Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 20 maart 2020

Mediatekst | 20-03-2020

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 20 maart 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.

Inleidend statement minister-president Rutte

Ja, goedendag. Ik had al even kort aantal van u gezien eerder vandaag in verband met de opvolging van Bruna Bruins door Martin Van Rijn als tijdelijk minister van medische zorg. Dus ik verwijs naar dat eerdere persmoment. Ik ben nogmaals heel blij dat hij ‘ja’ heeft gezegd. En dat hij ook zo snel met volle inzet aan het werk kan en al zijn ervaring kan inzetten, maar ook uiteraard al zeer bekend op het ministerie. Dus dat vraagt ook eigenlijk geen inwerken.

Ik val op één punt in herhaling ten opzichte van gisteren. Ik ga dat toch nog een keer zeggen. Ik zat vanmorgen op de fiets naar het werk en zag toch weer op een paar plekken mensen heel gezellig met elkaar samen. Prima, maar niet met de afstand die noodzakelijk. Het verschil tussen boven op elkaar staan of die anderhalve meter afstand nemen is enorm in het risico dat je het virus verspreidt. En als jonge mensen nou denken die bij elkaar staan te kletsen, leuke tijd hebben: ach, wij zijn jong. Het risico wat wij lopen is wat kleiner. Jij kunt dan nog steeds iemand anders besmetten die wél het risico loopt om daar ernstige effecten van te krijgen. Dus als ik zeg in zo’n tv-toespraak: jongens het is een zaak die we met 17 miljoen mensen doen. Dan is dat niet een lege zin. Dan is dat niet weer een politicus die probeert een soort van eenheid te suggereren. Dan is dat de realiteit. Het is de harde realiteit. Het lukt alleen als we dat ook echt met zijn allen doen. Dat is niet zomaar een zinnetje. Dus ik doe echt nog een keer die oproep. En ik vraag ook aan mensen die het andere mensen zien doen dat ze teveel op elkaar staan:  Zeg daar iets van. Dit is echt belangrijk jongens dat we dat doen. En spreek elkaar erop aan. Ouders met kinderen let daarop. Zag vanmorgen in het parkje een moeder een kindje samen sporten. Keurig afstand houden. Zo moet het. Heel veel andere mensen overigens overwegend zie je gewoon dat het gebeurt op straat. Maar toch ook nog niet. En zeker als het jonge mensen zijn die denken: het zal wel loslopen. Het loopt niet los. Misschien voor jou niet, kans is kleiner dat je er iets ernstigs aan overhoudt. Maar andere mensen kunnen als jij ze besmet er wel iets ernstigs aan overhouden. En dat zorgt er ook voor dat dat virus langer onder ons blijft. Dus houd daarmee op. Het zijn niet zomaar praatjes voor de vaak.

Goed, dan is dit weer een week achter ons en er zullen er echt nog wel paar volgen waarin we van elkaar heel veel vragen. Een week ook die voor heel mensen natuurlijk een enorme impact heeft. En dat geldt natuurlijk in het bijzonder voor de mensen die vreselijk hard aan het werk zijn. De mensen in de gezondheidszorg en de artsen en de verpleegkundigen. Maar ook het ondersteunend personeel in de gezondheidszorg is daar natuurlijk vreselijk hard mee bezig. Ik heb gisteren een klein werkbezoekje gebracht aan een aantal van hen die bezig zijn met patiëntenvervoer, die bezig zijn met schoonmaken van kamers. Die bezig zijn met het schoonhouden van het ziekenhuis. Die zorgen dat de kleren worden gewassen. Die mensen die worden weleens vergeten omdat we dan kijken naar de verpleegkundigen en de artsen. Maar wat daar achter zit aan mensen die juist zorgen dat de basis op orde is, die zijn ook ontzettend belangrijk. En ik heb hen gisteren ons allemaal verteld hoezeer wij dat als Nederland waarderen. Wat ook zij doen, wat minder zichtbaar. Maar wel heel belangrijk in deze strijd. Dat geldt ook voor de groep die iets zichtbaarder werd toen mijn opmerkingen over het WC papier, de vakkenvullers. Ook zij belangrijk, überhaupt die hele voedselvoorziening ontzettend belangrijk. En jongens, en daar zal ik dan nu over ophouden hoop ik. En ik ga dat ook nog een keer zeggen: het is echt achterlijk als je nu gaat hamsteren. Het is gewoon niet nodig. En het leidt tot allemaal extra oplopen in die supermarkten. Dat mensen onnodig op elkaar staan. Vakkenvullers hun werk niet kunnen doen. Het is niet nodig. Het is een soort massapsychologie of hysterie dat sommige mensen dat gaan doen. Er is geen enkele aanleiding om te gaan hamsteren. Er is eten zat. En ook alle andere dingen die ik gisteren al noemde.

Als kabinet proberen we natuurlijk ervoor te zorgen dat we samen met alle mensen die daar hard aan werken de zaak in goede banen leiden. Voorop staat de volksgezondheid. En dan is het dus: ik heb dat gezegd van de week in het Kamerdebat: ervoor zorgen dat de zorg het aankan. En dat je tegelijkertijd de maatregelen neemt om de mensen met een wat kwetsbaardere gezondheid, de mensen die wat ouder zijn, dat je die zo goed mogelijk beschermt. En de maatregelen die we gisteren in het persmoment ’s avonds hebben afgekondigd over het sluiten van de verpleeghuizen en de kleinschalige woonvormen, ik realiseer me dat voor heel veel mensen echt ingrijpend is. Maar het is nodig omdat die groep extra kwetsbaar is en extra gevoelig is voor een situatie als dingen niet goed gaan. Als zij besmet raken heeft dat voor een veel groter percentage echt verregaande gevolgen. Ook weer hoe zij anderen kunnen besmetten. Dus het is een hard besluit. En we zouden het niet genomen hebben als het niet absoluut noodzakelijk was. Dat besluit is echt nodig. Ik vraag daar begrip voor.

