Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 24 januari 2020

Mediatekst | 24-01-2020

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 24 januari 2020.

Inleidend statement minister-president Rutte

Even alles ordenen want er waren vandaag heel veel zaken. Even kijken, waarmee beginnen we. Misschien beginnen met... Nou, volgorde doet er even niet toe, maar een paar punten. Om te beginnen misschien met gisteren en eergisteren. Het World Economic Forum. Daarop teruggeblikt in de ministerraad. Ik was daar zelf, maar we hadden echt een grote delegatie met Kaag, minister Kaag, met Hoekstra, Bruins, Van Veldhoven, uiteraard de Koningin in haar VN rol. Dus het was een grote Nederlandse delegatie. En dat is ook belangrijk omdat je daar bij uitstek dingen kunt bespreken die voor bedrijven belangrijk zijn, die belangrijk zijn om als Nederland over te brengen. Thema’s die centraal stonden, klimaatverandering, hoe kan het nou bijdragen aan banengroei, aan economische groei, uiteraard ook aan het terugdringen van de CO2-uitstoot vanzelfsprekend. Maar dan praat je dus met bedrijven, je praat met internationale organisaties en de wetenschap. Zelf gesprekken gehad met veel bedrijven maar ook politici, waaronder Ivan Duque uit Colombia, maar ook mijn eerste persoonlijke kennismaking met Zelensky, de president van Oekraïne na een paar keer telefonisch te hebben gesproken. Maar ook grote bedrijven als Tata, IBM, Facebook, Apple. En een panel gehad, paar panels, waaronder eentje met Harari, de bekende Israëlische filosoof. Die zoals u weet wat somber naar de toekomst van de wereld kijkt. En ik heb daar een net iets positievere kijk op, dus dat was aardig, volgens mij een leuk gesprek. En al met al ook überhaupt een nuttig bezoek. 

Dan was dit natuurlijk ook de week van Borstlap die uit kwam. Gisteren dacht ik of eergisteren begon dat te lekken, nou ja, ik weet niet precies. Volgens mij is het gister uitgekomen officieel. Sluit natuurlijk nauw aan bij eerdere stukken bijvoorbeeld van de WRR over de arbeidsmarkt. Ik denk dat de analyse die hij maakt, dat zie je ook breed terug nu in Nederland, dat die analyse van de problemen om de arbeidsmarkt heel breed gesteund wordt. Dat er ook eigenlijk vrij breed werkgevers en werknemers, veel politieke partijen, ook steun is voor, laten we zeggen, de richting waar hij op gaat. Zeker ook als er sprake is van wat kun je doen, zowel aan de flex kant als aan de vaste kant van de arbeidsmarkt. Mensen met flexcontracten, ZZP’ers et cetera en aan de andere kant mensen meer in vaste contracten. Ik voorspel u dat over de oplossingen nog wel wat politiek debat zal zijn. Daarnaast natuurlijk in Borstlap twee zaken die nu al spelen. Dat is de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers. Dat is een vraagstuk wat ook voortkomt uit het pensioenakkoord waar dat ook besproken is. En natuurlijk de vraag wat hij vindt van de kabinetsvoorstellen op het terrein van ZZP’ers nu. Dus het minimumtarief en de ZZP-verklaring, en daar plaatst hij zacht gezegd wel een paar reflecterende kanttekeningen bij. 

Dan, bent u denk ik op de hoogte, ik dacht er een berichtje over was over onze brief, oh nee die is naar de Kamer gestuurd vandaag vanuit het kabinet, die is al verzonden, ik zag daar berichten over, over de Straat van Hormuz. Want volgende week vertrekt De Ruyter voor deelname aan die maritieme missie. En wat goed nieuws is denk ik is dat naast Nederland en uiteraard Frankrijk, de initiatiefnemer, dat Denemarken, België en Griekenland ook een materiële of personele bijdrage hebben toegezegd. En dat we een hele reeks andere landen inmiddels politieke steun geeft aan die missie. Hij is gericht op de-escalatie. Op het waarborgen van de vrije doorvaart in de golfregio. En ik wil hier ook uiteraard nog eens mijn respect uitspreken, ook namens het kabinet, voor al die militairen die het belangrijke werk doen. En ik wens hen daarbij heel veel succes. 

Dan tot slot, dacht ik aan inleiding, tot slot bent u door Barbara Visser bijgepraat over Vlissingen, de marinierskazerne. Nee, zegt iemand hier. Volgens mij anderen wel. In ieder geval bij het vertrek uit Algemene Zaken. Daar spelen een paar dingen. Wij staan als kabinet, zien we ons geconfronteerd met een dilemma. Dat dilemma is enerzijds de continuïteit en toekomst van het Korps Mariniers en er is reden bezorgd te zijn over de verplaatsing naar Vlissingen voor wat betreft die continuïteit. Dit signalen zijn er natuurlijk. En dat is aan de ene kant te overwegen. Aan de andere kant zijn er natuurlijk zorgen over Zeeland in die zin, prachtige provincie, op zichzelf een prima draaiende economie, maar twee problemen. De economische structuur is natuurlijk dun, dus het is niet zo dat de economische structuur daar heel veel mogelijkheden biedt. Die is op dit moment dun, dus daar moet naar gekeken worden. En dat heeft ook effect op banen in Zeeland. En in die zin is er een dilemma en dat is dus ook reden om in gesprek te gaan met Zeeland en dan wil ik daar nog wel bij zeggen dat ik heel goed snap dat Zeeland overvallen is door alle berichten de afgelopen dagen over het feit dat daar een discussie over zou zijn in het kabinet. Ja die is er wel vaker over allerlei onderwerpen. Maar dit kwam natuurlijk buiten op een of andere manier en dan is dat uiteraard iets wat ook in Zeeland tot grote ongerustheid leidt en dat begrijp ik heel goed. Dus in ieder geval nu kunnen we in alle openheid dat gesprek met de Zeeuwen voeren en dat gaat de komende maand plaatsvinden. 

Verhuizing marinierskazerne

STEMERDING (NOS)
Meneer Rutte, u zegt: in Zeeland zijn ze wat geschrokken, maar de wethouder van Vlissingen zegt...

RUTTE
Nou niet wat geschrokken, dat zei ik niet. Ze zijn geschrokken.

STEMERDING
Ze zijn geschrokken, maar de wethouder daar zegt: ik vind de gang van zaken onbeschoft en mocht het niet doorgaan, dan vind ik echt dat ze ons schofferen. Wat voor beurt vindt u dat het kabinet maakt deze week in Zeeland?

