Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 22 november 2024
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 22 november 2024. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Omgangsvormen en polarisatie
SCHOOF
Vanochtend heb ik in de ministerraad zelf kort teruggeblikt op de gebeurtenissen van afgelopen vrijdag. Er is de afgelopen dagen een hoop over gezegd en geschreven, en daar heb ik nu niet veel meer aan toe te voegen. Maar als aanvoerder van dit team wil ik wel iets zeggen over de zorgen die zijn geuit en de stevige verwijten die zijn gemaakt over de omgangsvormen en over polarisatie. Politiek gaat over overtuigingen. De bereidwilligheid om verschillen in opvatting te overbruggen en tot oplossingen te komen. Ook als het gaat om de verschrikkelijke gebeurtenissen in Amsterdam en het debat over hoe om te gaan met haat en onverdraagzaamheid. Dit gesprek wordt op meerdere plekken gevoerd. De toon kan daarbij stevig of fel zijn, want het raakt ons als samenleving in het hart: het gaat om wie wij willen zijn. Dat gesprek voeren wij ook in de ministerraad. En namens alle leden van het kabinet zeg ik nogmaals: er is geen ruimte voor haat en onverdraagzaamheid. We staan eensgezind in onze strijd tegen racisme, tegen antisemitisme en tegen discriminatie.
Maatschappelijke discussie over gebeurtenissen Amsterdam (1)
Ik wil ook nog graag iets heel duidelijk maken. Ik heb gezien wat de impact is geweest van maatschappelijke discussie naar aanleiding van de gebeurtenissen in Amsterdam. Op heel veel mensen in ons land en ook op heel veel Nederlanders met een migratieachtergrond. Daar heb ik de afgelopen weken gesprekken over gevoerd met verschillende mensen. En ik heb vooral heel goed geluisterd. Ik hoor dan ook terug dat het misverstand is ontstaan dat ik groepen mensen over één kam zou scheren, dat ik mij richtte op alle Nederlanders met een migratieachtergrond. Daarover kan ik glashelder zijn: mijn stevige woorden naar aanleiding van de gebeurtenissen in Amsterdam, zijn niet gericht aan al die Nederlanders met een migratieachtergrond die volop meedoen in onze samenleving. Zij verdienen onze volle steun en grote waardering. Mijn woorden waren gericht op een kleine groep. Op het deel dat zich heeft afgewend, jongeren die denken dat regels niet voor hen gelden en die zich niet laten corrigeren. Die jongeren moeten we keihard aanpakken.
Ik geef sturing aan een kabinet waarin over veel zaken verschillend wordt gedacht. En ja, de gemoederen kunnen daardoor soms oplopen. Dat is geen nieuws. Maar als een paal boven water staat dat er binnen dit kabinet wel grote overeenstemming is over de onderwerpen die schreeuwen om een oplossing. En ik spreek namens het hele kabinet als ik zeg dat we een grote verantwoordelijkheid voelen. Een grote verantwoordelijkheid om datgene te doen waarvoor we zijn aangesteld: de problemen in Nederland aanpakken. Om gehoor te geven aan de oproep van de kiezer om het anders te doen. Dat is de opdracht die we van de kiezer hebben gekregen. En die opdracht staat onverminderd. En daar gaan we met volle overtuiging mee door.
Aanpak antisemitisme (1)
Dat brengt me bij de bestrijding van antisemitisme, een onderwerp waar we sinds de geweldsuitbarsting in Amsterdam, nu twee weken geleden, met nog meer urgentie aan werken. Want als één ding pijnlijk duidelijk is geworden, is het dat Joodse mensen zich anno 2024 in ons land onveilig voelen. Bang zijn. Te maken hebben met haat, intimidatie of uitsluiting, vanwege hun Joods-zijn. Het geweld in Amsterdam heeft de angst verder aangewakkerd, maar die gevoelens leven al veel langer. Dit is de dagelijkse realiteit voor Joodse mensen. En dat zien we helaas ook terug dagelijks. Het kabinet was daarom al langer bezig met een veelomvattende strategie om het toenemende antisemitisme aan te pakken. De roep om extra maatregelen naar aanleiding van het geweld in Amsterdam, zowel vanuit de Joodse gemeenschap als de Kamer, hebben we hierin meegenomen. En vandaag hebben we het pakket in de minsterraad vastgesteld met daarin een flink aantal stevige maatregelen om antisemitisme te bestrijden. Minister Van Weel heeft zojuist een brief aan de Tweede Kamer gestuurd waarin alle maatregelen zijn uitgeschreven, maar kort samengevat bestaat de strategie uit drie pijlers:
1. Beschermen en aanpakken. Dat betekent enerzijds zorgen voor veiligheid van de Joodse gemeenschap en haar instellingen, en anderzijds het hard aanpakken van daders en organisaties die zich schuldig maken aan antisemitisme.
2. Voorkomen en bewustwording creëren. Belangrijk dat met name jongeren en nieuwkomers kennismaken met andere culturen, in het bijzonder het Joodse leven, om de voedingsbodem voor antisemitisme te verminderen.
3. Herdenken en vieren. We moeten de herinnering aan de Holocaust levend houden, als waarschuwing uit het verleden. En tegelijkertijd het Joodse leven in het hier en nu vieren, omdat daar alle ruimte voor moet zijn.
In de Kamerbrief zijn deze drie pijlers uitgewerkt met concrete maatregelen en initiatieven, voor de korte termijn en lange termijn, en met een balans tussen repressie en preventie. Hier gaan we als kabinet hard mee aan de slag. Maar laat ik er ook bij zeggen dat het een illusie is te denken dat de politiek dit alleen kan oplossen. Er ligt hier een opdracht voor ons allemaal. Het is een gesprek dat we breder in de samenleving moeten voeren. Over integratie, over opvoeding, over onderwijs. Daarin heeft iedere Nederlander een gedeelde verantwoordelijkheid. Daar mogen we elkaar op aanspreken. En daar moeten we elkaar ook op aanspreken als er grenzen worden overschreden of als onze waarden in het geding komen. Dat is geen eenrichtingsverkeer, het geldt voor alle vormen van discriminatie en uitsluiting, en voor iedere groep in de samenleving. Het betekent dus ook naar elkaar blijven luisteren. En zoeken naar wat ons bindt. Welke normen en waarden delen we met elkaar? Welke zorgen en dromen? Wat kunnen we over elkaar en van elkaar leren? Dat gesprek moet ieder in zijn of haar eigen omgeving voeren. Maar het kabinet, en ik als minister-president in het bijzonder, voelen hierin een extra verantwoordelijkheid om dat gesprek breder in de samenleving aan te gaan en te faciliteren. Met als doel om herkenning en erkenning te vinden, onderling begrip te kweken en vooroordelen te verminderen. Alleen zo kunnen we er als samenleving sterker uit komen.
Gesprekken met belangrijke partners
Tot slot is goed te melden dat ik deze week heb gesproken met voor het kabinet belangrijke partners. Gisteren zat ik met een brede kabinetsdelegatie aan tafel met provincies, gemeenten en waterschappen, die onmisbaar zijn voor het oplossen van de grote opgaven waar Nederland voor staat. We hebben goede afspraken gemaakt over wonen, zorg, natuur en bestaanszekerheid, voor de toekomst van Nederland. Ook sprak ik samen met minister Beljaarts en minister Van Hijum op het Catshuis met sociale partners. Essentieel dat we met werkgevers en vakbonden blijven optrekken om de ambities uit het regeerprogramma waar te maken. Voor een innovatieve economie en een veerkrachtige arbeidsmarkt.