Dan is er van de week natuurlijk ook een economisch pakket, het noodpakket gepresenteerd omdat de gevolgen gewoon in de economie voor ontzettend veel mensen op dit moment, die zijn enorm. Bedrijven en hun werknemers. We zijn er … we proberen er alles aan te doen om die schade zoveel mogelijk te beperken. Ik ben blij met hoe dat pakket ontvangen is. Ik hoor van heel veel ondernemers die zeggen: oké, ik hoef nu niet mijn personeel te ontslaan. Ik ga dit even aanzien nu. Dit geeft me net even wat lucht om door te gaan. Ik zeg er wel bij: het is heel omvangrijk, maar de uitvoering is ook heel complex. We doen dat zo simpel mogelijk en zo snel mogelijk via de bestaande loketten. Dat kan net even langer duren dan je wilt. Maar het geld is er en de regelingen zijn we en we gaan dat allemaal proberen in goede banen te leiden.

Dan over de grens: het is belangrijk dat we erin slagen zo lang mogelijk en als het kan helemaal die grens open te houden met Duitsland en België omdat over die grens goederen gaan. En die goederen heb je ook weer nodig bijvoorbeeld voor medicijnen en voor andere medische zaken. Maar ook omdat er heel veel grenswerkers zijn die vanuit Duitsland en Nederland werken. Vanuit België en Nederland of omgekeerd. Maar wat ik me dan weer ontzettend verbaasd dat er Nederlanders zijn die het dan in hun hoofd halen om over de grens te gaan tanken. Omdat het daar net iets goedkoper is, neem ik aan dat dan de reden is. Of die over de grens uitjes gaan doen. Doe dat nou niet! We hebben niet voor niks dat oranje reisadvies afgegeven. Dat is niet alleen dat je het risico loopt als je verder weg gaat niet terug te keren, maar omdat het überhaupt nu even sociaal is even hier te blijven en niet de grenzen over te gaan als dat niet nodig is. Die verpleegkundige die woont in Zeeuws-Vlaanderen of in Brabant en werkt in België of die mevrouw uit Vlaanderen of die meneer uit Vlaanderen die werkt in Brabant of in Limburg of naar Duitsland, ja die moeten de grens over kunnen. Daarom moeten de grenzen open blijven. Maar ik doe hier echt een oproep op iedereen: niet voor dagtripjes en uitjes de grens over gaan jongens. Het is geen business as usual, echt niet. En die paar mensen die dat nog niet door hebben, ik hoop dat ze dan dat nu heel snel door krijgen.

Dan wil ik ook iets zeggen over de scholen omdat ik me realiseer dat  het voor hen ontzettend ingewikkeld is op dit moment. Zij zorgen op een fantastische manier nu waar dat kan voor opvang van kinderen van ouders in sectoren waarvan het heel belangrijk is dat die sectoren goed aan het werk blijven, dat die ouders kunnen blijven werken en dus niet dan op de kindjes hoeven te passen. Daar wordt heel veel werk aan verricht. Maar er wordt ook heel veel werk verricht om ervoor te zorgen dat dat onderwijs op afstand ook echt kan plaatsvinden in deze uitzonderlijke situatie. Er gaat vandaag ook een brief over uit nog van Arie Slob, de minister van Basis- en Voortgezet Onderwijs, naar de Kamer, waar hij ingaat op de toegankelijkheid van het onderwijs voor iedereen en ook de ondersteuning die daarbij wordt geboden voor kwetsbare groepen. Dus kijk ook nog even, wil ik u vragen, naar die brief die later vanmiddag komt.

We zijn ook bezig om, dat heeft u eerder deze week gehoord, die schoolexamens waar dat kan zo goed mogelijk in goede banen te leiden. En ook in het hoger onderwijs te kijken hoe je om kunt gaan met problemen die daar zijn. En er wordt volop geïmproviseerd, heel professioneel wordt dat opgepakt door het onderwijs. En ik wil dat echt even benoemen omdat het een sector is waar heel veel mensen werken, die heel belangrijk is om ervoor te zorgen dat die kinderen en die jongeren dadelijk goed beslagen ten ijs in onze samenleving komen, maar nu wel ook door deze crisis ongelofelijk hard geraakt worden. En dat wil ik eigenlijk zeggen tegen iedereen. Nederland laat zich echt, ik heb net een paar kritische dingen gezegd, maar overwegend laat Nederland zich op zit moment van zijn beste kant zien. Mensen houden zich overwegend aan de instructies over afstand houden, handen wassen, geen handen schudden, in je mouw niezen, gebruik papieren zakdoekjes, mijdt grote groepen, ga niet onnodig bij elkaar plakken, op elkaars neus zitten. Doe dat überhaupt niet, zorg altijd voor die anderhalve meter afstand, dat is ook heel belangrijk. Je ziet eigenlijk overwegend dat Nederland dat goed doet. We gaan ook proberen zo snel mogelijk via radio en televisie en alle mogelijke manieren daar verder voorlichting over te geven. Maar het allerbelangrijkste wat we hebben, en daar begin ik en daar eindig ik maar even met wat ik aan het begin zei is die zin van: we doen het met 17 miljoen mensen, is niet zo’n politicus-zinnetje. Het is helaas bittere realiteit dat het alleen lukt als we het met zijn allen doen. En daar hoort ook bij elkaar aanspreken op gedrag. Als je het anderen ziet doen, elkaar aanspreken op gedrag. En nogmaals: bewondering voor het improvisatievermogen van Nederland. Bewondering hoe wij het gemiddeld genomen met elkaar oppakken. Dank u wel.

Coronacrisis

STEMERDING (NOS)
Meneer Rutte, er komen uit Brabant verontrustende berichten over overbelasting zou je kunnen zeggen nu al van de zorg. In hoeverre bent u ervan overtuigd dat wat we nu doen genoeg is?

