Gezamenlijke strijd voor behoud van het Ghanese Atewa-regenwoud
Ministeries
Op 5 juni is het Wereldmilieudag (World Environment Day). Tijd om stil te staan bij het behoud van bijzondere natuurgebieden. In Ghana wordt het Atewa-regenwoud bedreigd door bauxietwinning. Seth Appiah Kubi van A Rocha Ghana vecht daartegen omdat 5 miljoen Ghanezen afhankelijk zijn van water uit dit gebied. Ron Strikker, ambassadeur in Ghana, vertelt hoe Nederland deze Ghanese organisatie steunt.
Waarom is het zo belangrijk om het Atewa-woud te behouden?
Seth: “Ooit bestond het kustgebied van Guinee tot Ghana uit regenwoud. Daarvan is nog maar 5 procent over, waaronder het Atewa-bos. Dit regenwoud heeft een ongekende biodiversiteit. Sommige planten en dieren komen alleen hier voor, zoals bepaalde vlinders en kikkers. De aapsoort white-naped mangabay wordt met uitsterven bedreigd. Ook voor de watervoorziening is dit bos belangrijk. Drie grote rivieren ontspringen in dit woud, die twee grote waterbassins vullen. Zo’n 5 miljoen Ghanezen zijn voor hun drinkwater en levensonderhoud afhankelijk van water uit dit bos.”
De Ghanese overheid wil in dit bos bauxiet winnen voor aluminium. Wat is de impact van bauxietwinning?
Seth: “In 2017 kwam er een nieuwe regering, die een deal sloot met de Chinese overheid. Als onderdeel van een miljardenlening voor de aanleg van infrastructuur is de winning van bauxiet aangeboden als onderpand. Maar het probleem is dat bauxiet zich in de bovenste laag van de aarde bevindt. Om deze grondstof te winnen moet je het bos kappen en de bovenste laag grond verwijderen, waardoor je het bos verwoest. Ook worden er chemicaliën gebruikt, die het grond- en rivierwater vervuilen. Daarnaast zorgt bauxietwinning voor geluidsoverlast en stof. En scheve ogen bij lokale gemeenschappen, omdat het geen werk oplevert. Doorgaans worden er arbeidskrachten van buiten aangetrokken.”
Op welke manier voeren jullie actie voor behoud van het Atewa-woud?
Seth: “Allereerst willen we de bewustwording onder Ghanezen vergroten. Wat betekent het als we het Atewa-bos verliezen? Om dat te laten zien, namen we mensen mee naar andere gebieden waar bauxiet wordt gewonnen, zodat ze zien wat de impact is. Jongeren willen we bereiken met muziek. Bekende Ghanese muzikanten namen een videoclip op. Ook liepen we een zesdaagse tocht. Water uit de rivier brachten we naar het Jubilee House in Accra, waar de regering zetelt. Die wandeltocht van 95 kilometer haalde de media. Elke maand doen we wel iets om de aandacht op het Atewa-bos te vestigen. We willen het hart raken van Ghanezen, zodat ze vechten voor natuurbehoud.”
Hoe werken Nederland en Ghana samen?
Ron: “Sinds 2013 steunt de Nederlandse afdeling van de International Union for Conservation of Nature (IUCN NL) de Ghanese organisatie A Rocha Ghana in het behoud van het regenwoud. Deze samenwerking is in 2016 voortgezet binnen het kader van het Strategisch Partnership van de Green Livelihoods Alliance (GLA), een samenwerking van Milieudefensie, Tropenbos Internationaal en IUCN NL met lokale partners Friends of the Earth Ghana en Tropenbos Ghana. Deze alliantie probeert het bos te beschermen tegen de jacht, illegale goudwinning en het kappen van bomen om de grond geschikt te maken voor landbouw.”
Seth: “Via IUC NL steunt BZ ons inhoudelijk en financieel. De Nederlandse ambassade helpt ons bij het leggen van contacten met andere landen en contacten om onze zorgen te uiten. Afgelopen jaar hebben we het strategische partnerschap verlengd.”
In de loop der jaren heeft de Nederlandse ambassade een goede band opgebouwd met A Rocha Ghana en andere lokale organisaties. Wat kan een ambassadeur eigenlijk doen?
Ron: “Iedereen houdt van bomen, frisse lucht en schoon drinkwater. Natuurbehoud is in het belang van ons allemaal. Anderzijds heb ik begrip voor de Ghanese overheid, die de natuurlijke bronnen van het land wil gebruiken om Ghana te ontwikkelen. In dit geval voor de aanleg van infrastructuur, waar grote behoefte aan is. Wie ben ik om de Ghanese overheid te vertellen dat ze geen bauxiet mogen winnen? In Nederland halen we immers ook gas uit de grond. Wat ik wél kan doen, is Ghanese organisaties helpen om sterker te worden, zodat ze zelf kunnen opkomen voor hun rechten. In Ghana hebben organisaties de ruimte om hun mening te uiten en een zaak aan te spannen tegen de plannen van de overheid. Binnenkort start de rechtszaak. Wat de uitkomst ook moge zijn, het feit dat dit mogelijk is en het Hooggerechtshof de zaak gaat bestuderen, stemt hoopvol.”
Hoe schatten jullie de kans in dat bauxietwinning van de baan gaat?
Seth: “BMW Group, Tetra Pack en Schüco International hebben per brief hun zorgen geuit. Deze grote bedrijven accepteren de grondstof niet als de winning gepaard gaat met catastrofale en onomkeerbare gevolgen voor de wereldwijde biodiversiteit en watervoorziening. Ik vermoed dat het helpt dat buitenlandse ogen op het bos zijn gericht. Soms informeren Europese lidstaten naar het regenwoud of tweeten bekende acteurs, zoals Leonardo di Caprio, over behoud van het Atewa-bos. Mede daardoor is de bauxietwinning nog niet begonnen. We hebben een sterke zaak: we hebben toch recht op een schone leefomgeving? Nu is het aan de staat om te bewijzen dat je bauxiet kunt winnen zonder het Atewa-bos te vernietigen. Tot op heden bestaan daar geen succesvolle voorbeelden van.”
Ron: “Bauxiet kun je ook winnen uit andere gebieden in Ghana, waar je geen bos hoeft te kappen.”
Wat voor toekomst zien jullie voor het Atewa-bos?
Seth: “Bauxiet levert op de korte termijn geld op. Op de lange termijn kun je veel meer verdienen als je het bos behoudt. Als we van het Atewa-woud een Nationaal Park maken, met ecotoerisme. Dankzij verschillende microklimaten kun je er producten verbouwen, zoals passievruchten en cacao. Ecotoerisme en kleinschalige landbouw creëren werkgelegenheid voor de lokale bevolking, zonder het regenwoud voor altijd te vernietigen.”