Voordat u denkt dat ik deze week alleen maar in vergaderzalen heb gezeten: ik heb ook letterlijk met mijn poten in de modder gestaan. Ik was namelijk in West-Brabant op bezoek bij enkele boerenondernemers om te spreken over hun bedrijven en hoe ze die toekomstbestendig maken. Onder meer door volop te innoveren en door samen op te trekken met de Brabantse natuurbeheerders. Het was inspirerend om te zien met hoeveel passie en energie de boeren hun werk doen en hoe de agrarische sector en onze prachtige natuur naast elkaar kunnen bestaan en elkaar zelfs kunnen versterken. Het laat ook wat mij betreft weer zien hoe belangrijk het is dat we perspectief geven aan de boeren in Nederland, zodat we onze sterke agrarische sector ook voor de toekomst kunnen behouden.
Maatschappelijke discussie over gebeurtenissen Amsterdam (2)
BOS (NOS)
Meneer Schoof, toch eerst even over uw inleidende woorden en met name uw eerste reactie. Is dat nou een soort excuus wat u maakt?
SCHOOF
Nee, ik heb in het Kamerdebat vorige week ook al heel nadrukkelijk gezegd dat er misverstand is ontstaan. Ik heb daar letterlijk ook dezelfde woorden uitgesproken. En ook toen heb ik gezegd dat al mijn opmerkingen niet waren gericht, ook niet, en in het bijzonder niet, naar die Nederlanders met immigratieachtergrond die gewoon volop in de Nederlandse samenleving staan. En dat heb ik hier vandaag herhaald.
BOS
Waarom herhaalt u het dan?
SCHOOF
Omdat ik het belangrijk vind, omdat er een misverstand is ontstaan, vind ik het belangrijk om dat te herhalen. Omdat ik ook de afgelopen dagen en afgelopen, wat is het nu, anderhalve week met veel mensen heb gesproken. En ik ook zelf tot de conclusie ben gekomen dat dit misverstand ontstaan is en daarom herhaal ik het.
BOS
Te veel vanuit de emotie dan gereageerd?
SCHOOF
Nee, ik heb precies gereageerd zoals ik heb willen reageren. Maar ik begrijp dat het misverstand ontstaan is. Ik neem dan ook geen enkel woord wat ik heb gesproken terug. Maar ik heb net als in de Kamer gezegd dat er misverstand is ontstaan. En dat misverstand wil ik ook vandaag weer adresseren.
Aanpak antisemitisme (2)
BOS
Dan wil ik het even met u hebben over het antisemitismeplan. Een paar dingen. 4,5 miljoen, een taskforce, de NS, voetbal, hoe helpt dit nou tegen het in elkaar slaan van Joden?
SCHOOF
Nou uiteindelijk, we hebben het opgebouwde drie pijlers zoals ik ook net in mijn inleiding aangaf. En vanuit die drie pijlers, en ongetwijfeld het duurt even maar denk ik dat we als samenleving, als we dit plan oppakken en met elkaar ermee aan de slag gaan, dat we echt het verschil de komende periode kunnen gaan maken. En dat, en daar gaat het uiteindelijk om, Joden in Nederland zich ook weer veilig weten.
BOS
Maar is dit niet een zalvende aanpak waarmee je toch die hardleerse groep niet bereikt?
SCHOOF
Nee, het is een combinatie van repressie en preventie. Dus er wordt zowel hard ingegrepen, als dat ook de dialoog niet uit de weg wordt gegaan.
BOS
Maar dat zit natuurlijk vooral in het strafrecht en u doet ook dingen in het demonstratierecht. Dat is natuurlijk niet iets alleen tegen antisemitisme.
SCHOOF
Nee, dat is breder en kan ook breder worden ingezet. Maar het helpt wel, ook tegen antisemitisme.
BOS
Maar hoe gaat dit dan het verschil maken?
SCHOOF
Nou, omdat een combinatie van maatregelen, u heeft het gezien, het is best wel een pakket aan maatregelen. En we hebben ook ervoor gezorgd dat door middel van die taskforce, dat die maatregelen ook daadwerkelijk allemaal worden geïmplementeerd. Dat dit niet, zeg maar, weer een rapport is wat verschijnt. Maar dat die maatregelen die erin staan ook echt allemaal worden geëffectueerd de komende periode. We hebben ook goed geluisterd naar de Joodse gemeenschap. We hebben goed geluisterd naar diverse organisaties in de samenleving. En op basis daarvan hebben we dit plan gemaakt zoals het er nu ligt. En ben ik buitengewoon tevreden dat we vanochtend in de ministerraad dit plan ook zo hebben kunnen vaststellen.
BOS
Ja, maar vindt u het niet zelf te zalvend? Gaat dit niet, had u niet iets meer kunnen doen?
SCHOOF
Nee, het is een goede combinatie tussen, zeg maar, de harde aanpak, beschermen, beveiligen en tegelijkertijd ook zeg maar verbinden. Dat moet echt allebei. En in dit plan ligt verhoudingsgewijs volgens sommigen te veel nadruk op de harde kant. Volgens anderen zal het ongetwijfeld gezegd zijn, het is iets te veel dialoog en verbinding. Maar het is de combinatie en de hoeveelheid van maatregelen, als we ze allemaal geïmplementeerd krijgen, die uiteindelijk ertoe zal moeten leiden dat de Joden zich veilig weten in Nederland.
BOS
Waar gelooft u zelf het meeste? In preventie of juist toch dat harde straffen?
SCHOOF
Ik geloof in die combinatie. En dat is ook precies datgene wat we vanochtend in het kabinet hebben besproken. Het ging om de combinatie. We hebben het goede evenwicht gevonden. We zijn niet weggelopen voor de problemen die we zien. En we zijn niet uitsluitend in teksten blijven hangen over een voortgaande dialoog. Dus een combinatie van die twee.
BOS
Wilders zei in het Kamerdebat ook dat afpakken van die nationaliteit, dat helpt, dat kan afschrikken. Is dat ook het doel van dit kabinet?
SCHOOF
We willen antisemitisme afschrikken. Laat dat volstrekt helder zijn. En we willen antisemitisme bestrijden en in die zin pakt deze ook zeg maar de mogelijkheid. Maar goed, er gaat nog heel veel aan vooraf, dus dat heb ik ook in de Kamer gezegd. In eerste instantie moet nu eerst de wet worden aangepast om te kijken of antisemitisme en het geweld met antisemitisme onder terrorisme kan worden gebracht. Dat is stap 1. Als die wet door beide Kamers wordt aanvaard, dan is vervolgens, als mensen geweld plegen in het kader van antisemitisme de vraag of het OM dat daadwerkelijk kan vervolgen. Als ze dat gaan doen, dan komt het bij de rechter. En eerst bij een onherroepelijke uitspraak van de rechter kan dan vervolgens de minister besluiten, kan de minister besluiten om de nationaliteit af te pakken in het geval iemand een dubbele nationaliteit heeft. Dus het zijn echt heel veel stappen. Dus ook daarover zijn misverstanden ontstaan, namelijk alsof dit kabinet bezig zou zijn mensen met een dubbele nationaliteit, zeg maar hun nationaliteit, althans hun niet-Nederlandse nationaliteit af te pakken. Daar is geenszins sprake van. Er is op een hele gerichte groep antisemitisch geweld en kijken of we dat hieronder kunnen brengen. Maar het zijn echt veel stappen die we daarvoor moeten zetten.
BOS
Ja, maar gaat dit dan op korte termijn snel iets veranderen?
SCHOOF
Ik denk dat de dreiging die hiervan uitgaat, dat die hopelijk een effect heeft, want je wil uiteindelijk antisemitisme voorkomen. zowel langs de harde lijn als langs de zachte lijn.
BOS
U zegt dreiging, dus afschrikken wel.
