week of zo snel mogelijk een besluit over nemen.
VRAAG
Kunt u dan wel misschien zeggen wat vergelijkbare risico’s zijn? Want dat is natuurlijk ook nog wel redelijk arbitrair.
RUTTE
Nou ja, wat je wilt is dat je niet meer risico loopt op een uitbraak van het virus in Nederland omdat mensen terugkomen uit een land waar op een gegeven moment de situatie nog er veel slechter aan toe is wat betreft de bestrijding van het virus dan in Nederland. Dat zijn we in kaart aan het brengen en het lastige is daarbij dat je nooit precies de cijfers kunt vergelijken; alle landen, de meeste landen gebruiken weer verschillende methodieken om cijfers op te leveren. Dus dat is ook deels een inschatting die je maakt. Daarbij kijken we ook natuurlijk wat andere landen doen. Maar daar gaan we echt heel zorgvuldig naar kijken, dat zal nooit precies met een mesje te knippen zijn. Want je kunt ook niet zeggen ‘oh van Rutte mogen we nu naar land X of land Y, nou mooi wij pakken de koffer’, het blijft altijd een individuele afweging van mensen en altijd het risico dat zo’n land toch weer op slot gaat.
VRAAG
Kijkt u ook nog naar een zelfquarantaine na een vakantie of zou u zeggen van: in de meest ideale situatie hoeft dat dan niet?
RUTTE
Als je tegen mensen zegt: we denken dat je naar dit soort landen op vakantie kunt, is dat omdat je dan denkt dat dan een quarantaine niet nodig is. Daarnaast zijn er natuurlijk landen die quarantaine instellen en daar moet je je ook toe verhouden. Hoe wederkerig maak je een quarantaine als een bepaald land die heeft? Daar zullen we ook volgende week over besluiten.
VRAAG
In het vorige debat zei u dat het OMT om advies is gevraagd over zingen in gesloten ruimtes. Nu willen vanaf volgende week, Tweede Pinksterdag en die zondag daarna kerken ook weer bijeenkomen, misschien dertig man. Is het veilig om te zingen, wat zegt het OMT daar over?
RUTTE
Ik heb daar niet de laatste informatie over. Dus dat zullen we even voor u nakijken.
VRAAG
Want zij moeten dus voor Eerste Pinksterdag toch weten of het veilig is...
RUTTE
Sowieso zou mijn suggestie zijn, dat heb ik ook eerder gezegd over de kerken, even los van de uitbreiding naar dertig dadelijk, dat het toch verstandig is om voorlopig nog even op hele kleine bezetting te blijven draaien, omdat je toch ziet dat er daar risico’s zijn. Er zijn ook gesprekken tussen Grapperhaus en kerkelijke organisaties, breed, en geloofsorganisaties, ook moskeeën en anderen, van: hoe ga je om met de risico’s? Je zag net ook weer berichten uit Duitsland, waar toch helaas weer bij kerkdiensten dingen zijn misgegaan. Dus we moeten daar heel zorgvuldig in zijn. Maar wat er precies in het OMT-advies staat over zingen en of er iets in staat heb ik nu niet paraat, dat gaan we voor u uitzoeken.
VRAAG
Want dan gaan mensen naar de horeca, gaan met 30 personen naar musea en dan in kerken zegt u toch nog even zo weinig mogelijk, gewoon online blijven doorgaan en niet in de...
RUTTE
Op dit moment lijkt mij het verstandig omdat je toch wel ziet dat er een paar plekken waren in Nederland waar toch een behoorlijke uitbraak is geweest van het virus, ook in kerken, dat we daar heel zorgvuldig zijn. En we weten het gewoon allemaal nog niet precies.
VRAAG
Op welke plekken doelt u dan?
RUTTE
Ik ga niet die niet bij naam noemen, u kunt ze zelf op de kaart terugvinden, dan ziet u...
VRAAG
Maar als kerken echt een bijdrage hebben geleverd aan de verspreiding van het virus?
RUTTE
Volgens mij kunt u op de kaart van Nederland precies vinden waar dat geweest is.
VRAAG
Meneer De Jonge, hoe zit het eigenlijk met de app, want daar zouden de tweede helft van mei iets over horen hoe dat verder gaat. Daar zou een team samengesteld worden om er aan te werken. Komt die app er nog?
