Kabinet biedt vluchtelingen uit Oekraïne verder perspectief
In reactie op de afschuwelijke gebeurtenissen in Oekraïne bereidt het kabinet zich voor op grote aantallen mensen die, op de vlucht voor nietsontziend geweld, huis en haard hebben moeten achterlaten en nu een veilig heenkomen zoeken. Om mensen de veiligheid, rust en verzorging te bieden die ze nodig hebben is een gezamenlijke aanpak nodig van Rijk, regio, gemeenten, en vele andere partners waarbij ruimte is voor de hulp die particulieren aanbieden. Hiertoe heeft de Ministeriele Commissie Crisisbeheersing (MCCb) woensdag besluiten genomen.
Veel van wat de overheid en samenleving nu te doen staat, is onontgonnen terrein, mede gezien de omvang van de problematiek en de snelheid die geboden is. Dat brengt ook risico’s met zich mee. Op alle aspecten wordt van alle betrokkenen een uiterste inspanning gevraagd om de juiste balans te vinden tussen snelheid en zorgvuldigheid.
Nationaal Programma
De Veiligheidsregio’s zetten momenteel fors in om de eerste 50.000 vluchtelingen uit Oekraïne te kunnen opvangen. Daarnaast wordt rekening gehouden met nog grootschaligere opvang én de langdurige opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Daar hoort ook recht op werk, onderwijs en sociale voorzieningen bij. Om dat alles in goede banen te leiden heeft de MCCb woensdag besloten tot instelling van een Nationaal Programma. Het Nationaal Programma bereidt langdurige opvang voor waarbij structureel zorg, onderwijs, werk en sociale voorzieningen worden aangeboden. Dit programma wordt speciaal vormgegeven binnen de organisatie van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Handreiking voor maatschappelijke en particuliere initiatieven
Het kabinet juicht de vele initiatieven van burgers, maatschappelijke en commerciële organisaties om Oekraïners te helpen toe en steunt ze waar mogelijk. Het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk Nederland en het Leger des Heils bundelen hun krachten om deze initiatieven te coördineren. Het Rijk werkt momenteel met alle betrokken partners aan een handreiking voor particulieren die Oekraïense vluchtelingen opvangen, zodat ook alle burgers die opvangplekken aanbieden goed geïnformeerd worden. Naar verwachting wordt deze handreiking voor particulieren eind volgende week gepubliceerd. Verder heeft eerdergenoemd consortium zogeheten Humanitarian Service Points opgezet op verschillende stations in Nederland om vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen, te informeren en door te verwijzen naar een opvanglocatie. Het Rode Kruis heeft vandaag een (meertalige) WhatsApp-hulplijn gelanceerd voor vluchtelingen en een Nederlandstalig informatienummer voor mensen die vragen hebben over bijvoorbeeld particuliere opvang.
Huisvesting
Het is op dit moment moeilijk om een woning te vinden. Het is niet de bedoeling dat de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne die situatie nog lastiger maakt. Het kabinet roept betrokken partijen op om de opvang zo te organiseren dat andere woningzoekers niet worden verdrongen. Het kabinet houdt wel rekening met de mogelijkheid dat veel vluchtelingen langdurig in Nederland blijven of zich zelfs permanent in ons land willen vestigen. Minister De Jonge werkt hiervoor samen met staatssecretaris Van der Burg een aanpak uit.
Onderwijs
Onder de vluchtelingen zijn veel kinderen. Gegeven de op korte termijn beschikbare opvangcapaciteit voor 50.000 vluchtelingen houdt het kabinet in deze fase rekening met naar schatting 15.000 tot 25.000 leerplichtige kinderen. In het Nationaal Programma worden de voorbereidingen getroffen voor eventuele hogere aantallen en een langere verblijfsduur. De minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs treft, in samenwerking met diverse betrokken partijen, voorbereidingen die nieuwkomersscholen in staat moeten stellen het aantal beschikbare onderwijsplaatsen op te schalen. In regio’s waar voldoende opschaling niet haalbaar lijkt, zet het ministerie van OCW in op extra, tijdelijke onderwijsvoorzieningen. Hier leren gevluchte kinderen de Nederlandse taal, krijgen ze vakonderwijs en wordt goed in de gaten gehouden hoe het met ze gaat. OCW verkent de inzet van docenten uit de Oekraïense gemeenschap zelf.
Arbeid
Op termijn zal een deel van de vluchtelingen uit Oekraïne hier ook willen werken. Op grond van de Richtlijn Tijdelijke bescherming hebben zij toegang tot de arbeidsmarkt, maar heeft de werkgever op dit moment nog een tewerkstellingsvergunning nodig. Het ministerie van SZW wil regelen dat het aanvragen van die vergunning voor vluchtelingen uit Oekraïne niet meer verplicht is. Er wordt daarom gewerkt aan een vrijstelling. Wel geldt er dan een meldplicht. Er wordt naar gestreefd om de vrijstelling op 1 april 2022 in werking te laten treden.
Registratie
Oekraïners die in Nederland opvang wensen, worden opgevangen. Het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne heeft het overzicht waar centrale opvangplekken van de Veiligheidsregio’s beschikbaar zijn. Alle Oekraïners die gevlucht naar Nederland zijn, wordt gevraagd zich te laten registreren bij de gemeente. Dat geldt ook voor vluchtelingen die nu bij familie of vrienden verblijven. Wie zich meldt, wordt op basis van documenten geregistreerd en ingeschreven. Bij twijfel volgt een herkomst- en identificatieproces. Vluchtelingen zijn kwetsbaar voor mensenhandel en uitbuiting. Daarom is het van belang dat zij zich registreren bij de gemeente waar ze worden opgevangen. Zo blijven ze in beeld en kunnen ze in aanmerking komen voor de ondersteuning die voor vluchtelingen beschikbaar is. Extra aandacht vragen hierbij alleenreizende kinderen. Zij worden soms direct ondergebracht bij gastgezinnen of opgenomen door mensen die niet het ouderlijk gezag hebben. Deze kinderen verdienen vanwege mogelijk trauma speciale aandacht. Door registratie bij de gemeente kan de juiste zorg voor het kind en de beste ondersteuning voor het gastgezin worden geboden.