SCHOOF
De bedoeling is ook heel nadrukkelijk om antisemitisme, maar degene die ook maar overweegt om antisemitisme te plegen, die wil je natuurlijk stoppen. En dat doe je op heel veel verschillende manieren. Dat doe je ook door te laten zien: wat is eigenlijk dat Joodse leven? Maar het is ook duidelijk te maken wat iemand boven het hoofd hangt als je dat gaat doen in combinatie met geweld.
Maatschappelijke discussie over gebeurtenissen Amsterdam (3)
WESTER (RTL)
Meneer Schoof, nog even terug naar de inleiding van u zojuist. U heeft het iedere keer over misverstanden die zijn ontstaan, maar zijn ze nou ontstaan of geschapen?
SCHOOF
Ik weet niet helemaal zeker of dit een semantische discussie wordt. Ik heb geconstateerd dat ze zijn ontstaan en daarom vind ik het belangrijk om het te benoemen, omdat je ook, zeg maar, de reflectie moet hebben dat als iemand een boodschap ontvangt misschien niet altijd de boodschap is die ik heb willen uitzenden. Dat geldt denk ik voor vele sprekers in het debat. En daarom vind ik het belangrijk om duidelijk te maken, ook aan de groep met Nederland met de migratieachtergrond, dat waar wij spraken over een migratiecrisis, waar we spraken over maatregelen die we nemen, zoals ik het ook in de Kamer heb gedaan, dat het gaat om die groep die zich afkeert van de samenleving, die met de rug naar de samenleving staat, en die, zoals we in Amsterdam hebben gezien, ook nog gewelddadig bezig is met antisemitisme.
WESTER
Maar u zei juist ook, inderdaad even oppassen voor een semantische discussie, maar: ik neem geen woord terug van wat ik gezegd heb. Hoe is dat misverstand dan ontstaan? Hebben mensen het niet goed begrepen of niet goed geluisterd?
SCHOOF
Nee, want dan ga ik met een vinger naar iemand wijzen. Dat wil ik helemaal niet doen. Ik heb geconstateerd dat deze misverstanden zijn ontstaan, die heb ik gehoord, dat ik ook geluisterd heb de afgelopen week. En daarom vind ik het belangrijk om dit nog een keer te benadrukken. Maar neem ik inderdaad geen enkel woord terug, dan verwijs ik ook heel expliciet naar de woorden die ik ook in de Kamer op dit punt al heb gesproken.
WESTER
Maar had u zich dan misschien wat anders moeten uitdrukken, zodat het misverstand niet had kunnen ontstaan?
SCHOOF
Nee, als dat zo zou zijn geweest, had ik mijn woorden nu moeten veranderen, dat doe ik niet. Dus ik sta voor mijn woorden, en ik heb ook in de Kamer al gezegd, dat ook toen sprak ik al over het misverstand ontstaan, en ik herhaal dat hier vandaag nog een keer.
WESTER
Maar waar is dat misverstand dan ontstaan?
SCHOOF
Nee, ik kan het misverstand duiden. Namelijk dat ik het over een groep heb gehad, die zich bewust tegen de samenleving keert, die antisemitisch geweld gebruikt, en dat al mijn opmerkingen niet waren gericht op al die andere Nederlanders met een migratieachtergrond.
Arrestatiebevel tegen premier Netanyahu
WESTER
Even iets anders, Netanyahu, arrestatiebevel, Internationaal Strafhof, hoe gaat u nu met de man om?
SCHOOF
Nou, de essentiële contacten lopen door. Nederland is gehouden aan het Internationaal Strafhof, ook aan het verdrag van Rome en alles wat daarmee samenhangt. Dus dat betekent dat we ons gehouden weten aan die verplichtingen, en die zullen we ook nakomen.
WESTER
Maar u belt hem wel gewoon?
SCHOOF
Als het nodig is voor het proces, bijvoorbeeld humanitaire hulp in Gaza, bijvoorbeeld om te komen tot de-escalatie in de regio, lijkt me het buitengewoon verstandig om daar nog contact over te hebben. Dat beschouw ik als essentiële contacten, en dat zal de minister van Buitenland Zaken evenzo doen. Maar niet om een leuke vriendschappelijke band aan te gaan, maar wel als het allemaal bijdraagt aan datgene waarvoor we staan als kabinet.
WESTER
Maar als hij u belt, neemt u ook gewoon de telefoon op?
SCHOOF
Als hij mij belt, neem ik ook de telefoon op, want dan ga ik ervan uit dat het om een essentieel contact gaat.
WESTER
Dan wil u wel eerst even weten waarover het gesprek zal gaan?
SCHOOF
Ik weet altijd waar het gesprek over gaat als ik gebeld word.
WESTER
En als hij hier komt, dan wordt hij opgepakt?
SCHOOF
En als hij hier komt, dan hebben wij ons te houden aan de plichten die het Hof zeg maar ons oplegt. Maar ook dan zal moeten worden bekeken, niet in welke hoedanigheid hij komt, maar waarvoor hij in Nederland komt. Want als hij hier komt, bijvoorbeeld voor het OPCW, dan valt dit niet onder de arrestatieverplichtingen van het Hof.
Bezoek Wilders aan Israël
ONBEKEND (TROUW)
Meneer Schoof, in aansluiting daarop het geplande bezoek van de heer Wilders aan Israël en wellicht de Westelijke Jordaanoever. Minister Veldkamp heeft daarover gisteren al iets gezegd in de Tweede Kamer over het mogelijk bezoek aan de nederzettingen, heeft Veldkamp gezegd ‘dat staat haaks op het regeerprogramma en is ook niet in lijn met de gemeenschappelijke basislijn over de grondrechten die eerder in februari door alle vierde partijen is onderschreven’. Onderschrijft u dat en gelden die kwalificaties ook voor het bezoek aan Netanyahu van Wilders?
SCHOOF
Er zit een groot verschil tussen waar het kabinet zich aan gehouden weet en waar het parlement zich aan gehouden weet. Dus alles wat ik zeg gaat over het kabinet en fractievoorzitters, Kamerleden, dat geldt ook voor de heer Wilders, staat het vrij om datgene te doen wat hij vindt wat hij moet doen. En daar kunnen we iets van vinden, maar het staat hem gewoon vrij om te doen. Het geldt voor een bezoek aan Netanyahu. En het geldt ook voor bezoeken van gebieden die wij afraden om naartoe te gaan.
ONBEKEND (TROUW)
Maar die gemeenschappelijke basislijn, dat is een soort basis onder uw kabinet. Alle vier de fractieleiders hebben die basislijn onderschreven. Wat vindt u ervan als één van de vier leiders daar eigenlijk afstand, of daar niet aan wenst te gehoorzamen?
SCHOOF
Nee, maar de basislijn die geldt voor het kabinet. De uitspraak van het Hof is ook voor het kabinet van belang, maar geldt in die zin niet voor individuele parlementariërs.
Aftreden staatssecretaris Achahbar
HAGENS (SBS)
Ik vroeg me af, heeft u deze week de behoefte gehad om nog contact te zoeken met de afgetreden staatssecretaris Achahbar?
SCHOOF
We hebben dit weekend even kort app-contact gehad.
HAGENS
En, wilt u daar iets over delen?
SCHOOF
Nee, dat is gewoon warmhartelijk contact.
HAGENS
Ik kan me namelijk voorstellen dat u als premier er wel van baalt dat u de boel niet bij elkaar heeft kunnen houden.
SCHOOF
Nou ja, kijk, maar dat hebben we al gewisseld op een ander moment.
HAGENS
Als u er nu op terugkijkt, laat ik een andere vraag stellen, heeft u dan het gevoel: ik had misschien meer kunnen doen de afgelopen maanden om haar te helpen?