RUTTE
Nou te beginnen is de verwachting ook wel geweest natuurlijk, omdat in de Brabant er helaas de meeste coronapatiënten zijn, dat ook daar de ziekenhuizen daar het eerst ook echt in forsere aantallen mee te maken zouden krijgen. Daar is ook op gepland. Er wordt verschrikkelijk hard gewerkt in de ziekenhuizen en het is zo dat in het normale systeem in Nederland voor onze ic-capaciteit, onze intensive care capaciteit, als dat nodig is, andere ziekenhuizen bijspringen. Dat gebeurt ook. Er is in voorzien, daar is gewoon een systeem voor in Nederland dat als het ene ziekenhuis zegt ‘we hebben even behoefte om iets meer lucht te houden in onze bezetting en kan een ander ziekenhuis het overnemen’ dan gebeurt dat. Je ziet dat op dit moment in Nederland de samenwerking goed gaat, de ic-capaciteit nog aan kan en die kan het nog verder, daar heeft Hugo de Jonge iets over gezegd vanmiddag bij de uitloop bij het microfoontje, die kan in een aantal stappen worden opgeschaald. Stap 1, 2, en 3, dat hij heeft u geschetst. En dan geeft ook echt vertrouwen dat die ic-capaciteit het aan kan. Maar ik realiseer me dat, zeker in Brabant, ook wel op andere plekken, maar zeker in Brabant, vreselijk hard gewerkt wordt en het echt even ingewikkeld is.

STEMERDING
Maar je hoort ook tekorten van beademingsapparatuur, mondkapjes, testmateriaal. Zou het dan toch niet verstandig zijn om dan nu eerst nog strengere maatregelen te nemen om te zorgen dat je dat soort dingen eerst op orde hebt?

RUTTE
Even die elementen afpellend: het testmateriaal is een probleem in de hele wereld, dat is niet een Nederlands probleem. Aan de mondkapjes wordt verschrikkelijk hard aan gewerkt en daar komt vanmiddag, heeft Hugo de Jonge u verteld ook nog nader bericht over. De ic-capaciteit, het opschalen in die drie stappen, daarin is ook voorzien dat je dan ook kunt bijschakelen uiteraard met de beademingsapparaat en ook daar worden alle noodzakelijke stappen voor gezet om dat goed voor elkaar te krijgen. Dan heb je aan de andere je maatregelenpakket, de social distancing maatregelen, die zijn in Nederland zeer omvangrijk. Wij doen echt niet minder of meer dan andere landen, maar het is echt wel vergelijkbaar. Je ziet langzamerhand ook dat de normale retail steeds meer aan het sluiten is. Maar heel belangrijk was dat de cafés en restaurants dichtgingen, omdat mensen daar echt op elkaar gepakt nog stonden, ondanks de 1,5 meter-afstandregel. Je ziet alle andere maatregelen die genomen zijn en kijk gewoon door de stad: het openbaar vervoer is afgeschaald, avonds vanaf 9 uur zijn de steden uitgestorven. We houden daar zeer nauw contact over natuurlijk met het OMT, dat is de club die constant kijkt naar: moet er meer gebeuren, moet er meer maatregelen genomen worden en als dat nodig is, op hun advies, dan zullen we dat ook onmiddellijk doen.

STEMERDING
We gaan het weekend in, u hamerde net, heb ik u al heel vaak horen doen, nog maar weer op: houdt die afstand. We gaan natuurlijk het weekend in jongeren willen elkaar misschien opzoeken. In hoeverre gaat u dan dit weekend dat controleren dat dat ook echt gebeurt?

RUTTE
Dat moeten we samen doen jongens. Het heeft niet zo heel veel zin. Je kunt wel agenten laten zeggen ‘jongens hou op, dit mag niet, uit elkaar’, maar we hebben in Nederland 50.000, 60.000 agenten en die zijn ook niet allemaal tegelijk op straat. Dit werkt alleen als u en ik het ook zelf doen. Hè, dus toen ik van de week naar huis fietste en langs een groep jongeren kwam die bij zo’n afhaaltentje stonden om de brommertjes te vullen met eten en allemaal met elkaar stonden te kletsen, de jongens zeiden ‘hè Mark’, ik zei ‘ja leuk dat je me herkent, maar jullie staan echt bovenop elkaar, doe nou even handig, ga nou even uit elkaar staan’. Hoe moeilijk is dat om voor zo’n zaakje waar eten, waar die brommertjes of die fietsen en de rugzakken gevuld worden met eten om niet op elkaar te gaan staan. Ze nemen echt een risico. Dus je moet elkaar daarop aanspreken. Dat is ongelofelijk belangrijk.

LAMBIE (RTL)
Meneer Rutte, met de huidige toename van het aantal coronapatiënten in Nederland, zijn er plekken op de intensive care in Nederland überhaupt toereikend om dit aan te kunnen?

RUTTE
Op dit moment is het zo dat wij een maatregelenpakket hebben wat zo is ingericht dat de zorg het aan moet kunnen en als je kijkt naar de ic-capaciteit dan is er heel veel ic-capaciteit op dit moment beschikbaar en die kunnen we in stappen bijschakelen. Dus alles is er op gericht om ervoor te zorgen dat dat voldoende is.

LAMBIE
Voor hoe lang hebben we nog genoeg?

RUTTE
Nou de bedoeling is dat je door de hele crisis moet varen met elkaar zonder dat je een tekort krijgt in de zorg, dat is wat je uiteindelijk wilt bereiken. Betekent niet dat er mensen allemaal naar het eigen ziekenhuis zullen gaan, er zullen mensen moeten worden verplaatst naar een ander ziekenhuis in een aantal gevallen. Dat zie je nu al gebeuren bij de ic’s. Het betekent ook niet dat er in de ziekenhuizen niet ontzettend hard wordt gewerkt en geïmproviseerd, maar dat zit allemaal in de plannen. Dus aan de ene kant neem je de maatregelen om de oploop onder controle te houden, proportioneel, en tegelijkertijd dat je aan de andere kant, waarvan je weet dat uiteindelijk ook mensen helaas ziek worden en ook gebruik moeten maken van het ziekenhuis, dat die voorzieningen er zijn.

LAMBIE
Maar het loopt nu heel hard op en werkt ook met scenario’s, met modellen. Is er een scenario waarin u rekening houdt dat mensen geweigerd moeten worden bij de intensive care in Nederland?

