'De wetteloosheid in Khartoum groeit met de dag'
Ministeries
De medewerkers van de Nederlandse ambassade in Khartoum zijn, sinds de gevechten in Sudan zaterdag losbarstten, aan huis gekluisterd. ‘Het is af en toe een hels kabaal van artillerievuur en ontploffende bommen’, zegt plaatsvervangend ambassadeur Martijn Lambarts. ‘We horen dat de RSF-troepen meer en meer winkels plunderen en af en toe ook huizen. De wetteloosheid neemt toe.’
De zaterdagochtend in de Sudanese hoofdstad Khartoum begon zonnig, tot Martijn Lambarts een appje kreeg van een ambassademedewerker. Hij waarschuwde zijn collega’s dat er gevechten waren in het zuiden van de stad.
‘Daarna escaleerde het heel snel,’ zegt de plaatsvervangend ambassadeur telefonisch vanuit Khartoum. ‘Om tien uur hoorde ik schoten en kreeg ik berichten van gevechten uit alle delen van de stad. Rond de bases van het leger en van de milities van RSF, in het centrum en bij de Nederlandse ambassade.’ De ambassade deelde via WhatsApp een bericht aan de Nederlanders in Sudan: ‘ingraven’ was de boodschap. ‘Blijf thuis, blijf weg van ramen, ga niet de straat op.’
‘Tussen vijf en zeven uur ’s ochtends vloog vijf keer een gevechtsvliegtuig over. Schoten, overal explosies, ik kon mezelf amper verstaan.’
Kast voor het raam
Zaterdag braken in Sudan gevechten uit tussen het regeringsleger en de RSF (Rapid Support Forces). De RSF staan onder leiding van generaal Mohamed Hamdan Dagalo, het leger wordt aangestuurd door generaal Abdel Fattah al-Burhan. Het was de bedoeling dat de RSF, tien jaar geleden gevormd uit beruchte milities, helemaal zou integreren in de strijdkrachten. Al-Burhan en Hamdan Dagalo verschillen van mening over het tempo van die operatie.
Sinds zaterdag de gevechten begonnen zit Lambarts thuis, anderhalve kilometer van het ambassadekantoor. De electriciteit is uitgevallen, dus draait overdag de generator - spaarzaam om brandstof te sparen. Zijn kledingkast heeft hij voor het raam van de logeerkamer geschoven. ‘Deze kamer is achterin mijn huis en is het veiligst. We horen veel over willekeurig rondvliegende kogels.’ Zondagavond leken de gevechten af te nemen, maar maandag begon met een nieuwe uitbarsting van geweld. ‘Tussen vijf en zeven uur ’s ochtends vloog vijf keer een gevechtsvliegtuig over. Er wordt zwaar materieel gebruikt. Schoten, overal explosies, ik kon mezelf amper verstaan.’
Internet als lifeline
Lambarts staat in voortdurend contact met de collega’s van de ambassade, ambassadeur Irma van Dueren in Nederland - zij zou afgelopen zaterdag terugreizen naar Sudan - en met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Collega’s van het ministerie hebben contact met de Nederlanders in Sudan. Lambarts' Tsjechische vrouw en twee zoons wonen in Praag en videobellen regelmatig. ‘Ik mis hen natuurlijk, maar ben ook blij voor hun veiligheid dat ze hier niet zijn. Het internet hapert soms maar werkt gelukkig. Het is onze lifeline.’ Verder ziet Lambarts niemand behalve de vaste beveiliger van zijn huis, die nu niet afgelost kan worden.
De ambassade was voorbereid op periodes van onrust, maar toch is deze uitbarsting van geweld in de hoofdstad ongekend. Lambarts: ‘Het is ook voor het eerst dat in Khartoum zoveel geweld is. Eerdere perioden van gevechten waren vooral buiten de stad, bijvoorbeeld in de provincie Darfur.’
Hoop op staakt-het-vuren
De plaatsvervangend ambassadeur heeft zelf nog voldoende voorraden in huis. ‘Water koop je hier in grote flessen omdat het kraanwater ondrinkbaar is. Daar heb ik altijd een voorraad van. Ik heb flink wat droogvoer zoals muesli. Maar ik maak me zorgen over de komende dagen. Voedsel, drinkwater en medicijnen raken op voor de bevolking. We horen dat de RSF-troepen meer en meer winkels plunderen en af en toe ook huizen. De wetteloosheid neemt toe.’
Lambarts hoopt dat er binnen enkele dagen een staakt-het-vuren wordt afgekondigd. En dat op termijn de partijen weer met elkaar in gesprek gaan. ‘Maar dit is een forse stap terug in de ontwikkeling van Sudan. De staatsgreep in oktober 2021 was dat al, en deze gevechten zetten een streep door allerlei positieve ontwikkelingen, zoals hervormingen. Voor de toekomst van dit land is dat heel erg triest.’