SCHOOF
Dat vind ik een hele moeilijke vraag om daar terugkijkend op te antwoorden. Ik heb vrijdagochtend een goed gesprek met haar gehad, nadat we eerst telefonisch contact hebben gehad, hebben we met elkaar gesproken op het Catshuis. En daar kwam natuurlijk de conclusie dat haar besluit om te vertrekken vast stond. Ik heb haar gevraagd of ze echt niet kon blijven, omdat ik haar belangrijk vond. En ik betreur ook haar vertrek, dat heb ik ook gemeld, zowel aan haar, maar ook anderszins. Maar het is nu wat het is.
HAGENS
Zij heeft voor zichzelf eigenlijk een lijst samengesteld van punten waarbij zij steeds het gevoel had: die gemeenschappelijke basislijn, het woord viel net al, daar wordt niet aan gehouden. Met name nummer 7 daarvan, punt 7. Is dat iets wat u vaak bespreekt met elkaar binnen het kabinet? Van jongens, we moeten daar wel even goed aan denken?
SCHOOF
Kijk, ik constateer dat zij een persoonlijke afweging hierop heeft gemaakt. En ik constateer dat het kabinet er nog steeds zit, inclusief de NSC-bewindslieden. En daarmee ga ik ervan uit dat het haar persoonlijke afweging was en dat we die in het kabinet anders beoordelen.
HAGENS
Want op punt 7 staat: je houdt elkaar heel, je draagt bij aan een positief bestuurlijk klimaat. Gebeurt dat op dit moment ten alle tijde?
SCHOOF
Daar zijn we hard mee bezig en ik hoop dat datgene wat we ook deze week bijvoorbeeld met de medeoverheden hebben besproken, bijvoorbeeld met sociale partners, dat die eraan bijdragen en ook in ons kabinet en ook anderszins in Nederland, dat we daaraan bijdragen dat we dat als vanzelfsprekend doen.
HAGENS
Maar dan zegt u: we zijn ermee bezig, dus er moet wel aan gewerkt worden?
SCHOOF
Er moet altijd aan gewerkt worden. Dus dat is niet iets specifieks waar we in mijn dag dagelijks bij punt 7 uit de verklaring stilstaan. Dat hoort gewoon bij ons dagelijks werk.
HAGENS
Ze wees ook op uw uitspraak van: er is een integratieprobleem. Ze zegt dat het niet helpt aan een oplossing. Begrijpt u dat?
SCHOOF
Ik heb over het integratieprobleem net al uitvoerig geantwoord. En dan wou ik het graag bij houden.
Maatschappelijke discussie over gebeurtenissen Amsterdam (4)
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Een vraag die ik wilde stellen of die woorden van het integratieprobleem nog steeds staan en dan kennelijk met de disclaimer dat u niet iedereen over één kam wil scheren?
SCHOOF
Ja, ik heb daarover in de Kamer, ben ik ook al vrij precies geweest. En heb ik ook daar gesproken over het misverstand dat ontstaan is. En heb ik ook als het gaat over het integratieprobleem gesproken over die jongeren met een migratieachtergrond, of die Nederlanders met een migratieachtergrond, die zich keren tegen onze samenleving. Daar heb ik het over.
Aanpak antisemitisme (3)
DE WINTHER
En de oplossing voor dat probleem, is dat het plan tegen antisemitisme?
SCHOOF
Nee, het plan tegen antisemitisme is het plan tegen antisemitisme. In de Kamer, in het Kamerdebat is ook gevraagd, volgens mij is een motie ook aangenomen deze week, om een integratieplan. En daar zal de betreffende staatssecretaris nu ook met grote spoed aan werken. En dan zullen we zorgen dat we, zeg maar, ook het integratieprobleem zeg maar van maatregelen voorzien. Wat ik nu belangrijk vind, en dat heb ik de afgelopen week ook al meerdere keer gezegd, is dat we ook met een blik vooruit, ook met andere levensbeschouwelijke organisaties aan tafel gaan zitten, om te kijken hoe we met elkaar verder kunnen in Nederland, in het belang van Nederland.
DE WINTHER
Ja, en hoe voorkomt u dat dat een rondje praten wordt, zonder dat er echt veel actie uit voortkomt?
SCHOOF
Nou, ik denk dat iedereen die meepraat zeer gericht is om te voorkomen dat het alleen maar een rondje praten is. En dat denk ik alle partijen ook actie willen van het kabinet. Net zo goed als dat de Joodse organisaties dat na het geweld in Amsterdam ook heel nadrukkelijk aan ons hebben gevraagd. Wat we, ja, ongelukkigerwijs vanwege het geweld in Amsterdam, maar eigenlijk op een lopende trein konden stappen ten aanzien van het antisemitismeplan, wat we wel hebben aangescherpt naar aanleiding van de onlusten. En we zullen ongetwijfeld ook hier met het integratieplan, op basis van de vele gesprekken, ook met een concrete werkagenda komen.
DE WINTHER
Ja, u heeft van uw voorganger een beetje overgenomen dat u niet te veel achterom wil kijken en liever vooruit. Maar als u nou de afgelopen week overziet als leider van het team, neemt u zichzelf dan iets kwalijk?
SCHOOF
Dat zijn wel heftige zelfreflectievragen op een vrijdagmiddag. Kijk, ik denk letterlijk, en zo hebben we er vanochtend ook kort over in het kabinet gesproken en we gaan ongetwijfeld nog wel een keer wat langer hier met elkaar over spreken, maar dat we echt die blik voorwaarts willen hebben. Omdat we als kabinet ook met enige regelmaat verweten wordt dat we, zeg maar, maar niet aan het werk gaan. En ik denk dat we daarom ook vandaag tegen elkaar hebben gezegd: dat moeten we echt doen. Daarom ben ik ook zo blij met een aantal van de afspraken die ik deze week heb gehad, ben ik ook blij dat we het antisemitisme-programma vandaag in de raad hebben kunnen vaststellen. Dat we echt die blik voorwaarts hebben. En je kijkt natuurlijk niet op de afgelopen twee weken terug van ‘joepie joepie, dat ging echt toppie’. Dat moge duidelijk zijn. Ik bedoel, als je vrijdag echt een serieus debat hebt over je voortbestaan van het kabinet, ja, dan is er echt wel iets aan de hand. En dat hebben we goed met de fractievoorzitters besproken, zijn we tot een gemeenschappelijke conclusie gekomen. En kunnen we nu ook, hopelijk, maar daar ga ik vanuit, daadkrachtig voort.
DE WINTHER
Ja, en had u dan iets anders kunnen doen?
SCHOOF
Ja, dat is altijd een moeilijke vraag. Kijk, ik denk dat ik datgene heb gedaan wat op dat moment moest gebeuren, zowel met betrekking tot de rellen in Amsterdam, als met betrekking tot het debat, als vrijdag met de situatie dat Nora Achahbar zei dat ze vertrok. En ik ga ongetwijfeld met Kerst nog wel eens even nadenken, zeg maar, terugkijkend over überhaupt het afgelopen half jaar, want het is nog te vroeg om al de conclusie te trekken.
DE WINTHER
Heeft u genoeg vrije dagen daarvoor?
SCHOOF
Nou, dat hoop ik. Ik heb ze in ieder geval ingepland. Maar er is voor een MP geen zekerheid over het inplannen van je vrije dagen. Dat is me het afgelopen half jaar ook wel helder geworden.
Lekken reisplannen minister
DE WINTHER
Even in het verleden van wat de collega net vroeg over Netanyahu. Er was natuurlijk gisteren een debat over met minister van Buitenlandse Zaken over zijn begroting. Een Kamerlid heeft daar de reisplannen van de minister te berde gebracht. Neemt het kabinet dat Kamerlid iets kwalijk?
