Asiel gaat over mensen
Ministeries
Dat er negatieve verhalen zijn over de tijdelijke bewoners van een asielzoekerscentrum, is bekend. Er zijn inderdaad helaas mensen die overlast veroorzaken. Maar zijn er wellicht ook positieve kanten aan het asielverhaal? Asiel gaat immers over mensen. Wij gingen op zoek naar de andere kant van de medaille, juist bij mensen met een asielzoekerscentrum (azc) in hun woonomgeving.
Dit is het eerste deel in deze serie. We spreken in dit artikel Ans, Judith en Leon. Ans is de voorzitter van het Inwonerscollectief Cranendonck en Judith en Leon zijn de medewerkers van het COA die werkzaam zijn bij dit azc. Wat is hun kijk op de zaken?
Achtergrond
De opvanglocatie in Cranendonck is gevestigd op het terrein van de voormalige Nassau-Dietzkazerne in Budel. Het COA vangt hier sinds mei 2014 asielzoekers op. Er is ruimte voor maximaal 1500 bewoners.
De opvang van asielzoekers heeft verschillende fases en dus ook verschillende opvangvormen. Als je je met een asielverzoek meldt bij het aanmeldcentrum in Ter Apel (van de IND), word je daarna opgenomen in de centrale ontvangstlocatie (col) van het COA in Ter Apel of Cranendonck. Je wordt door de politie geïdentificeerd en geregistreerd en door de GGD medisch gescreend.
Afhankelijk van de procedure ga je vervolgens naar een procesopvanglocatie (pol) waar je enkele maanden tot rust kunt komen. Hier verblijf je tot de start van je algemene asielprocedure.
Daarna ga je naar een regulier azc, waar je het uiteindelijke besluit van de IND op je asielaanvraag afwacht. De locatie in Cranendonck is zowel een col- als een pol-opvang. Doorgaans verblijven mensen hier dus maar relatief kort en is er nog geen onderscheid gemaakt tussen mensen die wel mogen blijven en mensen die geen vergunning hebben gekregen.
Judith en Leon, woonbegeleiders activering van het COA
Judith is al sinds 2020 woonbegeleider in Cranendonck en Leon is ‘sinds het eerste uur’, namelijk 2014, gestart als huismeester. Judith: “Ik weet ook hoe de vervelende kant kan zijn bij een azc: er is namelijk een bepaalde groep die de hele sfeer negatief beïnvloedt. Die mensen kom je ook tegen als je woonbegeleider bent.
De vacature van ‘woonbegeleider activering’ kwam voor mij precies op tijd. Ik wilde positief opbouwend met mensen bezig zijn en ik vind en merk dat het hebben van een zinvolle dagbesteding voor mensen, en dus ook vluchtelingen, essentieel is. Fijn dat daar nu op lange termijn aandacht voor kan zijn in de vorm van deze functie. Leon en ik zijn allebei sinds 15 oktober 2022 werkzaam als woonbegeleider activering en verzorgen binnen en buiten het azc projecten en activiteiten.
Nu heb ik alleen nog maar plezier in mijn werk. Want elke dag melden zich alleen maar de gemotiveerde mensen aan, die iets van hun dag en leven willen maken. En wij ondersteunen ze daarbij van harte. Waar zich er eerst, toen de dagbesteding nog iets van ‘erbij’ was, slechts 15 mensen meldden, zijn dat er nu 150 tot 200. Zoveel mensen op dagelijkse basis actief, hoe fijn is dat?”
Leon ”Het initiëren van een activiteit staat nu zelfs ‘on hold’. We kunnen het anders niet meer bolwerken. Judith en ik sturen aan en houden een helikopterview, maar gaan natuurlijk ook nog actief mee met sommige activiteiten. Momenteel wordt de uitvoering voornamelijk geregeld door ‘Movement on the groud’, een organisatie die ons tijdelijk ondersteund in de drukke periode.