RUTTE
Nou waar ik dus ontzettend van baal is dat dat nu zo in de media komt terwijl daar nog geen besluit over was van het kabinet. Nu is dat er wel, namelijk dat we dat dilemma met de Zeeuwen gaan bespreken. Op zichzelf kan het altijd zo zijn natuurlijk dat een genomen besluit, ja je probeert alle besluiten probeer je goed te nemen. Hier is natuurlijk feit dat er al enige tijd enige zorg is over de vraag of je, als je doorgaat met verplaatsing van deze groep belangrijke militairen naar Vlissingen, of dat bijdraagt aan de continuïteit van het onderdeel. Dat heb je te wegen. Dat is ook politiek. En natuurlijk snap ik heel goed dat de Zeeuwen dan bezorgd zijn en zeggen: ja wat is daar dan de uitkomst van, van die weging? Tegelijkertijd is er natuurlijk al langer sprake van discussie met Zeeland over de structuur van de economie. Dus ik ga verder geen commentaar leveren op het commentaar, maar dat in algemene zin daar natuurlijk geschokt gereageerd is, dat snap ik heel goed.

STEMERDING
Ze vinden het daar waarschijnlijk niet heel betrouwbaar als het in een keer toch niet doorgaat terwijl zij allemaal voorbereidingen hebben getroffen ook om die kazerne daar te laten komen.

RUTTE
En dat snap ik duizend pro... ja dat snap ik helemaal, alleen tegelijkertijd: een kabinet moet natuurlijk ook wel kijken naar signalen die er zijn dat het besluit wat eerder genomen is over die verplaatsing dat er ook inmiddels serieuze zorgen zijn over de vraag wat dat betekent voor de continuïteit van dit legeronderdeel.

STEMERDING
Die zorgen zijn er al heel lang, die zijn natuurlijk niet van de laatste tijd.

RUTTE
Nee maar goed, op een gegeven moment is het natuurlijk zaak daar wel een keer over te besluiten. En wat we nu hebben gezegd is: laten we eerst dat dilemma ook met de Zeeuwen bespreken.

STEMERDING
En vindt u dat er dan iets tegenover moet staan dat minstens net zo veel bijdraagt aan de economie als een kazerne met 1800 man?

RUTTE
Ik vind dat we het stap voor stap moeten doen, u kent die gedachte sowieso van mij. Maar ook in dit geval lijkt me dat verstandig en nu eerst dat gesprek voeren.

STEMERDING
Maar er moet iets tegenover staan, dat vindt u wel?

RUTTE
Nou ik vind dat we moeten praten over aan de ene kant de zorgen aan de zijde van het kabinet op het punt van het korps mariniers en tegelijkertijd de erkenning dat er in Zeeland terecht zorgen zijn over laten we zeggen de onderliggende structuur van de economie. We moeten niet Zeeland nu tot een probleem verklaren, want dat is het niet, het is een hele mooie provincie die op zichzelf prima draait, waar mensen een goed leven hebben. Maar er zijn natuurlijk wel zorgen, al langer, over de vraag of de economische structuur daar sterk genoeg is om op lange termijn genoeg banen te genereren.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ja meneer Rutte, u heeft het over berichten dat het kabinet iets van plan zou zijn. Maar ontkent u nu dat vorige week voor mevrouw Visser in de ministerraad is voorgesteld om die verhuizing niet door te laten gaan?

RUTTE
Daar ga ik niks over zeggen. Kijk, het is natuurlijk zo dat als er berichten in de media komen over water in het kabinet besproken zou zijn, dan ga ik hier niet ontkennen dat het onderwerp vorige week besproken is. Maar wat daar dan verder over gezegd is, is echt in het vertrouwen van de ministerraad. Daar kan ik echt niet in het openbaar...

DE WINTHER
Maar daar is het nu misschien een beetje te laat voor.

RUTTE
En ik begrijp heel goed dat Zeeland daar natuurlijk door geschrokken is. En je ziet vandaag ook dat het ook niet zo is dat het niet besproken is. Het is natuurlijk ook besproken en ja daarmee ja kunnen dingen in de media komen. Dat verwijt ik u niet, dat is dan gebeurd, ja logisch dat jullie dat rapporteren. Maar feit is wel dat wij daarmee ook natuurlijk mee veroorzaken dat daardoor ontstaan is de situatie dat ze in Zeeland zeggen: wat gebeurt hier? Zonder dat je op dat moment vanuit het kabinet kunt zeggen: dit is wat we nu gaan doen.

DE WINTHER
Ja maar we weten tot op vrij detail niveau welke ministers zich er boos over maken. Dus we kunnen zomaar veronderstellen dat mevrouw Visser dat wel degelijk van plan was. En het lijkt nu net alsof de berichten in de media tot commotie leiden. Maar begint het niet gewoon met het feit dat mevrouw Visser haar huiswerk gewoon niet goed gedaan heeft en dat haar collega’s in de ministerraad met gevoelens voor Zeeland om hun moverende redenen, daar erg van geschrokken zijn en dat de fut dus niet zozeer ligt bij het feit dat erover bericht wordt, maar dat er gewoon een slecht voorstel lag?

RUTTE
Wacht even. Dat er bericht wordt over gesprekken in het kabinet, dat kan gebeuren. Ik geef daar geen commentaar op. Die gesprekken in het kabinet zijn vertrouwelijk. En ik ga niet ineens die vertrouwelijkheid opheffen omdat er berichten over in de media komen. Dus wat er wel of niet van waar is, daar hoort u mij niet over. Feit is wel dat er vorige week gesproken is over Zeeland. Dat klopt. En dat het feit dat daar dan vervolgens over bericht wordt, dat dat natuurlijk leidt tot begrijpelijke ongerustheid in Zeeland. 

DE WINTHER
Ja maar waarom gaat mevrouw Visser dan niet eerst naar Zeeland om met de provincie en met de stad te praten voordat ze in de ministerraad voorstellen doet waar veel commotie over ontstaat? Volgens mij is de volgordelijkheid gewoon verkeerd.

RUTTE
Ja u refereert opnieuw aan de berichten over wat er vorige week gebeurd zou zijn. Die laat ik onbesproken, zonder dat ik daarbij ontken dat dat thema aan de orde was, want dat is gewoon zo. Maar wat er dan precies besproken is, dat laat ik in het vertrouwen van de ministerraad. Feit is dat we vandaag tot besluitvorming zijn gekomen. Veel onderwerpen gaan in meerdere rondes. En dan is het fijn dat er niet na de eerste ronde al berichtgevingen zijn voordat de tweede ronde heeft plaatsgevonden, maar dat is niet uw schuld. Ja is wel uw schuld, maar dat is uw werk tegelijkertijd, dus dat kan ik u niet verwijten, u persoonlijk of wie dan ook, dat is prima, dat is aan ons. Maar daardoor ontstaat er natuurlijk ongerustheid in Zeeland. En wij hebben nu vandaag wel het besluit genomen dat we dit dilemma met de Zeeuwen gaan bespreken. 