SCHOOF
Nou, we nemen vooral kwalijk dat het gelekt is, buitengewoon kwalijk. Dat geldt ten aanzien van de reisplannen van de heer Veldkamp. Dat geldt ook voor de reisplannen van de heer Wilders. Dat geldt ook voor het lekken van informatie uit het departement van Buitenlandse Zaken met betrekking tot een rapport over de situatie in Gaza. Ik heb geconstateerd dat de heer Wilders aangifte heeft gedaan. Dat de heer Veldkamp op het ministerie aangifte heeft gedaan tegen het lekken uit dat rapport. En dat de heer Veldkamp zich nog laat adviseren over de stappen die hij moet nemen ten aanzien van het lekken van zijn plannen. Dat vind ik kwalijk. En ik vind überhaupt lekken uit wat dan ook kwalijk. Er zijn mensen die zeggen, ‘het hoort nu eenmaal bij Den Haag, de zon gaat op en het lekt’. Dat dat de twee gegevenheden zijn waar je mee werkt in politiek Den Haag, maar ik kan er maar niet aan wennen. En ik vind het ontzettend vervelend dat dat steeds weer gebeurt. Als we ook maar een reden hebben om te vermoeden dat we misschien iets kunnen achterhalen, dan zullen we een Rijksrechercheonderzoek instellen. En op andere momenten blijven we toch met elkaar aandacht vragen voor de problemen en kijken hoe we in de distributie van onze stukken toch het proberen het lekken tegen te gaan.
DE WINTHER
Het ene lek is natuurlijk niet het andere. We zien bij Buitenlandse Zaken al langer dat daar intern verzet is tegen de koers die een kabinet vaart. Niet alleen uw kabinet, maar ook het vorige. Er sit-ins voor de deur waarin mensen ten strijde trokken tegen het beleid wat ze zelf moesten uitvoeren voor het kabinet. In hoeverre is hier nog sprake van lekken en niet van eigenlijk muiterijen of ondermijning zo langzamerhand op het departement?
SCHOOF
Eén, ik wil niet op de feiten vooruitlopen. Twee, ik ga hier de ambtenaren van de Rijksdienst niet in één keer voor de bus gooien.
DE WINTHER
Dat doet u dan per groep?
SCHOOF
Nee, dat ga ik ook niet per groep doen. Ik snap het grapje. Nee, maar ook niet per groep. Ambtenaren zijn loyale medewerkers. Ambtenaren zijn ook mensen. Ambtenaren hebben ook opvattingen. Maar uiteindelijk zullen ambtenaren toch in het kritisch debat wat ze mogen hebben, ook met hun bewindslieden, zich toch uiteindelijk, de politiek zijn degene die de koers bepaalt en daar zullen ze zich toch op een of andere manier aan moeten conformeren. Maar als privémens kunnen ze echt elke opvatting te berde brengen, kunnen ze ook demonstreren. Maar ook belangrijk, en daarom vind ik het ook belangrijk om niet de ambtenaren nu in één keer met de beschuldigende daarnaartoe te wijzen, het kritische debat tussen de minister over de staatssecretaris en zijn ambtenaren moet ook in alle openheid kunnen plaatsvinden, zelfs als het kritiek is die de minister over de staatssecretaris eigenlijk niet wenst.
DE WINTHER
Maar ervaart u datgene wat er op straat ligt als muiterij?
SCHOOF
Nee, ik beschouw het niet als muiterij. Ik beschouw het als zeer ongewenst lekken. Wat schadelijk is, in sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld het lekken van het reisprogramma van de heer Wilders, gewoon feitelijk levensgevaarlijk.
Notulen ministerraad van 11 november
VAN GRONINGEN (CAFÉ KOCKELMANN)
Ja, meneer Schoof, bent u er al achter hoe het kan dat er vorige week een beschuldiging rondging in bijna alle media dat er sprake was geweest van racisme in de ministerraad die u voorzit?
SCHOOF
Nee, ik heb de dingen over in de media gelezen. Maar verder, ik heb in heel veel verschillende bewoordingen gezegd dat ik me niet uitlaat over wat er in de ministerraad is gezegd. Dat ga ik dus ook vandaag niet doen. Dus ik ga ook niet in op vragen: hoe zijn nou al die berichten in de media gekomen? En ook niet over de juistheid of onjuistheid daarvan.
VAN GRONINGEN
Ik kan me wel voorstellen dat het iets doet met het vertrouwen onderling ook in het team waar u aanvoerder van bent, zoals u net mooi zei.
SCHOOF
Ja, en we zullen ook in het team met elkaar, want het waren, ik zei ook al, stevige gesprekken die we hebben gehad de afgelopen weken. En dat zullen we ook in de komende periode blijven doen, omdat vertrouwen wel de basis is, ook van dit kabinet. Als je geen vertrouwen hebt, als je je niet veilig voelt in de zeg maar in de boezem van het kabinet, dan heb je een probleem. En dat willen we niet. Daar staan we ook als kabinet voor dat we dat vertrouwen weten te realiseren.
VAN GRONINGEN
Ja, nou is het, als ik me goed heb laten informeren, gebruikelijk in de ministerraad dat enige tijd later bij een vergadering er ook nog notulen van een vorige vergadering even als stuk de revue passeren. Zijn vandaag de notulen besproken van die beruchte ministerraad van vorige week maandag?
SCHOOF
De notulen, als die notulen op de vergadering komen, ziet u ze volgens mij op de agenda staan. Die eerste dacht ik niet gezien vandaag op de agenda. Nee, dus die zijn dus ook vandaag niet besproken en die worden gewoon op enig moment besproken. Daar is gewoon een normale routine voor.
VAN GRONINGEN
Maar normaal is het toch altijd een week later zo 'n beetje?
SCHOOF
Nee, het varieert tussen de twee en de drie weken.
VAN GRONINGEN
Oké, dus dat gaat u dan wellicht volgende week nog doen?
SCHOOF
Het is een hele normale procedure, volgende week of die week erop.
VAN GRONINGEN
Ja, maar dan kan het zijn dat dan de discussie toch weer oplaait over wat er nou precies gezegd is.
SCHOOF
Wie dan leeft, wie dan zorgt. En ik hoop dat we die discussie dan in het kabinet hebben. Maar ik ga er ook vanuit dat het kabinet weet echt wel welke woorden ze zelf hebben gebruikt. We hebben zeer ervaren verslaggevers, secretarissen voor de ministerraad. Dus ik heb daar alle vertrouwen in.
Verhouding Nederland-Israël
VAN GRONINGEN
Ja, een andere vraag. Zou u voor mij willen omschrijven wat de status is of hoe zou je de diplomatieke band tussen Nederland en Israël nu noemen? Zijn we vrienden? Is het nog een bondgenoot van Nederland? Hoe omschrijft u het?
SCHOOF
Wij beschouwen Israël als een bevriende natie met een democratisch gekozen regering.
VAN GRONINGEN
Een bevriende natie, maar de leider van dat land-
SCHOOF
Daar loopt nu een beschuldiging tegen. Is nog niet veroordeeld. En daar horen de zeg maar de maatregelen bij die vanuit de zeg maar de ondertekening van ons van het verdrag waar ook het Strafhof op gebaseerd is, daar hebben we ons gewoon aan het houden.
VAN GRONINGEN
Wat moet er gebeuren om te zeggen: zo 'n land is geen vriend meer voor ons?
SCHOOF
Ja, dat vind ik wederom een hele moeilijke vraag. In dit geval gaat het over de premier van het land waar een strafzaak tegen loopt via het Strafhof. Maar het is niet voldoende om te zeggen dat het geen bevriende natie is.
VAN GRONINGEN
Als we Israëlische media bekijken, dan zien zij namelijk dat die vriendschapsrelatie volgens mij wel voorbij is, als je leest wat daar allemaal gezegd wordt over Nederland. Over de opstelling van Nederland rondom het Internationaal Strafhof bijvoorbeeld.