RUTTE
Dat scenario is er niet. Wij werken op basis van de adviezen van alle deskundigen. Die adviseren ons aan de ene kant over welk maatregelenpakket is nodig om ervoor te zorgen dat je niet de zorg te zwaar belast en daar zijn de maatregelen op gedimensioneerd. En je ziet ook dat er in de afgelopen tijd af en toe maatregelen zijn bijgezet, extra genomen, denk aan het sluiten van cafés en restaurants, om extra te zorgen voor een indamming van het... in ieder geval het voorkomen van een teveel verdere oploop van de coronacrisis. Het kan ook zijn dat de komende dagen en weken er nadere maatregelen moeten worden genomen, op basis, opnieuw van de deskundige adviezen. En aan de andere kant, zij kijken ook natuurlijk naar wat is de ic-capaciteit, de intensive care capaciteit, omdat dat natuurlijk... er zijn eigenlijk drie vitale zaken waar je op moet letten: Een, dat de ouderen en kwetsbaren dat je die sowieso probeert zoveel mogelijk af te schermen daarom de maatregel gisteren op de verpleeghuizen. Twee, dat je plannend op wat is je zorgcapaciteit en hoe kan je die verder opschakelen de komende tijd, dat je de maatregelen waar betreft de social distancing, dus de maatregelen in de samenleving zodat die twee op elkaar afgestemd blijven.

LAMBIE
Kunt u ons inzicht geven in welke getallen? Hoeveel plekken zijn er beschikbaar? Voor hoe lang hebben we nog genoeg?

RUTTE
Nee, de ic-capaciteit dat is... volgens mij heeft Hugo de Jonge precies u die cijfers toegelicht bij het ‘sprietje’ vanmiddag.

LAMBIE
Zo had ik het niet begrepen van de heer De Jonge, maar dan zullen we het nog even nazoeken. Volgens mij niet nee.

RUTTE
Nou goed in ieder geval... dan gaan we nog is even kijken wat we precies erover kunnen zeggen, maar het gaat in drie stappen. Er is een bestaande ic-capaciteit, er kan snel een heel stuk extra worden bijgeschakeld en een aantal uren en dagen, en daarbovenop wordt er heel hard gewerkt om ervoor te zorgen dat je ook daarbovenop, in een soort derde stap, de spullen hebt om ervoor te zorgen dat je meer kunt doen. Dan moet je wel zorgen, ook inderdaad, voor de beademingsapparatuur, want dat is dan daar weer een cruciale schakel en daar zit een heel team van VWS dag en nacht aan te werken.

LAMBIE
Maar dat mensen geweigerd worden op ic’s....

RUTTE
Dat willen we voorkomen.

LAMBIE
Maar het kan wel?

RUTTE
Nee, dat willen we voorkomen. Ja, kan. De hele planning is er op gericht dat de oploop zo gaat dat de ic-capaciteit het aan kan.

AHAROUAY (NRC)
Meneer Rutte, niet-essentiële winkels zijn nog steeds niet gedwongen om hun deuren te sluiten. Waarom is dat?

RUTTE
Er zijn natuurlijk nog wel meer dingen nog niet die misschien wel moeten, maar we baseren ons maatregelenpakket steeds op de adviezen van de deskundigen. Die zeggen tegen ons: ‘luister, gegeven de noodzaak om aan de ene kant ervoor te zorgen dat de zorg het aan kan zijn deze en deze en deze maatregelen nodig’. En tot nu toe is altijd zo gegaan in de afgelopen paar weken dat als zo’n maatregel werd voorgesteld, Bruno Bruins, Hugo de Jonge en ik, Ferd Grapperhaus, dan een halfuurtje met de deskundigen gaan boksen van ‘weten we het zeker?’ Wij zullen er dan nooit voor pleiten om minder te doen, maar eerder om meer te doen en uiteindelijk komt er dan een robuust advies van de deskundigen wat we moeten doen. Die adviezen hebben we tot nu toe steeds overgenomen. Daar hoorde bijvoorbeeld ook bij: de sluiting van de cafés en restaurants, de horeca, afgelopen zondag. Daar hoort ook bij de maatregel gisteren om, een derde doel van het beleid, naast die ic-capaciteit en een maximale controle houden, is een derde doel, want we moeten ook de ouderen en de kwetsbaren zoveel mogelijk beschermen.

AHAROUAY
Nu zien we dat niet essentiële winkels er zelf wel steeds meer voor kiezen om die deuren wel te sluiten als je hier door de winkelstraat loopt dan is de helft dicht. Maken zij dan ook aanspraak op dat steunpakket voor ondernemers dat jullie eerder deze week presenteerden? Of is dat alleen voor ondernemers die gedwongen hun zaak sluiten.

RUTTE
Dat ga ik voor u uitzoeken. Dat heb ik niet paraat. Ik denk... Dat ga ik voor u uitzoeken. Dat heb ik niet paraat.

AHAROUAY
Oké, nog één vraag. Hebben jullie ook gesproken tijdens de ministerraad over de urgentielijst waar de Tweede Kamer op wacht? Dus met onderwerpen die zo urgent zijn dat ze niet kunnen wachten tot over...

RUTTE
Oh, sorry! Buiten corona. Het zal vast. Maar daar ben ik niet mee bezig. Dat zal vast, maar dat zou je even moeten navragen dan bij, ik denk dat Raymond Knops dat doet. De urgentielijst. Of bij de secretaris van de ministerraad. Maar eerlijk gezegd, ik heb niet de luxe nu om daar zelf naar te kijken.

AHAROUAY
Extra wassen?

RUTTE
Ja, dat is wel even een probleem nu. Handen wassen. En sowieso jongens. Iederere keer hé. Ik geloof, wat is het? Heel veel keren per dag.

WISTERMAN (AP)
Meneer Rutte ik wil het even hebben over de toespraak van de koning vanavond. Heel uitzonderlijk. U heeft het afgelopen maandag ook een toespraak gehouden. Nu de tweede keer in één week. Wat zegt dat over deze situatie?

