Conflictgebied Donbas: een bezoek aan Oost-Oekraïne
Ministeries
Nog bijna wekelijks sneuvelen militairen in de Donbas, het betwiste oosten van Oekraïne. Om te laten zien dat de strijd in Oost-Oekraïne niet vergeten is, reisde Stef Blok met Belgische en Luxemburgse collega-ministers begin mei af naar het conflictgebied. Diplomaat Jetske Klein was erbij. ‘De spanningen kunnen ieder moment weer oplaaien.’
Dit is een artikel uit De Veiligheidsdiplomaat, het online magazine over het internationale veiligheidsbeleid van Nederland. Diplomaten Jetske Klein en Lodewijk Smoor doen verslag van de reis naar het oorlogsgebied.
De erfenis van Maidan
‘Het jaar 2014 staat in het geheugen van Oekraïne gegrift. De voormalige Sovjetrepubliek koos voor een meer pro-Europese koers. Beelden van de enorme protesten op het Maidanplein in de hoofdstad Kyiv gingen de hele wereld over. De Oekraïners verwierpen in grote meerderheid de pro-Russische koers van toenmalig president Janoekovitsj.Een nieuwe tijd leek aangebroken.
De pro-Europese omwenteling kon niet overal in het land op enthousiasme rekenen. Op de Krim en in de Donbas, een mijnregio in het oosten van Oekraïne, ontstond onrust. Een onrust die uitgroeide tot een oorlog tussen door Rusland gesteunde separatisten en de Oekraïense overheid.
Dieptepunt in het conflict was het neerschieten van vlucht MH17 door een Russische BUK-raket in juli 2014. Nog bijna wekelijks sneuvelen er Oekraïense militairen in de Donbas door sniperaanvallen. Beide kanten spreken niet direct met elkaar.’
Een conflict op het randje van Europa
‘In maart 2021 stuurde Rusland een grote troepenmacht naar de grenzen met Oekraïne. Binnen de NAVO en EU werd er opgeroepen tot de-escalatie. Sindsdien heeft Rusland een gedeelte van haar troepenmacht weer teruggetrokken.
Om Oekraïne een hart onder de riem te steken na deze periode van grote spanningen en om te laten zien dat het conflict in Oost-Oekraïne allesbehalve vergeten is, reisden minister Blok en zijn Benelux-collega’s, de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès en de Luxemburgse minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn, begin mei 2021 af naar de frontlinie in de Donbas.’
Aan de contactlijn
‘Vanuit Kharkiv vertrok de Benelux-delegatie in een Oekraïense gevechtshelikopter naar een militaire basis. Vanaf daar kon de zogeheten contactlijn worden bezocht. Na een briefing van de militaire commandant en de gouverneur van de regio, reisden we met kogelvrij vest, helm én mondkapje af naar het grensdorp Shchastya. Hier was het conflict voelbaar en zichtbaar.
De overgangspost, die toegang bood tot het gebied waar de separatisten de dienst uitmaken (de non-controlled governmental areas) werd omringd door hoge hekken en een groot aantal militairen. Vlak daarnaast lagen de loopgraven.
Aan separatistische zijde was de overgangspost gesloten, zodat humanitaire hulp het gebied erachter niet kan bereiken. De bevolking in dat gebied heeft het zwaar, en lijdt nu al zeven jaar onder de gevolgen van de oorlog.’
En nu?
‘Helaas lijkt het conflict niet snel beslecht te worden, nu de vredesonderhandelingen stagneren en de terugtrekking van Russische troepen ook minder hoopvol blijkt te zijn dan verwacht. De spanningen tussen Oekraïne en Rusland kunnen ieder moment weer oplaaien.
Europa is gebaat bij stabiliteit aan haar randen en Nederland heeft internationaal steun uitgesproken voor Oekraïense territoriale integriteit en stabiliteit: de Donbas en de Krim behoren tot Oekraïne.
Het bezoek van de Benelux-delegatie was dan ook van grote symbolische waarde voor Oekraïne en de regio, waarbij de boodschap mee werd gegeven dat het conflict, daar op de grens van Europa, niet vergeten is en ook niet zal vergeten worden.’
Jetske Klein is Oekraïne-expert bij Directie Europa.
Lodewijk Smoor werkt op de Nederlandse ambassade in Kyiv.
Lees De Veiligheidsdiplomaat
Wil je op de hoogte blijven van het Nederlandse veiligheidsbeleid? Abonneer je gratis op De Veiligheidsdiplomaat.