SCHOOF
Wij zullen de diplomatiek elke keer uitleggen dat wij gehouden zijn aan uitvoering te geven van de verdragsafspraken die onder het Strafhof liggen. We zijn niet voor niks ondertekenaar van dat verdrag.
Reis Wilders naar Israël (2)
MEIJER (DE VOLKSKRANT)
Ja, meneer Schoof, minister Veldkamp zei gisteren in de begrotingsbehandeling ook dat al dat lekken de Nederlandse diplomatie minder effectief maakt. Is die reis van Wilders dan eigenlijk misschien niet een uitkomst voor het kabinet? Dat er toch via een fractieleider een band met het land wordt onderhouden nu de relatie zo gespannen is geworden?
SCHOOF
Nee, het kabinet onderhoudt zijn eigen relaties, ook met Israël, en doet dat niet via de heer Wilders.
MEIJER
Veldkamp zei ook dat die reis in de ministerraad zou worden besproken. Even heel precies, is dat gebeurd vandaag?
SCHOOF
De reis van de heer Wilders? Daar spreken wij niet over in het kabinet.
MEIJER
Daar is niet over gesproken in het kabinet?
SCHOOF
Nee, ik zie ook geen enkele reden om daarover te spreken in het kabinet, omdat het Kamerleden gewoon vrij staat te reizen waar zij heen willen.
MEIJER
En u ziet voor uzelf in dit specifieke geval ook geen rol om daarvan te zeggen ‘goh, meneer Wilders, misschien niet zo handig op dit moment’, of om hem juist aan te moedigen van ‘nou komt ons nu wel goed uit, ga maar’.
SCHOOF
Nee, u weet dat ik ten aanzien van alle fractievoorzitters en alles wat ze doen, een vrij consistente lijn heb, namelijk dat ik daar eigenlijk allemaal geen uitspraken over doe, dat ze allemaal gaan over hun eigen woorden, hun eigen agenda, ook hun eigen reisagenda, over hun eigen tweets. En ik ben alleen maar bezig met het kabinet en verhoud me tot de dingen die vervolgens gebeuren, en ik heb dus niet over de inhoud van de reis met de heer Wilders gesproken.
VAN SOEST (AD)
Nog één vraag over vanochtend, meneer Schoof, want waarvoor voelde u eigenlijk de behoefte om nog terug te komen op vorige week?
SCHOOF
Nou ja, ik zou bijna zeggen, de vraag stellen, dit is een buitengewoon merkwaardige vraag, als we kijken wat er de afgelopen anderhalve week allemaal gebeurd is. En is het vrij logisch, wat is het, twee weken alweer, is het vrij logisch om daar even kort bij stil te staan, letterlijk kort, waar ik een aantal woorden daaraan heb gewijd, maar je weet over de ministerraad ga ik verder niks zeggen, maar vond ik het vrij logisch om daar even in de ministerraad vanochtend op terug te komen.
VAN SOEST
Nou ja, omdat u vorige week namelijk, aan het eind van de ministerraad, zei dat alle neuzen weer dezelfde kant op stonden, dat jullie hier sterker uit waren gekomen, en dat we nu vooral vooruit wilden kijken, maar blijkbaar was dat-
SCHOOF
Misschien zouden dit mijn woorden zijn geweest vanochtend.
VAN SOEST
Oké, tegelijkertijd zei u ook nog dat u het niet bij vanochtend wilde houden, maar dat jullie ook de komende weken nog wel vaker hierop terug wilden komen.
SCHOOF
Ja, omdat het denk ik ook belangrijk is dat het kabinet, de minister, de staatssecretaris, ondergetekenden, echt helder hebben wat onze koers voor Nederland is. We hebben een hoofdlijnenakkoord, we hebben een regeerprogramma, maar er gebeurt veel om ons heen, en in dat kader is het denk ik echt goed om daar richting de feestdagen bij tijd en wijle even bij stil te staan, of wij koersvast zijn, of we inderdaad die opgaves aan het oppakken zijn, dat we echt nu echt die stappen gaan zetten om te zorgen dat we die grote opgaven waarvoor dit kabinet zich gesteld ziet, ook weten te realiseren. En dat betekent, nou ja, ik zei al een aantal voorbeelden die ik heb gegeven, maar dat betekent bijvoorbeeld ook dat vanochtend de minister van Asiel en Migratie haar schema nog eens heeft toegelicht, wat ook eerder naar de Kamer is verzonden, over de wetsvoorstellen rondom asiel en dat we daar echt met snelheid en met grote urgentie aan gaan werken en het is goed dat de minister van VRO hard werkt aan de woonplannen, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Want er zijn echt vele onderwerpen die de aandacht van dit kabinet verdienen.
VAN SOEST
Ja, nou ja, het klinkt misschien flauw, zo is het niet bedoeld, maar toch: bent u er dan niet van overtuigd dat de rest van uw kabinetsploeg ook zo in de wedstrijd zit?
SCHOOF
Nee, ik ben ervan overtuigd dat de rest van het kabinet ook zo in de wedstrijd zit. Maar het is goed omdat af en toe nog even te verifiëren.
Aftreden staatssecretaris Achahbar (4)
BEEKMAN (BNR)
Ik wil ook nog even terugkomen op uw inleidende statement. U vond het nodig om uw uitspraken over het integratieprobleem te nuanceren. Als Nora Achahbar nou niet was opgestapt afgelopen vrijdag, had u dan ook deze nuance aangebracht?
SCHOOF
Ik heb geen nuance aangebracht. Ik heb in ongeveer dezelfde bewoording herhaald wat ik in het Kamerdebat heb gezegd. Het Kamerdebat was voor het vertrek van Nora Achahbar.
BEEKMAN
Maar als u ongeveer hetzelfde zegt, waarom vindt u het dan nodig om het opnieuw te zeggen?
SCHOOF
Omdat ik merk dat er in de Nederlandse samenleving een zorg is. En ik het daarom belangrijk vind om te herhalen wat ik eerder in de Kamer ook heb gezegd.
BEEKMAN
Toch, zij had het in haar afscheidsstatement over polariserende omgangsvormen. Uw uitspraak van na die ministerraad op maandag is door sommigen ook als best wel polariserend gezien. Snapt u dat ik dat verband dan wel leg tussen die twee dingen, dat u hier nu op terugkomt?
SCHOOF
Ja, ik snap heel veel en ik snap dat u dit verband wil leggen. Maar daarom verwijs ik ook heel expliciet naar mijn verklaring in het begin van het debat in de Tweede Kamer, wat voor het vertrek van Nora Achahbar was, waarin ik echt soortgelijke woorden heb gebruikt, ook waar het gaat over ontstane misverstand, ook heb gezegd dat dit niet betreft diegenen met een migratieachtergrond die gewoon vol in de Nederlandse samenleving staan. En dat dat overigens het overgrote deel van de Nederlanders met een migratieachtergrond is.
BEEKMAN
Maar denkt u als u dit op die maandag ministerraad had gezegd, zoals u het vandaag heeft gezegd dat u misschien daarmee had kunnen voorkomen dat zij die vrijdag was opgestapt?
SCHOOF
Nee, maar maandag, voor ik het weet ga ik toch weer over de ministerraad praten, en ik ga niet over de ministerraad praten en over de inhoud. Daar is in de media veel over gezegd. Daar zijn inmiddels ook weer allerlei reacties op gekomen. Dus ik ga niet over de inhoud van de ministerraad praten. En ik verwijs naar mijn statement, wat ik ook in de Tweede Kamer al heb gemaakt, bij het begin van de eerste termijn.