RUTTE
Ja, die is natuurlijk extreem uitzonderlijk. U zei het al. Ja, ik heb het niet eerder meegemaakt in mijn leven zoiets heftigs als we nu meemaken.

WISTERMAN
Ik hoorde u vanmiddag zeggen: dit is één van de grootste crisis voor Nederland van de afgelopen....

RUTTE
Nou, in peace time misschien wel de grootste die wel als samenleving ons raakt sinds de oorlog. Ik zou het…het lijkt mij groter dan de oliecrisis van begin jaren ’70. Aanzienlijk groter. Maar weet je? Ik heb nog al eens de neiging zelf als historicus om rankins te gaan aanbrengen ook in mijn eigen ervaringen doe ik dat wel eens. Daar ben ik maar mee gestopt, want dat werkt ook niet. Het is groot. En mijn toespraak maandag vond ik nodig om dat ik Nederland wilde vertellen wat we doen. En een beroep wilde doen op onze landgenoten om hun aandeel te doen. En de waardering uit te spreken voor de mensen die alles overeind houden en mijn medeleven met de mensen die helaas overleden familieleden te betreuren hebben. En dat is natuurlijk ook een politieke toespraak. Want ik vertel daarin wat het beleid is van het kabinet. Dus dat moet ik doen. De koning heeft zijn medeleven natuurlijk al betuigd in Indonesië. Hij heeft dat ook deze week op een aantal telefoongesprekken en social media-uitingen gedaan. En ik denk dat het heel goed is dat ons staatshoofd, en als er nou iemand verbindend is voor dit land en steuncijfers heeft waar politici alleen maar van kunnen dromen waar het gaat om draagvlak, is dat natuurlijk onze koning. En als hij vanavond de natie toespreekt in deze crisis, dan is dat denk ik voor heel veel mensen is dat heel bijzonder en heel waardevol.

WISTERMAN
En dat dat vanavond gebeurt, pal voor het weekend. Het eerste weekend nadat de cafés gesloten zijn. Hangt het ook daarmee samen? Wat mijn collega zei: dat mensen elkaar niet op moeten gaan zoeken?

RUTTE
U zoekt er nu teveel achter denk ik. Maar het is wel een bijkomstigheid eigenlijk. Ja. Het is eigenlijk wel goed. Die timing... Het is eigenlijk wel goed. Maar ik weet niet of ‘ie zo briljant bedacht was. Maar u heeft gelijk. Dat is wel een effect.

BAKKER (DE TELEGRAAF)
Toch nog één vraag even over de ic capaciteit meneer Rutte.

RUTTE
Tuurlijk, belangrijk.

BAKKER
Want er worden aantallen genoemd en er kan opgeschaald worden. U heeft eerder gezegd dat de maatregelen er ook op gericht zijn dat het behapbaar moet blijven. Is er nou ook een soort kritieke grens waarop het kabinet zegt: ja, als dit aantal opnames wordt bereikt, dan moeten we echt met aanvullende maatregelen komen?

RUTTE
Nee dat wil je eerder doen. Want de remweg duurt acht negen dagen. Dus je moet eerder zijn. Dat is het spannende. Je moet er altijd voor zorgen dat als je nu een maatregel neemt, weet je pas over acht, negen dagen, misschien veertien dagen of die ook het effect heeft op de oploop. Dus daarom ben je constant daar naar aan het kijken. Maar vooral ook de deskundigen. Dat is zo belangrijk. Kijk, je ziet in een aantal Europese landen dat de politiek die besluiten neemt. Ik vind het goede dat wij ja, de politiek neemt hier de besluiten, maar daar zit een advies onder. En dat is niet van één persoon of van twee personen, dat is, in dat outbreak management team een samenwerking van werkelijk alle clubs in Nederland die ieder voor zich op hun vakgebied tot de beste in de wereld behoren, die bij elkaar zitten, dat doorpraten en zeggen: dit moet de politiek doen. Vervolgens komen dan Ferd Grapperhaus en Hugo de Jonge, Martin van Rijn, ikzelf komen in beeld. Gaan we zitten en dan ga je natuurlijk even: ja, jongens, weet je het zeker? Vertel, hoe zit het? En wij zullen nooit pleiten voor minder. Wij zitten dan eerder te... Moeten we misschien niet nog wat meer. Weet je het zeker. Maar je moet het ook proportioneel doen. Het is van belang natuurlijk dat we als samenleving, wij weten niet hoelang het duurt. Het is niet te voorspellen hoelang dit duurt. Dus het is belangrijk ook als samenleving dat je die maatregelen proportioneel neemt. Dat je daar ook binnen die maatregelen voldoende ruimte houdt als de compliance dus dat mensen er ook aan meewerken niet genoeg zou zijn. Ik was onder de indruk dat om 18.00 uur al die cafés en restaurants zo’n beetje dicht waren. Je zag de beelden bij RTL, NOS van lege pleinen en overal in Nederland waar om 17.30 uur iedereen nog buiten zat. Dus dat doen we als Nederland ook. Ik geloof ook echt dat die urgentie gevoeld wordt. Maar zo werkt het. En zou je nou zeggen als Nederland van: natuurlijk, je kunt het helemaal veilig doen. Allerveiligste is nu zeggen: we gaan nu allemaal naar huis. We komen niet meer buiten alleen met een briefje als je een boodschap moet doen. Of medicijnen moet halen. Maar dat heeft natuurlijk ook vergaande sociale, maatschappelijke gevolgen. Ook, dan gaan de bedrijven helemaal sluiten bijna. Dan heb je alleen de bedrijven die helemaal op thuiswerken kunnen dan door. Dus je moet het proportioneel doen. En daarom is het zo belangrijk dat je dat doet op basis van die adviezen.

NIJS (SBS)
U werkt al naar de modellen werd al terecht gezegd. Zijn er nou aantallen te koppelen aan: ja bij hoeveel ic opnames moet er verder worden ingegrepen.

