Weblogbericht | 09-08-2021 | Ministerie van Buitenlandse Zaken

‘Het zijn speciale Spelen dit jaar in Tokio’, vertelt Gon Matsunaka, directeur van het Pride House in Tokio. Er doen ruim 182 LHBTI-atleten (lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender- en intersekse atleten) mee die open zijn over hun seksualiteit en/of gendervoorkeuren. Olivier Fabre, medewerker bij Pride House Tokyo, ziet dat er door de Olympische en Paralympische Spelen in Tokio ook in de Japanse media meer aandacht is voor gelijke rechten voor LHBTI’ers. ‘Wij zijn dit jaar ook onderdeel van het officiële programma van de Spelen, dat geeft echt een boost.’  

Pride House Tokyo

Het eerste Pride House werd in 2010 in Vancouver geopend om aandacht te vragen voor homofobie en de moeilijkheden waarmee LHBTI-sporters te maken kunnen krijgen. Na Vancouver volgden er Pride Houses op verschillende Spelen, waarvan nu de eerste permanente locatie in Tokio.  

Pride House Tokyo organiseert tentoonstellingen en lezingen en biedt een luisterend oor. Ook is er een groeiende collectie van ruim 1800 boeken over LHBTI-thema’s, waaronder ook kinderboeken geschonken door de Nederlandse ambassade. Olivier: ‘Het is een veilige plek om jezelf te zijn. Om samen te komen, om te praten, een boek te lezen of gewoon even te zitten.’

Macho cultuur

In de sport is het nog niet altijd makkelijk om over LHBTI-thema’s te praten. Olivier vertelt dat er vooral over mannen veel vooroordelen bestaan. ‘Mannen moeten bewijzen dat ze mannen zijn. Sport blijft een onderdeel van het macho domein.’ Ook in Nederland bestaan er vooroordelen, merkt Karin Blankenstein. Karin is een van de oprichters van de John Blankenstein Foundation en zus van de gelijknamige overleden voetbalscheidsrechter en LHBTI-activist. De foundation wil sport toegankelijk maken voor iedereen. ‘Er hangt een verkeerd beeld rondom homoseksualiteit. Dat homoseksuele mannen gezien worden als zwakkere mannen en dat homoseksuele mannen vrouwelijker zijn.' 

Olivier en Karin zien dat het vooral voor jongeren lastig is, door bijvoorbeeld pesterijen op school en sportclubs. Karin vertelt dat onderling geroep van uitspraken als ‘wees niet zo’n homo’ op het sportveld, zeker voor jongeren die nog in de kast zitten, heel lastig kan zijn. ‘Zou jij het dan nog zeggen?’

Ook zijn de moeilijkheden voor LHBTI’s in de sport niet altijd zichtbaar, zeker niet als er geen sporters ‘out’ zijn. Karin geeft homofobie in het mannenvoetbal als voorbeeld. Er zijn maar weinig spelers openlijk homoseksueel. Scheldwoorden zijn dan vaak niet direct op een persoon gericht, waardoor discriminatie minder direct zichtbaar is. ‘Zo lang je het niet ziet, is het ook geen thema. Dat maakt het heel lastig.’

Atleten als supersterren en rolmodellen

Karin geeft aan dat grote sportevenementen zoals de Olympische Spelen en het Europees Kampioenschap voetbal, vanwege hun grote bereik, een mooi platform kunnen zijn om thema’s rond LHBTI zichtbaarder te maken. ‘Neem nou de transgender sporters dit jaar, dat maakt veel discussie los’. Olivier en Gon zien dat het heel krachtig kan zijn als open en trotse LHBTI-sporters meedoen. ‘Atleten zijn een soort supersterren. Dit kan veel impact hebben, vooral bij de jongere generatie die opkijkt naar atleten.’

Karin ziet ook dat jongeren zoeken naar rolmodellen. ‘Het is mooi als trotse LHBTI-sporters meedoen en laten zien dat je niet zwak bent, maar juist het hoogste wilt bereiken.’ De John Blankenstein Foundation organiseert workshops waar vaak ook LHBTI-(top)sporters hun ervaring delen. Juist het persoonlijke verhaal van een sporter maakt volgens Karen echt indruk. De kracht van de workshops zit volgens haar in dat niemand veroordeeld wordt. ‘Wij zijn er niet om te zeggen dat je het niet lastig mag vinden of een andere mening mag hebben, maar we gaan wel in gesprek.’

Handvatten voor media, sporters en organisaties

Pride House Tokyo werkt samen met diverse sportorganisaties in Japan om een beter begrip te creëren voor LHBTI-sporters. Op de website van Pride House Tokyo vind je bijvoorbeeld diverse handboeken die journalisten, sporters, sportclubs en organisatoren van sportevenementen, meer informatie geven over de LHBTI-community, vooroordelen en discriminatie.

Ook is er dit jaar, in samenwerking met de Nederlandse ambassade in Japan, een webinar georganiseerd met atleten die openlijk transgender zijn. Hier werd de ‘Richtlijn gender- en seksediverse personen in de sport’ van de Alliantie Gelijkspelen (KNVB, KNHB, NOC*NSF en John Blankenstein Foundation) gepresenteerd. Karin vertelt dat de Alliantie hier veel vragen van sportbonden en verenigingen over kreeg. ‘De richtlijn biedt handvatten voor een inclusieve sportomgeving, waar iedereen welkom is.’

Een permante locatie in Tokio

Eigenlijk zou Pride House Tokyo pas na de Olympische Spelen een permanente locatie openen. Gon vertelt dat tijdens de coronapandemie bleek dat veel LHBTI’s zich thuis onveilig voelden en geen plek hadden waar ze zichzelf konden zijn. ‘We besloten daarom de plannen te versnellen en opende het permanente Pride House Tokyo Legacy al tijdens de National Coming Out Day op 11 oktober 2020.’

Gon vertelt dat veel mensen door films, televisie en stripboeken vaak wel weten wat LHBTI is, maar dat het geen onderdeel van het dagelijkse leven in Japan is. Gon: ‘Er zijn deze Spelen veel atleten die ‘out’ zijn, maar bijna geen sporters uit Azië en geen enkele uit Japan.’ Gon vertelt dat Japan erg conservatief is. ‘De traditionele familiewaardes en structuren - vader, moeder, kind - worden in Japan vaak nog gezien als de norm.’

De Spelen worden door Gon als een mooie kans gezien om verandering teweeg te brengen. Gon en Olivier zien dat er ook vaker jonge mensen langskomen in het Pride House om te leren over LHBTI. Gon hoopt dat een nieuwe generatie en veranderingen in de cultuur, uiteindelijk ook zullen leiden tot veranderingen op wettelijk niveau. ‘Verandering kost tijd, maar we zien dat het groeit. Wij blijven ook na de Spelen, zodat LHBTI-acceptatie kan blijven groeien in de samenleving.’