JOOSTEN (EW)
Meneer Schoof, de hele discussie is eigenlijk geculmineerd in een debat over integratie, discriminatie, polarisatie. Is het eigenlijk geen probleem voor u in de aanpak hiervan dat u een lid van het kabinet hebt die nog steeds geen afstand neemt van de minder-minder-uitspraken?
SCHOOF
Daar ben ik eerder al uitvoerig op teruggekomen, ik geloof zelfs in drie brieven. Dus die uitspraken zijn wat mij betreft, zijn in het kabinet niet aan de orde.
JOOSTEN
Maar degene die die uitspraak heeft gedaan, die houdt daaraan vast?
SCHOOF
Nee, die staat vol achter de lijn die dit kabinet kiest. Daar waren ook alle woorden die ik vandaag heb gesproken.
JOOSTEN
Heeft u daar intern afstand van genomen dan?
SCHOOF
Nee, maar ik heb in drie brieven aan de Kamer, althans ze waren alle drie met mijn medeweten, ik geloof dat ik er één heb gestuurd en hij twee, of mede namens, dat ben ik allemaal even kwijt. Maar heeft hij volgens mij afstand genomen van die woorden als lid van het kabinet. En ik vind dat we moeten zorgen, dat we als kabinet, eenheid van het kabinetsbeleid hebben, daar heb ik hem ook op aangesproken, dat heeft er ook toe geleid. Dus wat mij betreft zijn daar geen problemen.
Maatschappelijke discussie over gebeurtenissen Amsterdam (5)
JOOSTEN
Dan nog even in het algemeen, bent u eigenlijk geschrokken van hoe het debat in de samenleving is losgekomen, losgebarsten?
SCHOOF
Nou ja, ik ben van heel veel dingen geschrokken. En dat begon uiteindelijk toch met die geweldsuitbarsting met antisemitisme donderdagnacht in Amsterdam. En dat blijft voor mij een belangrijke drijfveer om zeg maar daaraan te werken en tegelijkertijd ook te kijken hoe we dat in het vervolg kunnen voorkomen.
VRAAG (ONBEKEND)
Meneer Schoof, u zegt ‘mijn stevige woorden waren niet gericht aan jongeren met een migratieachtergrond die volop meedoen aan de samenleving’. Wat verstaat u daaronder?
SCHOOF
Nou, dat ze zich houden aan de regels en wetten zoals in dit land geldt. Dat is eigenlijk vrij basaal.
VRAAG (ONBEKEND)
Wie blijven er dan over?
SCHOOF
Nou, in ieder geval de jongeren die zich de afgelopen donderdag schuldig hebben gemaakt aan de overtreding van al die regels en die wetten.
VRAAG (ONBEKEND)
Dus ook jongeren zonder een migratieachtergrond?
SCHOOF
Ja, niet als ik het heb over een migratieprobleem, maar de jongeren pakken we ook keihard aan.
VRAAG (ONBEKEND)
Een integratieprobleem?
SCHOOF
Ja, sorry.
Onderzoek CBS naar integratie
VRAAG (ONBEKEND)
Het CBS berichtte vandaag dat het eigenlijk best wel goed gaat met de integratie. Heeft u misschien voor uw beurt gesproken?
SCHOOF
Nee, want het CBS constateert ook dat er nog steeds mensen zijn waar het niet goed gaat. En ik had het ook al over, dus dat is overigens ontzettend goed nieuws, laat dat ook helder zijn. Dat zeg maar de mensen die hier in Nederland zijn, en Nederlander zijn, dat dat daar steeds beter mee gaat, ook als ze een migratieachtergrond hebben. Dat is alleen maar goed nieuws. Laat het ook volstrekt helder zijn. En ook die mensen, daar heb ik het dus niet over, want die staan vol in deze samenleving. Die doen mee aan het onderwijs, die doen mee aan werk. Die zeg maar delen een belangrijk deel van datgene waar we als Nederland voor staan in onze wet- en regelgeving zoals we het uiteindelijk hebben uitgedrukt. Maar er is een groep die daar grote moeite mee heeft. En als dat het een groep is met de migratieachtergrond, dan beschouwen we dat ook in combinatie met een integratieprobleem. Niet voor niks heeft de Kamer ook bij motie gevraagd om een integratieaanpak. Daar hebben we het hier eerder vanmiddag over gehad. En als het Nederlanders zijn zonder migratieachtergrond, dan pakken we ze gewoon keihard aan de basis van het strafrecht.
VRAAG (ONBEKEND)
Dus eigenlijk ongeacht migratieachtergrond?
SCHOOF
Aanpakken moet sowieso. Maar in sommige gevallen moet er ook worden gekeken naar de migratieachtergrond, omdat daar een integratieprobleem ook een rol kan spelen.
Aanpak antisemitisme (4)
VRAAG (ONBEKEND)
Tot slot, wat is het verschil tussen een taskforce en een nationaal coördinator?
SCHOOF
Ik stel voor dat u die vraag aan de heer Van Weel vraagt. In ieder geval, de taskforce gaat ervoor zorgen dat alles wat in het plan staat, wordt uitgevoerd. En dat sluit heel erg aan bij mijn woorden. Namelijk ervoor te zorgen dat dit plan niet in de la verdwijnt, maar echt daadwerkelijk wordt opgepakt en wordt uitgevoerd.
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Ik wilde het volgende vragen: u hebt vandaag een bijzonder plan over antisemitisme gelanceerd. Voor veel Nederlandse Joden is Israël net zo belangrijk als voor Turkse of Marokkaanse Nederlanders, Turkije of Marokko. Hoe gaat u nou in positieve zin inhoud geven aan die relatie tussen Israël en Nederland?
SCHOOF
Ik denk dat wij ook de Joodse gemeenschap in Nederland zullen uitleggen dat wij niet voor niks het verdrag waar het Internationaal Strafhof op gebaseerd is, hebben ondertekend. En dat we ons daar dus ook echt aan zullen houden, aan alle verplichtingen die daaruit voortvloeien. Dat kunnen we ook uitleggen, ook aan de Joodse gemeenschap. En dat zullen we ook doen. En dat vind ik het allerbelangrijkste antwoord op uw vraag.
Arrestatiebevel tegen premier Netanyahu (3)
ORNSTEIN
Uw grootste bondgenoot, belangrijkste bondgenoot, de president van Amerika, zegt dat het schandalig is dat Netanyahu, ik spreek zelf geen waardeoordeel hierover uit, ik citeer alleen president Biden, ik neem aan dat het onder Trump niet veel anders zal zijn. Wat zit er voor licht tussen onze twee naties, Amerika en Nederland?
SCHOOF
Het ondertekenen van het verdrag. Amerika heeft namelijk het verdrag niet ondertekend. En dat geeft dus Amerika alle ruimte om van alles te vinden, want dan zijn ze niet in strijd met welke rechtelijke uitspraak of vervolgingsbesluit van een aanklager dan ook. En dat geldt niet voor Nederland. Wij zijn gehouden aan onze plichten die het ondertekenen van het verdrag met zich meebrengt.
ORNSTEIN
Maar Biden heeft gezegd dat hij, ook al heeft hij het niet getekend, het toch nog een, hij noemt het, schandalige uitspraak vindt.
SCHOOF
Nee, maar die laat ik dus geheel bij hem. Wij doen die uitspraak niet, omdat wij ons gehouden weten aan het verdrag. En dat verdrag en over rechtelijke uitspraken passen politici zeg maar geen opvattingen. De openbare aanklager doet nu iets. Daar vinden misschien mensen allemaal privé wat van. Maar als een voor of tegen, zal ik maar zeggen. Maar als kabinet, alle rechten en plichten die daaruit voortvloeien, nemen wij voor onze rekening.
ORNSTEIN
De Duitse bondskanselier Scholz, ook een toch volgens mij vrij goede vriend van Nederland, wil zich er ook nog niet bij aansluiten?