RUTTE
Nee, dat moet je daarvoor doen. Dus je moet, je bent constant aan het kijken naar... Waar zij naar kijken is niet alleen naar de harde aantallen. Want we weten niet heel precies hoeveel mensen besmet zijn in Nederland. Die aantallen waar ik vooral naar kijk zijn natuurlijk de ic bezetting. Maar waar de deskundigen naar kijken is ook: wat gebeurt er in pockets in Nederland? De verspreiding nu is in het zuiden mitigatiefase. Al een tijdje nu. Meer naar het noorden toe zie je nog wel degelijk dat de aantallen nog een stuk lager zijn dan op heel veel plekken. Dan is het interessant om ook te kijken: gebeuren daar dingen die je niet verwacht had. Dat daar ineens grotere uitbraken plaatsvinden. Zo wordt er constant naar gekeken. Dat is bijna een permanent proces. Als het nodig is komen we ook niet alleen op maandag en donderdag bij elkaar, maar komen we onmiddellijk bij elkaar. Dat kan any moment. Als men zou zeggen: luister we hebben nu een trend gezien die dwingt ons als land om een paar extra maatregelen te nemen. Dan gaan we niet wachten tot we deftig weer bij elkaar zitten op maandag. Nee, dan komen we desnoods nu of zaterdag of zondag bij elkaar. Dat is nu niet voorzien, op dit moment zeggen deskundigen: het pakket wat we hebben, daarmee moeten we het redden. Maar nogmaals, je kunt niet uitsluiten op basis van trends die zij zien dat ze zeggen: we moeten toch meer doen.

NIJS
Tot slot: we laten de harde aantallen even los. Wanneer verwacht u te weten op basis van het effect van de al genomen maatregelen of er meer nodig is?

RUTTE
Ik ben geen deskundige. Ik moet mijn politieke besluiten als premier en als voorman van het kabinet van de crisisbestrijding met Hugo de Jonge als de chef crisisbestrijding vanuit VWS, wij moeten dat doen op basis van die deskundige adviezen. Ik blijf dat zeggen. Dat is één van mijn kernzinnen in mijn toespraak. Als we dat anker loslaten en zeggen: we gaan dat als politiek zitten bedenken wat maatschappelijk wenselijk is, je zag het vorige week met dat onderwijs. Een samenleving kan ook met de voeten stemmen. Wij zeiden het hoeft niet, de samenleving zei: nou, we dachten er anders over. Weet je, dat is ook democratie. Daar heb ik geen moeite mee. Dan denk ik wel, ja jongens, ik vind het niet handig. Ik had liever die scholen opengehouden, want volgens mij is dit niet proportioneel op basis van alle adviezen. Maar als het … je moet daar ook wel naar luisteren. Als de samenleving zou hebben gezegd na mijn toespraak maandag: wij willen twee jaar in een lock down helemaal tot er een vaccin is. Dan heb je daar ook naar te luisteren. Dat is niet de reactie van de samenleving op die toespraak, maar dat had gekund. En ik ben een democraat. En dan heb je daar naar te luisteren. Dan is het misschien geen formeel referendum, maar dit is niet iets wat ik of een kabinet in ons eentje kunnen beslissen. Dat doen we ook met 17 miljoen mensen. En volgens mij is de situatie van dat onderwijs dat de samenleving ons corrigeerde en zeiden: we zijn het niet met jullie eens. Misschien wetenschappelijk klopt het, maar het voelt anders. We gaan toch dicht. Toen hebben we gezegd: oké, dat wordt niet meer beheersbaar die scholen, dan volgen we dat. Dan moet je ook niet eigenwijs of vanuit ego zeggen: ik hou vast aan die scholen moeten open als er zo’n heftige maatschappelijke, andere reactie komt. En tegelijkertijd op mijn toespraak van maandag voel ik heel veel steun voor de keuze die wij maken om net zoals de Duitsers en Franzen en de Italianen en de Spanjaarden eigenlijk de hele wereld te sturen op die twee indicatoren. Kan de zorg het aan en hoe bescherm je zo goed mogelijk de ouderen en de kwetsbaren.

VRAAG (ONBEKEND)
Het ging net al even over de speech die er aan zit te komen van de Koning. Wat kunnen we daarvan verwachten?

RUTTE
Hij is om 19.00 uur, ik zou zeggen: laten we daar even op wachten. Hij gaat... De koning gaat een mooie toespraak houden. Maar ik ga er verder niets over zeggen. Ik vind echt, die moet even voor zichzelf spreken en niet gehinderd worden door een voorbeschouwing van mij.

VRAAG
Maar u heeft wel het één en ander met hem afgestemd?

RUTTE
Nou, het is zo druk dat ik dat niet rechtstreeks doe en ook niet hoef te doen. Maar er is gewoon heel goed contact met het hof. En er komt een hele mooie toespraak. Maar ik ga er niet op voorbeschouwen. Dat moet ik niet doen.

VRAAG
Het aantal sterfgevallen is substantieel toegenomen. Is er iets af te leiden uit die cijfers of moet je voorzichtig zijn met conclusies uit die curve?

RUTTE
Die curves... Om te beginnen, denk ik ons medeleven van u, van mij, van ons allemaal met de mensen die nu getroffen zijn in de afgelopen 24 uur door deze aantallen overleden patiënten. Daar is heel weinig uit af te leiden, dat vertellen deskundigen mij, omdat het in heel veel gevallen mensen betreft ook andere onderliggende, al ernstige of medium ernstige aandoeningen en je daar dus geen conclusies uit kan verbinden. Waar we echt steeds naar kijken is: hoe verspreidt het virus zich door Nederland, gebeuren daar dingen die we niet verwacht hadden. En op basis daarvan, als ik dan we zeggen, de deskundigen adviserend naar ons en wij dan hen weer lang bevragend van: weet je het zeker? Op basis daarvan moet je je beleid maken. Ja, en daarmee zijn ook die cijfers zeker ook van overledenen zijn heel heftig, want dat zijn natuurlijk, achter ieder persoon gaan vrienden en familie schuil en ik leef enorm mee met mensen die dat treft. Maar voor wat betreft de aanpak van de virusbestrijding is het vooral belangrijk om te kijken: welke andere trends zie je in de cijfers? En is het beleid dat we hebben voldoende? Moeten we meer doen of niet?