DE WINTHER
Maar dan ga ik toch even terug naar de eerste vraag van een collega, die zei: vindt u nou dat het kabinet een goede beurt heeft gemaakt deze week daarover?

RUTTE
Nou kijk, dat er deze berichten in de media verschijnen, los van de vraag of die kloppen of niet, het onderwerp is besproken.

DE WINTHER
Ja, maar dan ga ik toch even terug naar de eerste vraag van een collega, want die zei: vindt u nou dat het kabinet een goede beurt heeft gemaakt deze week daarover? 

RUTTE
Nou, kijk, dat deze berichten in de media verschijnen, los van de vraag of die kloppen of niet - het onderwerp is besproken, maar wat er precies inhoudelijk over gezegd is, dat op zichzelf geeft aanleiding, dat zie je nu, tot ongerustheid in Zeeland. En dat vind ik heel vervelend. En ik snap ook die ongerustheid. 

DE WINTHER
En heeft het kabinet zich dat zelf dan ook aan te rekenen of niet? 

RUTTE
Nou ja, luister: in de ministerraad zitten jullie niet bij. En voor zover ik weet hangen er geen microfoons van De Telegraaf of de NOS. Dus daar is blijkbaar zijn daar dingen gemeld aan jullie, alleen: die laat ik onbesproken. Ik meld alleen dat er natuurlijk het onderwerp op de agenda stond.

DE WINTHER
Ja, maar de vraag was: heeft het kabinet misschien ook iets aan zichzelf te wijten? Dit is een gevoelig onderwerp. Dit speelt al jaren. Er wordt een voorstel gedaan in een ministerraad waarvan wij horen, en dat is vrij breed, dat het voorstel is om die verhuizing niet door te laten gaan. Vervolgens weten we ook waarom, namelijk dat er onvoldoende is nagedacht over compenserende maatregelen en dus te weinig contact is gezocht met de mensen die hun vertrouwen in Zeeland in Den Haag hebben. En nu is er onrust ontstaan. Ja, is toch de vraag logisch of het kabinet dit goed heeft aangepakt of niet? 

RUTTE
Nogmaals: dat refereert naar wat er in de ministerraad allemaal door wie gezegd zou zijn en dat laat ik onbesproken. Dat is het vertrouwen van de ministerraad. Dat kan niet werken als ik dan ook weer commentaar ga leveren over berichten die daarover zijn, zonder te ontkennen dat het...

DE WINTHER
Dus het kabinet is niets te verwijten? 

RUTTE
Ja maar... De vraag of het kabinet iets te verwijten is, is tegen de achtergrond van de berichten en die laat ik onbesproken. Dus ik kan ook geen commentaar geven op die vraag. Ik kan alleen zeggen: het is besproken. Vandaag is de tweede ronde besproken en is de conclusie getrokken, en zo gaat het heel vaak in de ministerraad, dat je gesprekken hebt, even los van de vraag of het klopt wat erover bericht is, dat laat ik onbesproken, het onderwerp is besproken, maar heel vaak zijn er natuurlijk onderwerpen die in meerdere rondes worden behandeld. Die rijpen en die komen een week of twee weken later terug en leiden tot besluitvorming. En die is wel of niet in lijn met het oorspronkelijke voorstel. Dat is de algemene gang van zaken bij grote onderwerpen. En als daar tussentijds berichten over in de media komen, dan snap ik heel goed dat degene die dat betreft daarover bezorgd is. 

GEERTS (RADIO 1)
Meneer Rutte, u gebruikt een hele hoop woorden. Dat zijn we af en toe ook van u gewend, maar het punt is toch gewoon dat het kabinet voornemens is om de verhuizing niet door te laten gaan en dat er daarom een gesprek nodig is met de provincie Zeeland voor compensatie? 

RUTTE
Feit is dat wij dit dilemma met Zeeland willen bespreken. Het dilemma dat enerzijds, en dat zou kunnen leiden tot een voorgenomen besluit, en zo ver is het nog niet, dat je zegt ‘luister, kan dit nou zo doorgaan, want dan loop je een risico met de continuïteit van dit belangrijke onderdeel van de Krijgsmacht’, versus de situatie in Zeeland. 

GEERTS
Ja, maar je hoeft de discussie met Zeeland toch niet aan te gaan als je al niet van tevoren van plan bent om die verhuizing niet door te laten gaan? 

RUTTE
Er is geen voorgenomen besluit. Er is een dilemma, een grote bezorgdheid bij ons, en daar gaan we over praten. 

GEERTS
Ja, maar dat hele gesprek is alleen maar nodig omdat u niet meer van plan bent, in ieder geval er hele grote problemen in ziet, om die verhuizing naar Vlissingen door te laten gaan. Anders hoef je toch niet met elkaar te praten? 

RUTTE
Het gesprek is nodig omdat wij bezorgd zijn over de effecten van een eerder genomen besluit om te verplaatsen, omdat er inmiddels zoveel analyse is op effecten die dat kan hebben en mogelijk zal hebben op de continuïteit van dit onderdeel van de Krijgsmacht, versus – en dat is het dilemma – het feit dat je hier te maken hebt met een provincie die op zichzelf helemaal niet zielig is en het gewoon goed doet, maar waar wel zich een probleem al langer voordoet in de structuur van de economie en daarmee het banen genererend vermogen.

GEERTS
Wat heeft u Zeeland te bieden? Wat kunt u... Een afdeling van de Belastingdienst? 

RUTTE
Dat doen we stap voor stap. Dus nu is de eerste stap dat we over dit dilemma met de Zeeuwen in gesprek gaan. 

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, om even heel precies te krijgen: er is natuurlijk altijd een... Er ligt een besluit en er is pas een nieuw besluit als er een nieuw besluit is. Zou u kunnen zeggen dat het huidige besluit wat er ligt om naar Zeeland te gaan, dat dat officieel wordt heroverwogen? 

RUTTE
Nee, dat besluit ligt er gewoon. Dat is niet veranderd, maar het is wel onderdeel van het dilemma geworden, dat we zeggen: er zijn nu zoveel signalen over wat de effecten daarvan zijn dat dat op zichzelf kan gaan leiden tot een heroverweging. Maar zo ver is het nog niet. Er is nog geen voorgenomen besluit om het niet te doen of het wel te doen. Er is alleen wel serieus zorgen. 

WESTER
Maar dat heet een heroverweging.

RUTTE
Nou ja, het is... Wat we besloten hebben, is dit dilemma nu ook met Zeeland te gaan bespreken. Zo is het besloten. 

WESTER
En dat dilemma leidt tot een heroverweging van het eerder genomen besluit.