DE JONGE
Zeker, dat team is volop aan de bak. Er is zojuist een ontwerp ook gepubliceerd. Dat zal de komende week, verwacht ik, een openbare broncode communiceren. We hopen dat daar op korte termijn een soort proof of concept staat, van die app. En we hopen in de maand juni te kunnen testen. Dus er wordt volop aan gewerkt, omdat we natuurlijk op dit moment aan de vooravond staan van iedereen kunnen laten testen. Op 1 juni gaat dat van start. Dat betekent ook heel veel bron- en contactonderzoek. En we weten dat met zo’n app bron- en contactonderzoek ook veel beter nog en completer en sneller kan plaatsvinden. Dus we willen nog steeds die app en er wordt ook heel erg hard aan gewerkt.
VRAAG
Per wanneer zal die dan voor iedereen beschikbaar zijn?
DE JONGE
Daar ga ik u in juni over informeren, want dat hangt echt heel erg af van hoe snel gaat het verder met het ontwerp, hoe werkt het in de test, dus dat moeten we echt uitzoeken.
VRAAG
Is het nog steeds onderdeel van het exit-traject?
DE JONGE
Absoluut, als versterking, als ondersteuning eigenlijk van het bron- en contactonderzoek. Dus aanstaande maandag, maandagochtend om 8.00 uur zal het telefoonnummer bekend worden gemaakt van het callcenter wat je kunt bellen om je te laten testen. Dus als je nu nog niet tot een van de groepen behoort die zich moet laten testen, geldt vanaf maandag: als je klachten hebt, blijf thuis en laat je testen. Maak die afspraak, laat je ook daadwerkelijk testen. En [onverstaanbaar, red] bron- en contactonderzoek gedaan en ergens in de loop van juni hoop ik dus te kunnen testen met: hoe zou die app nou kunnen werken ook in de ondersteuning van het bron- en contactonderzoek. En in juni zal ik dus ook een besluit nemen over wanneer we daadwerkelijk die app voor iedereen beschikbaar hebben, maar er wordt heel hard aan gewerkt.
VRAAG
Het pakket van september wordt dus, als ik het goed begrijp, deels vervroegd naar 1 juli.
RUTTE
Zeker. Drie elementen aan het pakket van september. Het is een heel pakket, september, er zit van alles in, hoger onderwijs, de sekswerkers, nog allerlei dingen. Dat weet ik niet precies uit mijn hoofd. Drie elementen halen we naar 1 juli. Dat zijn die casino’s, daar horen trouwens ook de speelhallen bij. De sauna’s en sportscholen en daar ook de wellnesscenters bij en dus de kantines op sport- en verenigingslocaties.
VRAAG
Kunt u iets meer inzicht geven in waarom er niet voor is gekozen om bijvoorbeeld die sekswerkers ook....
RUTTE
Je moet sowieso blijven spreiden, omdat als het gaat, het virus blijft een heel groot risico, en dat betekent dat je dat pakket van 1 juli ook niet eindeloos kunt uitbreiden, maar we hadden natuurlijk een paar randvoorwaarden erbij geformuleerd waar het betreft de hele benadering van dat pakketje. Bijvoorbeeld bij de casino’s blijkt dat als je er verder in duikt dat het boven regionaal vervoer toch wel heel erg meevalt en dat was een van de redenen om het op 1 september te houden, maar ook hier geldt, jongens, het is onmogelijk om heel precies, ik heb het vaker gezegd, een samenleving die zich in 10.000 jaar gevormd heeft nu in een routekaart definitief met alle randvoorwaarden en alles daarin meegenomen weer vorm te geven. Het blijven altijd ook arbitraire afwegingen. Maar je moet ergens keuzes maken, dus we hebben gezegd: deze drie dingen. Daarvan hebben we eigenlijk toch wel goede argumenten als het kan dat naar voren te halen, maar dan geldt er dus aanvullend voor de sauna’s en de sportscholen en wellnesscenters wel: lees het OMT-advies en bezie even heel goed wat daar nog verder specifiek moet gebeuren.
VRAAG
En nog even over een andere zaak: Martin van Rijn zijn periode, drie maanden was hij voor aangesteld, die drie maanden dat begint te naderen. Wanneer gaan we meer horen over of daar verlenging...
RUTTE
Op tijd.
VRAAG
Ja, wanneer, op tijd?
RUTTE
Nee tijdig, zeker, dus voordat hij weg is.
VRAAG
Ja, dat lijkt me een goed idee. Maar is dat een week van tevoren, is dat...?
RUTTE
Nee, dat is het geheim van de smid. Tijdig, ja.