VRAAG
Maar bent u er bijvoorbeeld wel voor gewaarschuwd dat deze hoge aantallen bijvoorbeeld een week, misschien twee weken zouden kunnen aanhouden?

RUTTE
Kijk, de tragiek is natuurlijk bij elke ernstige uitbraak van griep in Nederland, dan zie je natuurlijk dat mensen die al gezondheidsklachten hebben daardoor geraakt worden. Dat leidt soms in de afgelopen jaren ook tot soms hele hoge aantallen extra mensen die overlijden bovenop wat je normaal gesproken gemiddeld in een normaal jaar ziet. En dan zijn dat mensen die al ernstige ook gezondheidsklachten hebben of midrange en daarbij dan die ernstige griep krijgen of in dit geval corona. Dus het aantal sterfgevallen is vreselijk, want ik zou het liefst, ja ik mag niemand meer omarmen nu, want we moeten afstand houden, maar je zou het liefst natuurlijk 17 miljoen mensen omarmen en zeggen: er gaat niemand meer dood, maar dat gaat niet. En zeker in zo’n ziekte, ook met normale griepgolven gebeurt dat. Maar waar we vooral naar moeten kijken, en daar kijken deskundigen naar, zijn die onderliggende trends: hoe verspreidt het virus zich. En tegelijkertijd met een schuin oog kijkend naar je ziekenhuiscapaciteit. Dat is hoe we het moeten doen en daarmee doe ik niets af, integendeel, aan hoe enorm heftig het is voor mensen als hun vader of moeder of vrienden overlijden. En dan kan het wel zijn dat ze al ziek waren, maar dan is dit nu toch oorzaak en aanleiding. Dan is misschien de aanleiding iets anders, maar de oorzaak is dan toch echt wel corona.

VRAAG
Nog een andere vraag over meneer Van Rijn als dat mag. Misschien futiel hoor, maar waarom gaat hij geen debatten doen?

RUTTE
Hij gaat wel debatten doen, alleen zou er een debat worden... over corona doet hij gewoon mee, maar stel dat er een debat komt over iets wat het kabinet wil met veranderingen in de gezondheidszorg, los van corona, dan gaat in principe Hugo dat doen. Omdat het dan echt kabinetsbeleid is vanuit echt regeerakkoord. En Martin van Rijn tekent niet voor het regeerakkoord. Dat is niet van hem en hij is op persoonlijke titel voor bestrijding van de coronacrisis gevraagd en gaat in een duo met Hugo de Jonge die hele operatie vanuit VWS aansturen. En op dit moment zijn er geen debatten in de Kamer, dat is allemaal afgeschaald. Maar stel dat er op enig moment toch weer debatten komen en er komt een gezondheidszorgdebat over wat dan ook, iets met de organisatie van de zorg of de zorgverzekeringswet, dan zal in principe Hugo de Jonge dat doen. Ja tenzij het politiek helemaal niet gevoelig is, maar wij kunnen niet van Martin van Rijn verwachten dat hij nu dingen uit het regeerakkoord gaat verdedigen waar bijvoorbeeld zijn eigen partij heel anders over denkt. Zijn partij zal ook gewoon oppositie blijven voeren tegen dit kabinet. Je ziet in de kamer natuurlijk breed wel in de crisis dat je probeert kritisch te zijn, maar ook wel weer samen probeert op te trekken overwegend. Ook GroenLinks, Partij van de Arbeid, anderen. Maar de Partij van de Arbeid is op geen enkele manier nu extra gekoppeld of verbonden met deze coalitie anders dan zij zich al voelden vanwege de crisis en ook Martin van Rijn zelf houdt, om redenen die ik niet begrijp, gewoon zijn PvdA-lidmaatschapskaart. En dat respecteer ik zeer.

VAN LEIJ (FD)
Meneer Rutte, u zei dat u bij de benoeming van Van Rijn, dat we nu de komende drie maanden de zwaarste periode ingaan. Wat moeten we na die drie maanden verwachten dan?

RUTTE
Kijk, prik mij niet op die drie maanden. Ik weet het niet. Ik weet alleen wel dat we, volgens mij heb ik dat willen zeggen, en ik dacht dat ik het ook gezegd heb: dat je nu in een massief zware tijd zit. We zitten nu met de crisisbestrijding in Nederland helemaal op slot, praktisch, de straten leeg, de trams en de bussen en de treinen leeg, geen files meer. Dit is heel, heel heftig wat we nu allemaal meemaken. En tegelijkertijd is het in die zin ook zorgen dat de productie heel snel wordt opgevoerd van een aantal essentiële zaken. We hebben het over de mondkapjes gehad, andere persoonlijke beschermingsmiddelen, beademingsapparatuur, et cetera. In zo’n fase wil je iemand hebben waar ik meteen op kan rekenen. En Martin van Rijn was een rots in het vorige kabinet. Ik heb daarna contact met hem gehouden en ja ik heb altijd groot respect voor hem gehad en bewondering. En hij kent het ministerie, de mensen kennen hem, hij kan daar meteen aan de slag. Hij weet waar de kamers zijn, waar iedereen zit. Er zullen wel een paar mensen veranderd zijn van plek ik die paar jaar, maar heel veel mensen zitten er nog, hij snapt ook hoe het werkt. Dus hij kan meteen aan de slag. En zo iemand heb ik nu niet in de Kamerfractie bij de VVD, die dat meteen kan of, dus dan zoek je iemand die... en dan kan die partijkaart me ook even niet schelen. Maar over die drie maanden, ja je moet het ergens in een dimensie geven. Het is tijdelijk, het is op persoonlijke titel, hij is gevraag door de coalitie, hij komt niet bij het VVD-BPO zitten, hij blijft gewoon PvdA-man. Maar ja deze crisis... ja er is geen linkse of rechts manier om deze crisis te bestrijden. Je wilt gewoon de beste mensen hebben.

VAN LEIJ
Maar u zegt dus niet daarmee van ‘we verwachten dat corona de komende drie maanden gaat pieken’?