RUTTE
Nee. Dat dilemma leidt tot het bespreken van het dilemma met de Zeeuwen. En dan zullen zij natuurlijk vooral met hen gaan vooral in gesprek over ‘wat betekent dat dan voor Zeeland en voor de economie daar als dit niet door zou gaan?’ versus onze zorgen over de continuïteit. Daar kun je natuurlijk niet de Zeeuwen vragen om van alles van te vinden, dat is onze verantwoordelijkheid.

WESTER
Het heeft toch iets van een heroverweging die nu voorgelegd wordt aan de Zeeuwen, ‘zouden jullie daarmee kunnen leven in ruil voor, nou, ik noem maar iets...’

RUTTE
Het is niet meer dan het is. Je neemt in de politiek besluiten. Heel vaak zijn die briljant, pakken ze goed uit en is iedereen gelukkig. Een enkele keer worden er ook besluiten genomen waarvan je zegt: in de fase van implementatie, van uitvoering, van het omzetten in werkelijkheid, ‘ho, er gaan hier een paar dingen mogelijk mis’.

WESTER
Dus moet je heroverwegen. 

RUTTE
Dan is er een moment dat je moet zeggen: wat hier te doen? En dat moment doet zich hier voor, dat we zeggen, besloten hebben vandaag op basis van die signalen: laten we dit dilemma bespreken met de Zeeuwen. 

WESTER
Ok. Hoe zeker bent u van die mariniers die nu zeggen ‘ja, als we naar Zeeland gaan, we willen de hele wereld over, maar niet naar Vlissingen’, dat die wel blijven als er niet naar Zeeland wordt gegaan? 

RUTTE
Ja... Ik ga hier niet... 

WESTER
Dat die mariniers die nu hun twijfels uitspreken misschien hele andere ideeën hebben over hun loopbaan. 

RUTTE
Er spelen een aantal dingen, maar ik wil daar nu niet helemaal op ingaan. We willen eerst dat gesprek ook met Zeeland voeren. Maar onderdeel, natuurlijk, van de zorg in algemene zin is dat het niet leidt tot een versterking, lijkt het nu, van dit belangrijke Krijgsmachtonderdeel, die verhuizing. Maar wat het precies betekent in termen van onderzoeken en ‘hoe zit dat?’, dat is nu niet iets waar we naar buiten over gaan communiceren. Maar er is voldoende aanleiding op dit moment waar het gaat om de continuïteit van het korps mariniers om te zorgen, te zeggen: laten we met Zeeland dit gesprek voeren. 

WESTER
Het feit dat u, het kabinet, als eerste nu met Zeeland gaat praten lijkt erop te duiden dat dat dus mogelijk niet doorgaat. Want anders zou u tegelijkertijd ook wel met de Mariniers praten op dit moment van joh, wat kunnen we doen om jullie mee te nemen. 

RUTTE
Nee maar daar zijn we een stap verder. Er zijn serieus zorgen over die verhuizing en wat het betekent voor het Korps. En tegelijkertijd de zorg natuurlijk over Zeeland op langere termijn, economische structuur.

WESTER
Is de beslissing destijds om wel naar Zeeland te verhuizen iets te gemakkelijk genomen? 

RUTTE
Nou nee, je probeert alle besluiten zo grondig mogelijk te nemen. Maar sommige besluiten in de uitvoering moet je van vaststellen dat je toch op vraagstukken stuit die je dwingen om in dit geval zo’n dilemma ook open te bespreken. 

WESTER
En dus de boel te heroverwegen. 

HOEDEMAN (AD)
Ja, meneer Rutte, tijdens uw eerste kabinet is die verhuizing van die marinierskazerne in 2012 genomen. Van al die betrokkenen in 2012 bent u de enige die nu nog over is. Als u nu met mij boven die tijdlijn gaat hangen van 2012 tot nu. Kunt u zich voorstellen dat dat oogt als een enorm geklungel wat hier gaande is? 

RUTTE
Nou ja, luister, als je een besluit neemt als politiek, als kabinet, waarvan je in de uitvoering moet vaststellen dat je stuit op een aantal vraagstukken die te maken hebben met de wijsheid van dat besluit, wat leidt tot een dilemma in dit geval met Zeeland, wat we willen bespreken. Dat kan gebeuren. Dan kan dat liggen omdat dat oorspronkelijke besluit genomen is terwijl die signalen er toen al waren. Ik heb die analyse hier niet gereed. Dat vind ik nu ook niet zo interessant, dat doen we later wel. Ik vind nu interessant om vast te stellen dat er in ieder geval aanleiding is om dit dilemma met Zeeland op te nemen. 

HOEDEMAN
Is nog denkbaar dat u uit het klungelbeeld verzeild raakt?

RUTTE
Ik laat alle waardering voor wat wij doen voor anderen. 

Commissie Borstlap

VULLINGS (EENVANDAAG)
Premier Rutte, naar aanleiding van de commissie Borstlap, als ik dat rapport lees is eigenlijk de analyse die gemaakt wordt redelijk alarmistisch hè. Als we niks doen dan is dat slecht voor onze economie, het is zelfs een sociale kwestie noemt de commissie het. U bent nu tien jaar premier. Is zo’n rapport niet eigenlijk een enorme tik op de vingers voor alles wat het kabinet, kabinetten, hebben gedaan de afgelopen tien jaar aan de arbeidsmarkt? 

RUTTE
Nou, het laat in ieder geval zien dat het niet af is. En de arbeidsmarkt is ook een terrein wat waarschijnlijk nooit af is. We hebben natuurlijk in Nederland een op zichzelf enorm economisch succes op dit moment dat er nog nooit zoveel mensen aan het werk zijn en de werkloosheid lager is dan ooit deze eeuw. En tegelijkertijd is er zorg, en dat zie je in dit rapport terugkomen, in het spanningsveld tussen flex, tijdelijk werk, mensen in, versus de vaste contracten. 

VULLINGS
U leest het dus niet als kritiek? 

RUTTE
Ja, nee luister, elk rapport wat zegt er moet iets veranderen is inherent kritiek. Ja, maar dan word ik wel heel somber als dat zo is. Ik ben ook niet zo bang voor die kritiek. Je neemt in de politiek allerlei beslissingen en maatregelen en dan is het heel logisch dat je gedurende de weg kijkt waar moet je bijsturen? En soms forser bijsturen, soms minder bijsturen. Kijk, anders zou het ook klaar zijn. Dan konden we politiek afschaffen. Want dan waren alle briljante besluiten die dit kabinet en het vorig kabinet genomen heeft, zouden u en ik niet meer nodig zijn. 

VULLINGS
Ja, u ziet het wel als fors bijsturen als veel zou worden uitgevoerd van de commissie Borstlap? 