Het meeste regelt zich met mensen, bewoners die we daarvoor ingezet hebben. We hebben uiteraard ook dagbesteding bij ons op de locatie: zo is hier een activiteitencentrum met diverse activiteiten die vrijwillig worden beheerd door de bewoners. Er wordt hier nauw samengewerkt met de lokale kringloopwinkel Verderest, met bijvoorbeeld de cd-recyling afdeling. Ook is er een intensieve samenwerking met stichting Kr8tig waarmee een fietsenwerkplaats/ recycle-project loopt en onderhouden de bewoners een grote moestuin waar ook dieren zijn. Verder kun je je aanmelden voor onder andere de op- en afbouw van popfestivals, tuinonderhoud bij een bejaardencentrum, opruimen in de buurt of activiteiten die via de bewonersvereniging aangeboden worden.
Negatief weegt zwaarder
Leon: “We werken samen met onze contactpersoon uit de gemeente natuurlijk. Die hielp ons aan de juiste mensen, de goede lijntjes. Dat was en is een supersamenwerking. Fijn om positief op weg geholpen te worden. Het wordt ook steeds groter: het zingt zich positief rond, de participatie van bewoners uit ons azc. Maar de negatieve tendens blijft. Ook door de overlast, die enkele tijdelijke bewoners geven. En dat zijn nou nooit de mensen die wij treffen.”
Judith: “In onze functie komen we namelijk alleen de gemotiveerde mensen tegen. En dat zijn er nog steeds meer dan de raddraaiers. Zo jammer, want wij moeten echt wel tien positieve berichten zetten tegenover slechts één negatieve. En lokale inwoners die positief zijn, durven dat vaak niet te uiten, omdat ze anderen niet tegen de borst willen stoten. Dan schieten ze ons stiekem aan met ‘Wat een goede actie was dat weer. Ga zo door hoor!’ Maar en public zul je ze niet horen.”
Leon:” Er zijn 20.000 inwoners en zo’n 1500 azc-bewoners. Het is ons doel dat iedereen zíet dat wij actief zijn. Zowel bij de visvereniging, bij festivals, bij de bejaardentehuizen en gezamenlijke moestuinen willen we zichtbaar zijn en mensen in hun kracht zetten, zodat ze zich ook gezien vóelen.”
Judith: ”Er is een einddatum, in 2028 zou het einde verhaal zijn voor dit azc. Het moet vreemd lopen als dat anders zal zijn. Tot die tijd maken wij er hier het beste van!”
Ans, van de bewonersvereniging
Ans woont al 40 jaar in Maarheeze. Ze heeft het azc zien komen toen het nog een langdurig verblijf was en ze heeft het zien veranderen naar een kortdurende verblijflocatie. “Het had mijn interesse niet echt. Het was er en dat was dat, het ging een beetje langs mij heen of aan me voorbij. Maar toen ik met vervroegd pensioen ging, had ik meer tijd om me ook met mijn omgeving bezig te houden. Toen viel mij de oproep van een raadslid op, dat zich afvroeg of we ook een positief geluid over ons azc konden laten horen. Ik heb op die oproep gereageerd en met gelijkgestemden zijn we toen het Inwonerscollectief gestart. Uiteindelijk met gelijkgestemden, want degenen die tégen een azc waren – en zich eerder ook aanmeldden – haakten al snel af.”
Roepen vanaf de zijlijn
“Dat is meteen ook wel een beetje mijn punt: het is makkelijk roepen vanaf de zijlijn, vooral als er een incident is. Laten we liever samenwerken om voor iedereen de leefbaarheid beter te maken. En incidenten niet zo vreselijk opblazen en steeds weer in herinnering brengen. Zeker nu ik met pensioen ben, doe ik vaker kleine boodschappen. Soms wel vier keer per week. Ik heb in al die jaren nog nooit wat vervelends meegemaakt. Nog nooit. Daarnaast reis ik veel met het OV hier in de buurt. En ook in het OV heb ik geen vervelende ervaringen.
Er is onlangs een bewonersenquête gehouden over het al dan niet blijven van het azc en de uitkomst daarvan was niet positief. Maar ik zet mijn vraagtekens bij die uitkomst: de helft van alle aangeschreven inwoners heeft dat onderzoek niet ingevuld en de profilering van de uitkomst van de enquête was nogal negatief. Ik denk dat de meerderheid van onze bewoners er gewoon niet zo mee bezig is, zeker als je niet op de looproute van het azc woont. Net als ik die houding ooit ook had.
Uit die enquête bleek overigens ook dat méér contacten met azc-bewoners leidden tot een positievere mening.”