RUTTE
Ik kan dat niet voorspellen, nee. De deskundigen hebben daar wel modellen voor. U zou hen, het RIVM, er nog eens over kunnen bevragen en ik moet eerlijk zeggen dat is... je moet nu toch gewoon prepare for worst and hope for the best en wat we doen is prepare for the worst. En dat is natuurlijk waarom we al deze maatregelen nemen om het allemaal zo goed mogelijk in goede banen te leiden, samen met de hele samenleving.

VAN LEIJ
Maar het zit er dus in, het zit er dus misschien in dat Van Rijn ook verder doorgaat na drie maanden?

RUTTE
Nee, dat lijkt mij niet. Hij heeft echt gezegd: ik wil het drie maanden doen. Hij is net een uur bezig, dus laten we kijken, maar het is wel echt bedoeld voor de drie maanden.

DE ZOETEN (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, ik vroeg me toch nog heel even af: u herhaalde net dat de scholen wat u betreft niet dicht hadden gehoeven, tegelijkertijd zegt u ‘heel goed dat kinderen afstand houden bij het spelen’. Dat voelt toch een beetje tegenstrijdig. Vindt u nog steeds dat de scholen open zouden kunnen?

RUTTE
Ja, dat vind ik echt nog steeds omdat alle adviseurs dat ook tegen ons zeggen en... maar het heeft niet zoveel zin...

DE ZOETEN
Maar het voelt een beetje tegenstrijdig met wat u zegt: kinderen moeten op een speelplaats afstand houden.

RUTTE
Het waren niet kleine kinderen. Ik had het echt over twintigers die bij elkaar staan met zo’n groepje brommertjes waar in dan dat eten in gaat...

DE ZOETEN
Jongeren.

RUTTE
Jongeren, jeugd heette dat vroeger. Nee kijk, alle onderzoeken van de WHO wijzen uit, tot nu toe, dat het kan scholen open... ik wil eigenlijk niet, want dan is het net of ik nog weer een argument wil voeren met de samenleving: ‘het had wel gekund, die scholen open’. Ik vind dit niet erg. Weet je dit is zo’n grote kwestie. Het kabinet neemt op basis van deskundige adviezen zo goed mogelijk de besluiten. Als dan op zo’n onderdeel het land zegt, leraren en ouders, ‘het kan wel zijn, maar we houden ze toch thuis’, dan heeft het ook geen zin dat ik hier dan met een soort vuist naar de hemel blijf blaffen ‘ze kunnen wel open’. Dan moet je daar ook in meegaan. Dus dat hebben we ook dit weekend georganiseerd. Ik vind het belangrijk om de deskundigen in positie te houden, op basis van de deskundige adviezen had het niet gehoeven, ik blijf dat zeggen omdat het belangrijk is voor het gezag ook van degenen die ons allemaal adviseren. Maar het kan dan nog steeds zou zijn dat het misschien niet hoeft op basis van de adviezen, maar dat een land het wel wil. En dat vind ik ook in zo’n crisis niet erg. Dat zei ik ook over, dat heb ik ook van tevoren gezegd, over mijn speech maandag toen ik dat met de collega’s besprek, als de samenleving zou hebben gezegd na maandagavond ‘wij willen wel die totale lockdown van 9 maanden, een jaar, tot er een vaccin en we blijven thuis’ dan is dat ook een keuze.

DE ZOETEN
Ja, maar hoe meet u... Kijk een totale lockdown van een aantal jaren willen mensen misschien niet. Maar nu is er bijvoorbeeld ook een discussie over bepaalde winkels. Morgen is zaterdag. Mensen zitten al een week thuis. De muren komen op ze af. Bent u niet bang dat mensen dan morgen massaal gaan winkelen?

RUTTE
Nou, er zijn niet veel winkels meer open. Dus dat wordt ingewikkeld. En ik, als mensen naar buiten gaan om misschien met elkaar een beetje te sporten. Ik heb het vanmorgen ook met een paar collega’s buiten gedaan, want Defensie is dicht he. Dus wij hebben buiten gesport met het sportclubje. Dan houden we grote afstand tot elkaar. We zijn met zijn vijven en een instructrice, houden we grote afstand. Dat kan. Je hoeft dan niet binnen te blijven. Je mag wel buiten sporten. Maar houd die grote afstand. Zorg dat die groep niet groter wordt, want als de groep groter wordt, is de kans ook veel groter dat je toch weer op elkaar gaat zitten klitten. Dus wij hebben dat: het is niet makkelijk hé. Het duurt voor mij ook wel even 48 uur, nou het handen schudden ging al meteen mis. Maar ook daarna die afstand houden, daar moet je even op inregelen. Maar we zijn nu wel inmiddels – wat is het – anderhalve week verder – en dan denk ik: nou mag ik toch vragen, ook van die laatste mensen die het nog niet doen, het wel te doen. Afstand houden. En ook elkaar erop aan te spreken.

LAMBIE (RTL)
Meneer Rutte, hoe gaat het met u eigenlijk?

RUTTE
Goed. goed.

LAMBIE
Hoe voorkomt u dat u hetzelfde overkomt als Bruno Bruins. Dat u misschien oververmoeid raakt.

RUTTE
Ja, je weet natuurlijk nooit wat precies de oorzaak is bij Bruno. Ik ben geen arts. Maar in algemene zin geldt vind ik in beroepen die veel vragen, en dat zijn heel veel beroepen. En nu ook wel even in deze fase mijn vak. Slaap genoeg, eet gezond. Als je die twee dingen doet, dan kun je overdag heel veel aan. En zorg ook even af en toe voor wat ontspanning. Dus dit weekend ga ik ook even een paar dagdelen proberen even niet corona. En ik hoop dat dat dat lukt.

LAMBIE
Wat als u eigenlijk corona zou krijgen? Of zou uitvallen?

RUTTE
Ja, dat is allemaal niet voorzien. Ik ben niet onmisbaar hoor. Nee. En dan kun je trouwens nog hele veel doen van huis uit, met allemaal spullen. U bent niet van mij af.