RUTTE
Dat wil ik later bekijken. Mijn opmerking was meer in algemene zin, dat beleid aanleiding kan geven in de praktijk en ook in de loop van de jaren, ook vanwege veranderende economische omstandigheden en door bepaalde effecten. Dat dat aanleiding geeft tot bijsturing. En soms forse bijsturing. Maar dat is in algemene zin. 

VULLINGS
En valt het bij het grofvuil zetten van de toeslagen ook onder bijsturing? Of is dat echt een hele serieuze hervorming? 

RUTTE
Dat is een serieuze hervorming...

VULLINGS 
Dat wel. 

RUTTE
Ja, maar zonder dat ik mezelf hier nou wil verdedigen, het is niet zo dat ik de toeslagen ook allemaal heb bedacht. Die zijn er al wat langer. Nee, maar voordat ik die ook op mijn bordje geschoven krijg. 

VULLINGS
Nee, die zijn er al wat langer. Maar ik wilde er eigenlijk naartoe dat een volgend kabinet nogal wat op het bord heeft gekregen. 

RUTTE
Nou, dit kabinet heeft ook heel veel op het bord. We moeten nog dit jaar werken aan de uitvoering van het pensioenakkoord. We moeten werken aan de uitvoering van het klimaatakkoord. Borstlap stimuleert ons om te kijken naar wat we al besloten hadden. Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers en hoe dan vorm te geven. En dat hele vraagstuk natuurlijk van ZZP’ers überhaupt. De kabinetsvoorstellen die daar gaande. Dus er ligt heel veel stof voor de schaar voor de komende maanden. Tegelijkertijd, als je praat over toeslagen, dat is iets waarvan allemaal weten, als je daar vanaf willen daar zou je vanaf willen, dan is dat een transitie die heel lang gaat duren want dan moet het plan er liggen. Dat lijkt met echt iets voor een formatie. Gaan kijken wat je al eerder kan doen. Misschien kun je al stappen zetten. Maar sowieso moet het op tijd klaarliggen anders heb je weer geen besluit zoals bij de vorige formatie. Toen lag er niks. Waar het betreft de arbeidsmarkt moet je kijken of dat al lukt deze periode. Als dat lukt, prachtig, anders moet je ook hiervoor zorgen dat je de zaken klaar hebt liggen. 

VULLINGS
We hadden deze week de commissie Borstlap, daarvoor Bos, Remkes, volgende week Van Wijngaarden. Waarom heeft het kabinet al die commissies nodig? 

RUTTE
Nou, wacht even, wie noemde u nog meer allemaal? 

VULLINGS
Wouter Bos, Remkes...

RUTTE
Wouter Bos, waar heeft die over, oh ja over de... Zeker. Ja, ja, ja. 

VULLINGS
Ja, ja, ze worden allemaal aan het werk gezet hoor. 

RUTTE
Nee ik dacht dat Bos nog over NL Invest, dat u dat bedoelde. Nee, hij is ook nog bevallen van een rapport. Die mensen hebben een enorme productiekracht. 

VULLINGS
Precies, maar het kabinet vraagt om al dat soort adviezen. 

RUTTE
Ja, maar dat is niet gek natuurlijk hè. Het land is niet af, is nooit af. 

VULLINGS
Ja, maar daar heb je toch een kabinet voor? 

RUTTE
En we zijn op dit moment een van de meest concurrerende en succesvolle economieën van de wereld. Tegelijkertijd zijn er serieuze vraagstukken op te lossen rondom pensioen, klimaat, vergrijzing. 

VULLINGS
Ja, dat weet ik maar waarom kan een kabinet dat niet zelf met al die ambtenaren? 

RUTTE
Dat kan op zichzelf ook maar het is heel dienstig om af en toe te vragen aan deskundigen, ook daarbij gebruikmakend van allerlei maatschappelijke partijen die daar ook input op leveren om je daarin te helpen. Kijk naar Borstlap, kijk naar verschillende andere commissies, dat is altijd prettig. Omdat dat ook betekent dat je die inzichten van buitenaf kunt meenemen. 

VULLINGS
Dus een commissie over Zeeland zou ook nog kunnen?

RUTTE
Nou die is er al geweest, dat is de Commissie-Balkenende. Er zijn weinig onderwerpen in Nederland waar niet al een commissie voor geweest is. En daar waar het nog niet gebeurd is gaan we die instellen. Nee, grap.

Coronavirus

WESTER (RTL NIEUWS)
Is er ook nog gesproken in het kabinet over het coronavirus. 

RUTTE
Ja, daar is het over gegaan. In die zin dat wij zijn bijgepraat door de minister voor Medische Zorg, dus door Bruno Bruins. En daar geldt dat die situatie heel goed bekeken wordt, heel goed gemonitord wordt. En als het nodig is we uiteraard maatregelen zullen nemen. Daar heeft hij ook mandaat voor gekregen, de minister voor Medische Zorg. Want dat moet hij doen altijd gehoord de ministerraad. Nou dat kostte allemaal te veel tijd, dus daar heeft hij mandaat voor. En hij baseert zich uiteraard weer op de adviezen die daarvoor komen, bijvoorbeeld van het RIVM. Dus als daar mededelingen over te geven zijn, dan komen die. Op dit moment is daar, misschien is er nieuws dat zou kunnen dat hij inmiddels dat mandaat gebruikt heeft en iets gemeld heeft, maar dan heb ik dat nog gemist omdat ik hier sta. Maar zover mij bekend is, is daar nog geen update van.

WESTER
Maakt het kabinet zich zorgen?

RUTTE
Ja goed, de signalen uit China zijn natuurlijk zorgelijk. Maar ja ik vind dat een kabinet niet de hele dag zorgen mag hebben, maar moet proberen dan dingen te doen en in dit geval gebruik te maken van de bevoegdheden die we hebben en in dit geval delegeert aan de minister om als het nodig is maatregelen te nemen. Maar wat die dan allemaal zouden kunnen zijn, daar ga ik niet over speculeren, want dan wordt het nieuws: Rutte overweegt dit of dat. Nee dan is het altijd op basis van adviezen van deskundigen dat een kabinet kijkt: wat is nodig om dit land veilig te houden? Een van onze belangrijkste taken.

WESTER
Moeten wij, de burgers, zich zorgen maken?

RUTTE
Nee, dat heeft helemaal geen zin, want burgers hebben geen perspectief om dan te kunnen handelen, anders dan het reisadvies te volgen als ze van plan waren naar Wuhan te gaan. Daar geldt de code oranje voor, dat is alleen als het echt nodig is. Maar ik neem aan dat het overgrote deel van de Nederlanders niet een reis had gepland naar Wuhan en voor zover dat dus niet het geval is moeten zij erop vertrouwen dat de minister hiervoor verantwoordelijk op basis van alle goede adviezen, als dat nodig is en op basis van alle richtlijnen die daarvoor zijn, besluiten zal nemen.