SCHOOF
Nou, hij heeft, laat ik zeggen, ik heb de Duitse reactie gezien en de Engelse reactie gezien in het bijzonder. Het is allemaal net een kwestie van woorden, maar de basislijn die iedereen die het verdrag heeft ondertekend, is dat iedereen zich houdt aan de plichten die uit het verdrag voortvloeien. Alleen, de formuleringen rondom de vraag, gaat u dan Netanyahu aanhouden als u in uw land is, daar zitten de woorden allemaal net al verschillend onder. Maar de basislijn is allemaal hetzelfde. Iedereen houdt zich aan de plichten die voortvloeien uit het verdrag.
ORNSTEIN
Ik koppel het namelijk steeds terug naar die vraag over antisemitisme, omdat er veel Joodse Nederlanders geschokt zullen zijn omdat die relatie met Israël nu onder zeer stevige druk komt te staan, hoe je ook denkt over Netanyahu.
SCHOOF
Ja, maar daarom denk ik dat wij echt duidelijk kunnen maken dat als wij zo'n verdrag hebben getekend, dat ongeacht wie er dan uiteindelijk door de aanklager wordt vervolgd, en hij wordt vervolgd, het proces moet nog plaatsvinden, dat we alles doen wat uit de verdragsrechtelijke verplichtingen voortvloeit. Ik denk dat dat goed uit te leggen is.
HAGENS (SBS)
Eén korte verduidelijkende vraag, u zei net dat de gemeenschappelijke basislijn dat die voor het kabinet geldt, maar ik dacht dat die ook voor de coalitiepartijen geldt, toch?
SCHOOF
Wacht even hoor, we zitten nu weer...
HAGENS
De gemeenschappelijke basislijn, dus dat zijn die zeven punten waar ook in staat, partijen houden zich aan de grondwet, partijen houden elkaar heel in het debat. U zei net van dat...
SCHOOF
Dat heeft ook te maken met hoe de fracties zich in de Kamer opstellen. Dat is iets anders dan een reisprogramma van een fractievoorzitter.
HAGENS
Ja, daar had ik het helemaal niet over. Maar die gemeenschappelijke basislijn die geldt ook voor Geert Wilders?
SCHOOF
Die gemeenschappelijke basislijn geldt voor de fracties in de Kamer. En ten aanzien van de activiteiten die dit kabinet ontplooit. En dat de activiteiten die het kabinet ontplooit niet de strijd mogen zijn met die basislijn.
HAGENS
En is er een consequentie als partijen zich niet aan die basislijn houden?
SCHOOF
Ja, u gaat nu- we gaan allemaal what-if-vragen stellen.
HAGENS
Nee, omdat de staatssecretaris natuurlijk zegt dat het vaak is gebeurd dat mensen zich er niet aan houden. Maar het heeft verder geen consequenties? Het is een plan om elkaar... Nee, het is geen verdrag.
SCHOOF
We moeten elkaar daar gewoon… We moeten inderdaad wel zorgen dat we elkaar heel houden. Overigens geldt dat voor alle Nederlanders in deze samenleving. We zouden elkaar allemaal een beetje heel moeten houden.
HAGENS
Maar het is een vraag hoeveel het dan waard is uiteindelijk. Maar goed, ja.
SCHOOF
Nee, maar zeg maar de betekenis daarvan, ook al zeg maar zijn het woorden, ze kunnen tegelijkertijd niet onderschat worden en ook al zijn het dingen die misschien logisch zijn. Soms is het goed om ook dingen die logisch zijn toch op te schrijven. En soms is het ook goed om het te herhalen wat je hebt gezegd in een persconferentie.
ONBEKEND (TROUW)
Ik wilde toch nog heel even kort iets vragen over het bericht van mijn collega van Trouw gisteravond over dat document uit het overleg met de landsadvocaat, over het noodrecht van eind augustus. Hoe conceptueel en dat dat misschien ook was, maar er blijkt dus wel degelijk iets een verslag te zijn van dat overleg. Hoe kijkt u terug op uw stellige mededeling in de Algemene Politieke Beschouwingen dat, en ik citeer, ‘er zijn geen schriftelijke stukken van het overleg met de landsadvocaat op welke manier dan ook’?
SCHOOF
Ja, ik sprak op dat moment in de Kamer naar aanleiding van vragen die te maken hadden met adviezen of schriftelijke stukken die de ministers zouden hebben bereikt. Dit stuk was een conceptueel stuk, heeft geen enkele minister bereikt. Ook minister Faber niet, laat staan mijzelf. Dus ik heb daar zeg maar de waarheid gesproken. En minister Faber heeft ik dacht een maand geleden in Kamervragen naar aanleiding van de begroting van Asiel en Migratie zelf melding gemaakt van het feit dat er nog een conceptueel, onvoldragen conceptueel, ik weet niet, daar is een term voor, maar dat laat ik even in het midden. Die heeft er zelf melding van gemaakt in het beantwoorden van de Kamervragen. Ik dacht van de SP, uit mijn hoofd gezegd.
ONBEKEND (BLOOMBERG)
Dan nog een vraag over de Verenigde Staten. Want het gaat daar aankomende dagen druk worden. Want zowel de heer Rutte als de heer Wilders vliegen daarnaartoe. Beide voor andere redenen, maar onder andere om meneer Trump te ontmoeten. En ik vroeg me af, staat er op uw agenda ook de komende tijd een bezoek aan de Verenigde Staten gepland de komende maanden?
SCHOOF
In ieder geval dit jaar niet. En zoals u weet heb ik goed een halve week geleden de heer Trump uitvoerig aan de telefoon gesproken. En inderdaad, er zijn veel mensen in Amerika komend weekend.
Arrestatiebevel tegen premier Netanyahu (3)
ONBEKEND (BLOOMBERG)
En baart het het kabinet zorgen dat de Verenigde Staten zo anders in staan op de positie van het arrestatiebevel van Netanyahu vergeleken met Nederland? Als in, kan dat de diplomatieke relatie met de Verenigde Staten misschien mogelijk aantasten?
SCHOOF
Nee hoor, daar ga ik niet van uit. Elk land staat vrij om zijn eigen opvatting hierover te hebben. Zeker als een partij niet gehouden is aan het verdrag. En zoals ik al zei: Amerika heeft het verdrag niet ondertekend.
ONBEKEND (BLOOMBERG)
En zou het een onderwerp zijn wat op de agenda staat als u dan mogelijk volgend jaar naar de VS gaat om te bespreken met uw Amerikaanse tegenhangers?
SCHOOF
U vraagt wel heel veel. Ik denk dat er zeer belangrijke onderwerpen op de agenda staan als ik in Amerika zou zijn. Te beginnen de NAVO, te beginnen de economie. Dat zijn de grote onderwerpen waar we ook in de Europese Raad ons over hebben gebogen, in Boedapest, ook in relatie met Amerika. En dat is belangrijk en direct belangrijk voor Nederland en Europa.
Verhouding Nederland-Israël (2)
ONBEKEND (BLOOMBERG)
Oké, dan nog een laatste vraag vanuit ons. Die gaat namelijk over mogelijke sancties tegenover Israël. Want uit berichtgeving van RTL Nieuws bleek gisteren dat het kabinet mogelijk positief zou staan tegenover sancties wat betreft bepaalde Israëlische organisaties, waaronder eentje genaamd Revagim maar dat het kabinet iets terughoudender is of negatiever tegenover persoonlijke ministers. Is er een reden voor dit verschil van de houding van het kabinet tussen organisaties en Israëlische ministers?
SCHOOF
U stelt mij nu een te technische vraag en die verwijs ik door naar de minister van Buitenlandse Zaken.
ONBEKEND (BLOOMBERG)
Dan ga ik dat zeker doen. Dank u wel.