Normen voor producten, diensten of bedrijfsprocessen

Voordelen van normalisatie

Er zitten veel voordelen aan normalisatie, bijvoorbeeld: 

• De consumenten weten dat de producten aan de afgesproken eisen in de norm voldoen. En kunnen vertrouwen op de veiligheid en kwaliteit van producten en diensten.
• Bedrijven kunnen eenvoudig aantonen dat ze aan een hoge standaard voldoen. En waarom ze aan die hoge standaard voldoen.
• Bedrijven kunnen hierdoor vaak sneller nieuwe markten betreden, doordat ze al aantoonbaar voldoen aan Europese of internationaal afgesproken normen.
• Bedrijven kunnen kennis, technologie en bedrijfspraktijken gemakkelijk en internationaal uitwisselen.
• Nieuwe producten en diensten sluiten vaak aan op bestaande producten en diensten. Zo moet bijvoorbeeld een nieuwe stekker in het al bestaande stopcontact passen. Of papier met een standaardmaat in een nieuwe printer. Normen helpen hierbij.

Normen in wetten en regels

Normalisatie is een vrijwillig en individueel proces. De toepassing van normen is op basis van afspraken tussen handelspartijen. Dit wordt zelfregulering genoemd.

De Rijksoverheid ziet normen vooral als hulpmiddel om aan wettelijke eisen te voldoen. De norm is dan een voorbeeld waarmee een bedrijf makkelijker kan aantonen dat aan de regelgeving wordt voldaan.

Een fabrikant van speeltoestellen kan bijvoorbeeld gebruikmaken van normen voor glijbanen of draaimolens. Zo toont de fabrikant aan dat de toestellen aan de wetgeving voldoen. Maar de fabrikant mag ook op een andere manier aantonen dat de producten aan de wet voldoen. Het gebruik van deze normen is dus vrijwillig.

Dwingende verwijzing naar normen

Voor sommige producten, diensten of processen vindt de wetgever het zo belangrijk dat specifieke normeisen worden toegepast, dat de norm door de wet wordt verplicht. Er wordt dan in de wet dwingend naar verwezen. Bijvoorbeeld bij stopcontacten, bouwproducten of medische hulpmiddelen. 

Normen kosteloos inzien

Via de website van het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) kunt u de verplichte normen gratis bekijken. Dit zijn nationale normen waarnaar de wet dwingend verwijst.  

Normen producten en diensten in Europese Unie

De regelgeving van de Europese Unie (EU) gebruikt ook normen. Voor het Europese beleid geldt ook dat de toepassing van de meeste normen vrijwillig is.

De Europese lidstaten zijn wel verplicht om nationale normen te vervangen door Europese normen, zodat het handelsverkeer in de Europese Unie volgens makkelijk vergelijkbare afspraken verloopt. 

Rol Nederlands Normalisatie-instituut

Alle officiële normen voor producten en diensten in Nederland zijn te vinden bij het Nederlands Normalisatie-Instituut (NEN). De normcommissies van NEN ontwikkelen normen voor verschillende sectoren. En werken mee aan de ontwikkeling van Europese en internationale normen. In de normcommissies zijn partijen vertegenwoordigd die hier een belang bij hebben, zoals fabrikanten, dienstverleners, kennisinstellingen, overheid en consumentenorganisaties. In totaal beheert NEN ongeveer 75.000 normen. Daaronder vallen:

• internationale ISO-normen, waarin de interationale kwaliteitseisen vastgelegd zijn;
• Europese EN-normen, waarin de Europese kwaliteitseisen vastgelegd zijn;
• nationale NEN-normen, waarin staat welke afspraken gelden en aan welke specificaties of kwaliteitscriteria iets moet voldoen in Nederland.

De ontwikkeling van normen kost geld en tijd. Ook rust er auteursrecht op normen. Daarom rekent NEN een licentiebijdrage voor het gebruik van de normen.

Internationale samenwerking normalisatie-instellingen

De normalisatie-instellingen uit verschillende landen werken met elkaar samen. NEN is namens Nederland lid van:

• European Committee for Standardization CEN/Cenelec (Engels) voor het opstellen van Europese normen.
• International Standardization Organisation ISO/IEC (Engels) voor het opstellen van wereldwijde normen.

Afspraken over normen voor producten en diensten

De overheid heeft afspraken gemaakt met NEN. Zo moet NEN Nederlandse partijen informeren over nieuwe normalisatie ideeën op nationaal, Europees of mondiaal (wereldwijd) niveau.

Met deze informatie kunnen belanghebbenden beoordelen of ze bij de ontwikkeling van een norm betrokken willen zijn. Zij kunnen hiervoor contact opnemen met NEN.