WESTER
Maar je hoeft niet zelf naar China te gaan. Er komen ook mensen uit China bijvoorbeeld hier naartoe. We hebben dat in de Verenigde Staten ook gezien. Moeten we dan denken aan extra controles op Schiphol?

RUTTE
Allemaal op basis van de adviezen. Op dit moment niet. Op dit moment geldt voor Schiphol dat het geen passende maatregel is omdat ingeschat wordt dat de kans dat iemand met dat virus naar Nederland komt op dit moment vanwege alle vliegverbindingen noem maar op erg klein is. En zou je dan nu gaan controleren op koorts, ja ik zou op dit moment ook koorts hebben omdat ik een beetje verkouden ben, dan word ik er ook uit gepikt. Het heeft nu even volgens de deskundigen geen nut. Maar zodra deskundigen tot de conclusie zouden komen: je moet bepaalde maatregelen nemen. En ik speculeer even niet over wat die dan zijn, dan gebeurt het natuurlijk.

Woningmarkt

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
De Tweede Kamer wil binnenkort met u gaan debatteren over de woningmarkt en de problemen die daar zijn. Bent u van plan te komen?

RUTTE
Ja ik bekijk nog eens even precies hoe dat debat zich gaat vormgeven. Het risico is natuurlijk dat in toenemende mate er een neiging ontstaat in de Kamer, en die respecteer ik zeer, uiteindelijk is dat heel relevant, om bij debatten aanwezig te zijn. En als het debatten zijn die portefeuille-overstijgend zijn zoals klimaat, uiteraard zeer ernstige aangelegenheden als deze week het debat over de fraudekwesties, de afwikkeling van...

DE WINTHER
Ja waar u eerst niet bij aanwezig wilde zijn.

RUTTE
Nee, in principe dan overweeg ik dat. Dus ik heb maandag besloten na de bijeenkomst met de ouders en na een nachtje slapen heb ik gezegd: dit is zo hevig, het verzoek van de Kamer ligt er, dit is heel hevig, ik ga er wel naartoe. Dus dat is iedere keer een afweging. En ook bij het debat over de woningmarkt moet ik die afweging nog maken.

DE WINTHER
Even twee vragen daarover. Ik ben natuurlijk benieuwd. Dat probleem met de woningmarkt dan misschien minder belangrijk is ofzo, of minder groot. Maar u had het over de toenemende neiging van de Kamer om u naar de Kamer te halen.

RUTTE
Nee hoor, want dat mogen ze altijd doen. Even het eerste wat u zei: het feit of ik wel of niet naar het debat ga betekent niet dat het onderwerp niet of wel groot is. In het geval van de toeslagen speelde natuurlijk de rechtsstatelijkheid een rol. Het feit dat de rechtsstaat mensen beschermt tegen de overheid in de eerste plaats en de bijeenkomst maandag een heftigheid had waarover ik u ook gerapporteerd heb, de media bij afloop. Waardoor ik na een nachtje slapen tot de conclusie ben gekomen: ik wil hier bij zijn, bij dat debat. Dat is niet omdat het onderwerp groot of klein is, maar omdat ik op dat moment alles afwegend vind dat ik erbij moet zijn. Wat niet gaat lukken is dat ik bij elk grote onderwerp dat op het terrein van een minister speelt, dat ik daar altijd bij ben als de Kamer dat wil. Dan moet ik daar een afweging in maken. En bij het geval van het debat over de woningmarkt is die afweging nog gaande. Dat neemt niet weg dat dit natuurlijk een groot onderwerp is. Maar we hebben geen presidentieel stelsel waarin, omdat de premier erbij is, het ineens belangrijker wordt. Ik ben primus inter pares. In het Nederlandse politieke systeem, vind ik, moeten we enigszins terughoudend zijn om bij niet-portefeuille-overstijgende thema’s te zeggen: dan moet ook de premier erbij zijn. Als de Kamer die wens wel heeft heb ik dat te wegen. 

DE WINTHER
Maar u had het echt over een toename. Een toenemende neiging. Waar komt dat vandaan?

RUTTE
Nou ik heb dat zo gauw niet paraat, maar ik algemene zin gewordt het mij dat de Kamer grote behoefte heeft om inderdaad ook met mij te spreken, wat ik ook ongelofelijk waardeer, want ik kom er graag. Maar ik moet natuurlijk ook mijn andere taken, anders kom ik niet meer toe aan het coördineren van het regeringsbeleid. Maar in dit geval zal ik die afweging nog maken.

DE WINTHER
Het doet een beetje denken alsof u suggereert dat er partijpolitieke afwegingen gemaakt worden.

RUTTE
Nee, die suggestie heb ik niet gedaan. 

DE WINTHER 
Als de premier maar komt, dan kan ik hem aanvallen. 

RUTTE
Nee, nou heeft u...

DE WINTHER
Nee, dat is echt volledig uit de lucht gegrepen? 

RUTTE
Nee, hoor ik, nee sorry. Die opmerking, zo was die niet bedoeld. 

DE WINTHER
Dan toch nog even, heel even nog over het belang van de woningmarkt en de problemen die daar zijn. Want er is wel opgevallen de afgelopen tijd, heel erg veel aandacht geweest voor het klimaat. En dat er heel snel, uiteindelijk heel snel, enige daadkracht getoond wordt met het aanpakken van dergelijke problemen. Maar dat de woningmarkt en de problemen die daar zijn, die al maanden spelen, die al jaren spelen, eigenlijk toch het ondergeschoven kindje blijken. Geeft het kabinet wel voldoende prioriteit aan het vlottrekken van die woningmarkt?

RUTTE
Nou, dat zou ik menen van wel alleen het is een ongelooflijk taai probleem. Dat we dat doen blijkt volgen mij uit het feit dat het prioritair onderwerp is bij de korte termijn aanpak van de stikstof. We hebben gezegd het doel van het korte termijn aanpakken. We moeten met een langtermijnplan komen. Van stikstof en Pfas, zeker bij stikstof, is de bouwambitie van 75.000 woningen niet in gevaar brengen. Dat is één. Het tweede is dat het grote onderwerp bij het opstellen van de begroting, de afwikkeling van de opstelling van de begroting in augustus in een coalitie was de woningmarkt. Dat heeft ook geleid tot forse extra investeringen in die woningmarkt. Dit laat zien dat we daar volop mee bezig zijn. De nationale woonagenda is niet voor niets opgesteld met alles wat daar in staat om dat bouwvolume aan de gang te krijgen. Tegelijkertijd zag je van deze week aan uw kant een andere analyse, gaat dat veel te langzaam, moet er veel meer gebeuren. En daar zijn dus die maatregelen ook voor. Bijvoorbeeld om te zorgen dat de stikstof niet op korte termijn in de weg staat. Bijvoorbeeld dat we hebben gezegd, we trekken extra geld uit om bouwproductie te stimuleren, om ervoor te zorgen dat door een korting op de verhuurderheffing ook vanuit de corporaties veel meer kan gebeuren. Al die dingen hebben we gedaan, die moeten ook wel even een kans krijgen om tot succes te worden. Het is niet zo natuurlijk als je dat in augustus besluit dat onmiddellijk de bouwproductie dan explodeert naar boven. Dus dat heeft tijd nodig. 