In gesprek tegen polarisatie
“Ik heb niet de illusie dat we de kleine groep die echt tegen is, ooit zullen overtuigen. Dat hoeft ook niet. Die mening mag je hebben. Wij steken energie in mensen die wel een positieve ervaring willen, elkaar als mens willen zien, wat meer begrip voor elkaar willen hebben. Door in gesprek te blijven, blijf je ook weg van polarisatie. Dat maakt zoveel kapot, dat moeten we niet willen.
Misschien dat het azc over een paar jaar weg is. Dat zou kunnen en dat zou jammer zijn. Maar in die tussentijd zullen we ons er toch toe moeten verhouden. Er is misschien wel eens wat terughoudendheid als er, in een klein Brabants dorp, een groepje mannen met een wat andere kleur op je afkomt - totdat blijkt dat ze gewoon de weg willen vragen of je ze wilt helpen bij het opladen van hun OV-chipkaart. Uit deze ontmoetingen blijkt dat je daaruit het meeste leert. We proberen daarom de activiteiten van onze bewonersvereniging zo laagdrempelig mogelijk te houden, zodat iedereen makkelijk mee kan doen. Zowel de azc-bewoners, als de inwoners van de gemeente en de organisaties die meedoen.”
Doe je mee? Dan doe je mee!
“We organiseren onder andere een Sinterklaasevenement, prikken afval in de openbare ruimte, gaan met Kerst langs in een ouderencentrum, helpen mee met het opruimen van de tent, organiseren samen met mannen van het plaatselijke Gilde het zoeken naar paaseieren.
Tijdens de Avondvierdaagse in Maarheeze – eigenlijk vooral bedoeld voor kinderen met ouders of begeleiders, deden er elke avond maar liefst 50 volwassenen van het azc mee; zingend en dansend trokken we door het centrum. De organisatie van de Avondvierdaagse nodigde ons meteen al uit om volgend jaar opnieuw mee te doen, want zij hadden dit ook positief ervaren.
Het organiseren van een evenement vergt optimale flexibiliteit. Wij weten namelijk niet wie er komen, dat kan per week anders zijn met zoveel wisselende bewoners, maar wat we wél zeker weten is dat het de gemotiveerde bewoners zijn die mee willen doen. En waar we in het begin nog merkten dat we echt moesten leuren – nee het is niet eng, het zijn ook gewoon mensen – loopt het nu vanzelf. Dat geeft óns, maar vooral de bewoners van het azc- en de inwoners van Cranendonck energie.
Het wrange vind ik wel, dat iets kleins – een dagje dagbesteding – zoveel verschil moet maken in iemands leven. Er zijn zóveel zinvolle activiteiten te bedenken, waarbij je echt de taal niet machtig hoeft te zijn om mee te kunnen doen. Moestuinen onderhouden bij de Herenboeren, vuil prikken, helpen in de catering bij het opdienen en afhalen, meedoen met sporten of met het maken van muziek bijvoorbeeld.”
Onbekend maakt onbemind
“Het is écht zo dat ‘onbekend, onbemind maakt’. Dat blijkt ook hier weer. Het zou voor vluchtelingen en hun integratie daarom een groot voordeel zijn om direct in de gemeenschap te kunnen meedraaien in werk/stage of vrijwilligerswerk.
En iedereen die denkt dat alleen de asielzoekers druk leggen op onze samenleving, zou ik willen wijzen op het feit dat dit vooral gebeurt door de expats, tijdelijke en blijvende arbeidsmigranten en door de vele buitenlandse studenten in Brabant. Naast wijzelf, maken ook al deze groepen gebruik van huisvesting, zorg en onderwijs in Nederland. Dat de Oekraïense vluchtelingen en hun kinderen daarbij voorrang krijgen, lijkt enigszins wrang maar is ook verklaarbaar.
Wees je bewust van de vele positieve effecten die de opvang en het omgaan met mensen met een andere achtergrond hebben. Een beter oog daarvoor is van levensbelang! Kortom, de negatieve berichtgeving berust wel op waarheid, maar is niet exemplarisch voor een hele groep. Kom eens meedoen, dan zie je het zelf!”
Op de website van het Inwonerscollectief zie je meer informatie.