DE WINTHER
Dus datgene wat het kabinet doet is eigenlijk voldoende om dat doel te bereiken?

RUTTE
Nee, dat zeg ik niet. We zijn constant bezig met de analyse ten opzichte van de woningmarkt ook in contact met alle regio’s, de grote steden, de landelijke regio’s om te kijken wat we gezamenlijk kunnen doen om die woning productie verder op te pompen. Want dat zal echt moeten. Om alle redenen die ook van deze week in uw krant werden geanalyseerd. Dus het is niet, het probleem is alleen heel taai. Het is niet zo dat er een taai probleem is en je neemt maatregelen dat blijkbaar dan het kabinet het niet belangrijk zou vinden. Dat blijkt uit de stikstofmaatregelen, dat blijkt uit de maatregelen bij de begroting. 

DE WINTHER
En een collega van mij vroeg dit de minister voor Milieu en Wonen over haar inspanningen met betrekking tot dit onderwerp. En voor je het weet had ze het al weer over dat de bouw schoner moet worden. Dat de dieselaggregaten geschrapt moeten worden. Dan vraag je je toch af of de prioriteiten ook voor deze minister wel op orde zijn. 

RUTTE
Het zijn wel belangrijke dingen want als het bijvoorbeeld gaat om de stikstofuitstoot die veroorzaakt wordt uit de bouw helpt het de bouwproductie enorm, dat zijn ook de gesprekken die ik zelf gevoerd heb... ik ben ook op pad geweest en, hoe heet het, bijvoorbeeld in de Merwedekanaalzone in Utrecht en binnenkort ook weer bezoeken, erop gericht om te zorgen dat die bouwvolume aan de gang komt. Maar het is niet zo dat maatregelen op het gebied van milieu of stikstof er zijn omdat we per se bezig zijn -  uiteraard ook belangrijk om stikstof en CO2 uitstoot te verminderen, maar ook omdat het een directe positieve impact heeft op dat bouwvolume. Dat het anders dat bouwvolume in de weg zit. Dus in die zin is het ook eigenlijk wel aardig dat nu, zij het noodgedwongen, het juist Stientje van Veldhoven is die met een aantal aspecten van de milieuvraagstukken bezig is, dat zij dat combineert met wonen. Maar niet omdat dat dan prioritair zou zijn. Juist om dat bouwvolume te versnellen. 

World Economic Forum

VAN LEEUWEN (BNR)
Ja, vraagje over Davos. U bent gisteren teruggekomen, denk ik? 

RUTTE
Ik ben, ja. Dus woensdagmiddag heen en gisteren heel laat terug. 

VAN LEEUWEN 
Ik las dat er een brief circuleerde van miljonairs aan miljonairs dat die hele rijke mensen meer belasting moeten gaan betalen. Heeft u die ook gezien en wat vindt u daarvan? 

RUTTE
Nee, ik behoor niet tot die groep. Nee. 

VAN LEEUWEN 
U bent geen miljonair? 

RUTTE
Nee. Verre van. Nee. Wel in mijn gedachten, maar niet op de bankrekening.

VAN LEEUWEN 
Wat vindt u van die stelling? 

RUTTE
Daar heb ik allemaal niets mee. 

VAN LEEUWEN 
Uw oude vriend meneer Polman heeft hem ook ondertekend, van Unilever.

RUTTE
Dat ze dat geld dan massief nu overmaken naar goede doelen, en... Laat ze doen. Kijk naar wat Bill Gates doet. Het is niet zo ingewikkeld. Die steekt per jaar met Melinda Gates evenveel in ontwikkelingshulp als Nederland. Geloof ik duizend mensen werken voor de Foundation. Is 3,5 miljard per jaar. Eigenlijk bijna een soort kopie van onze... Nou, doe dat dan, weet je. Dat vind ik prachtig. En ik heb er overigens niets op tegen als mensen succesvol zijn en rijk worden, mits dat gewoon legaal gebeurt. Maar als zij daar een moreel probleem mee hebben, met hun geld, dan zijn er prachtige dingen om het aan te besteden. Ik heb wel een lijstje. 

VAN LEEUWEN 
En wordt u daar dan als premier van Nederland op aangesproken?

RUTTE
Nee. 

VAN LEEUWEN 
Want we hebben het ook over belastingparadijs. 

RUTTE
Nee. Ze weten wat ik verdien. Ze spreken mij er niet op aan. 

VAN LEEUWEN 
Niet u, maar natuurlijk onze trustsector. 

RUTTE
Nee. 

VAN LEEUWEN 
De manier waarop wij Nederland natuurlijk helpen met ontduiken. 

RUTTE
Nou ja, we zijn juist bezig om in Nederland te zorgen dat het belastingstelsel verder geschoond wordt van systemen die zouden kunnen leiden tot het verlagen van je belastingaangifte, of het nou individueel is of als bedrijf, op een manier die wij niet wenselijk vinden. Daar zijn we juist mee bezig. 

VAN LEEUWEN
Maar u bent er niet op aangesproken in Davos? 

RUTTE
Nee. Niemand, nee. Het was ook niet zo dat dit nou... Ik heb het ergens vanmorgen in de krant gelezen, dat de hele dag iedereen riep ‘oh, de miljonairs!’ Wat je hoorde, als thema, was dat de grote bedrijven, en ik heb zelf gesprekken gehad met de grote uitstoters, die in Nederland ook groot actief zijn, die zich niet hoeven te schamen dat ze zoveel uitstoten want dat is gewoon hun industrie, maar die zich realiseren dat ze natuurlijk wel de komende jaren gaan investeren in technologieën om dat belangrijk terug te dringen. En wat ik nou belangrijk vind, is dat ze dat natuurlijk hier doen. Omdat daar heel veel banen mee samenhangen en er ook extra groei in die sectoren kan zijn als we dat goed doen. Nederland, ook vanuit het Klimaatakkoord, daar alle maatregelen voor neemt om dat te stimuleren. Dat die investeringen hier naartoe komen. Daar heb ik de eerste voorzichtige positieve signalen over binnen. Zonder dat dat nu leidt tot harde commitments, want het gaat stapje voor stapje. Maar wel belangrijk. Erik Wiebes gaat later dit jaar dat gesprek verder voeren, omdat we los van ‘hoe gaan we bijvoorbeeld om met een CO2-heffing, hoe wij die vormgeven, die juist bijdraagt aan investeren in die verlaging van die CO2-uitstoot’, ook bezig zijn met de hele infrastructuur rond die grote industrieën om het hen aantrekkelijk te maken om die verdere investeringen te doen, zodat die banen behouden blijven. Sterker nog: je daar aardig wat economische groei extra uit kan halen. 

VAN LEEUWEN 
Maar u bent dus niet voor meer belasting voor miljonairs, begrijp ik. Toch? Dat is het antwoord dan. 

RUTTE
Ik ben sowieso nooit voor meer belasting als liberaal. Belasting is een noodzakelijk gegeven omdat er allerlei collectieve goederen moeten worden gefinancierd. En het belastingstelsel in Nederland is progressief. Mensen boven een bepaald inkomen, die betalen 49,5% belasting en dat is de situatie in Nederland en die vind ik prima. 

Pensioenen

ORNSTEIN (VN) 
Ik wilde iets vragen. U zegt: ik heb niets met die miljonairs en miljardairs. Maar ik hoorde deze week ook weer het bericht dat iedereen er in het salarisstrookje op vooruit is gegaan, behalve de mensen die een pensioen hebben. En toen dacht ik meteen: ik zie die 50PLUS-partij pijlsnel in de peilingen stijgen. Dat is het politieke moment. U zei net: ik ga bij dat pensioenakkoord, daar ga ik hard aan werken. Gaat u die mensen die pensioenen hebben, gaat u die extra middelen geven? Is dat een inzet de komende tijd bij die pensioenakkoorden? 

RUTTE
Ik kan hier niet beloven dat mensen op leeftijd ineens geld erbij krijgen. Wat het kabinet doet, is 1) de AOW. Die is fors omhoog gegaan. 2) We werken samen met de werkgevers en werknemers de uitvoering van het pensioenakkoord, wat langjarig veel meer zekerheid moet geven over hoeveel geld er is, hoe we daarmee omgaan – maar dan moet je vervolgens wel met elkaar de discussie voeren, die hebben we ook gevoerd in het pensioenakkoord, hoeveel zekerheid je uiteindelijk op het individuele niveau kunt geven, wat dat betekent voor de buffers. Dus dat is het hele vraagstuk wat nu verder moet worden uitgewerkt. En feit is dat niet alleen de ouderen dat merken, maar ook u en ik als werkenden merken dat natuurlijk in onze pensioenopbouw als er niet geïndexeerd wordt. Er wordt vaak gezegd: dat raakt de ouderen. Ja, zeker, want die merken dat iedere maand in hun portemonnee. Maar ook de jongeren merken het, maar dat is onder water, dat zie je niet, omdat je pensioenopbouw niet geïndexeerd wordt. Dus over alle generaties. En het is van belang dat je dat pensioenstelsel langjarig natuurlijk stabiel houdt. Er is in Nederland een enorme steun voor dat pensioenstelsel. 

ORNSTEIN
Maar de vraag is: nu gaan kijken naar die mensen die er niet op vooruit gaan in de loonsverhoging. 

RUTTE
Maar de regering kan niet iedere inkomensgroep corrigeren. En als op een gegeven moment de beleggingsrendementen tegenvallen en de pensioenen dus te weinig renderen om te kunnen indexeren, kun je dat niet goedmaken... Ja, hoe zou je dat moeten goedmaken? Wat wij kunnen doen is de AOW, de basis, eerste pijler. Nou die stijgt behoorlijk. Daarnaast in het algemene belastingstelsel hebben we allerlei maatregelen genomen waardoor die tarieven dalen: we zijn naar één schijf en het toptarief is onder de 50 gezakt. Dus al die dingen doen we. Maar het is heel ingewikkeld om in de tweede pensioenpijler, tegenvallende beleggingsresultaten via het belastingstelsel te compenseren. Wat je dan moet doen is ervoor zorgen dat dat pensioenstelsel stabieler wordt weer, zodat dat op termijn ook weer meer zicht biedt op indexatie, zonder dat je daar een garantie op kunt geven: de pensioenen niet van de overheid, die zijn van natuurlijk van werkgevers en werknemers. 

JOOSTEN (ELSEVIER)
Meneer Rutte, de Tweede Kamer praat binnenkort over de invloed van rechters op het beleid. 

RUTTE
Oké, daar ben ik niet bij.

JOOSTEN
Dat rechters op de stoel van de regering gaan zitten. Hoe kijkt u daar eigenlijk tegenaan: hebben rechters buitenproportionele invloed op het regeringsbeleid?

RUTTE
Nee, dat hebben ze niet.

JOOSTEN
U hebt dat ook niet gedacht toen u de Urgenda-uitspraak las?

RUTTE
Nee. Kijk luister, rechters die doen uitspraken op basis van zaken die worden aangebracht met in achtneming van de bestaande wet- en regelgeving, internationale verdragen etc. Die uitspraken kun je leuk of niet leuk vinden, maar dat is hun vak. En in de trias politica heb ik daar ook verder geen commentaar op te geven. Als het me niet bevalt, kun je in hoger beroep gaan, je kunt in cassatie, noem maar op. En of: je kunt zeggen, hee blijkbaar vindt de rechter aanleiding in die bestaande verdragen, wet- en regelgeving etc. om die uitspraken te doen, dan heeft de politiek zich te verhouden tot die bestaande wet- en regelgeving. Maar het heeft geen zin om te zeggen: ik ga die onafhankelijke rechter daarop aanspreken.

JOOSTEN
Kunt u zich vinden in de stemmen die opgaan, onder andere in uw eigen partij, om af te willen van allerlei internationale verdragen die deze situatie veroorzaken?

RUTTE
Nou, dat is een heel breed statement over mijn partij. Ik dacht, in mijn partij maar ook andere partijen, ik meen ook het CDA en andere partijen, is discussie gaande over het vluchtelingenverdrag dat opgesteld is in de jaren ’50, ’60 in een hele andere internationale context dan thans. Dus in die partijen, maar ik spreek niet namens die partijen maar goed, wat je ziet politiek is dat daar discussie over is. En in het regeerakkoord is afgesproken om daarnaar te kijken, niet om dat nu te gaan aanpassen maar wel om een analyse te maken of dat vluchtelingenverdrag, omdat dat natuurlijk uitging van een hele andere situatie in vluchtelingenstromen dan thans zich voordoen...

JOOSTEN
En wanneer komt die analyse?

RUTTE
Dat heb ik niet paraat hier, dat gaan we uitzoeken.