Zongedroogde insecten helpen Oegandese koffieboer
Ministeries
Oegandese boeren kunnen hun kippen niet meer voeren met visjes omdat het meer bijna is leeggevist. Volgens Tommie Hooft van Huijsduijnen (26) vormen eiwitrijke insecten een betaalbaar alternatief. Zijn bedrijf Marula Proteen Limited gebruikt organisch afval om de maden te voeren. ‘Zo pakken we meteen het afvalprobleem aan.’
‘Veel koffieboeren in Oeganda houden kippen als nevenverdienste, ontdekte ik toen ik een documentaire maakte voor Nederlandse koffiedrinkers in opdracht van Jacobs Douwe Egberts. Alle boeren kampten met hetzelfde probleem. Ze waren het gewend om hun kippen visjes te voeren, maar door overbevissing van het meer waren er soms geen visjes meer te krijgen, of was de prijs te hoog. Ik wilde deze koffieboeren helpen aan een ander eiwitrijk product: insecten. Net zo min als ik verstand had van koffieteelt, had ik aanvankelijk geen verstand van insecten. Dat betekende: veel Youtube filmpjes kijken en experimenteren, samen met de Duitse insectenfanaat Philipp Straub en Martin Tenywa, een jonge Oegandese ondernemer die ook in het idee geloofde. Met gemiddeld 27 graden is de temperatuur in Oeganda ideaal: in die warmte vermenigvuldigen maden zich snel.’
Afval omzetten tot meststof
‘Daarnaast is het een manier om iets te doen aan het afvalprobleem. Buiten Kampala ligt een afvalstortplaats, waar alles op een hoop wordt gegooid. Zodra de vrachtwagens klaar zijn met lossen, gaan mensen tussen het afval op zoek naar iets bruikbaars. Omdat er geen plek is waar mensen naartoe kunnen met groente-, fruit- en tuinafval, is 80 procent van het afval organisch. En dus prima te gebruiken als grondstof. Dit afval voeren we aan de maden; zij zetten het om tot meststof. Met behulp van Martin legden we contact met de Kampala Capital City Authority (KCCA), verantwoordelijk voor de afvalinzameling. Deze instantie, vergelijkbaar met de gemeente, wilde graag met ons samenwerken. De KCCA brengt het afval van drie gemeentelijke markten naar ons toe. Daarnaast mogen we gebruik maken van de loods die de Wereldbank voor KCCA bouwde voor de verwerking van organisch afval.’
Landbouw is cool
‘Inmiddels heeft ons bedrijf Marula Proteen Limited veertien jonge mensen in dienst. Aan jeugd komen is niet moeilijk. Na Niger heeft Oeganda de jongste bevolking van de wereld en maar liefst 64 procent van de jongeren is werkloos. Maar het is wel lastig om aan goede, loyale werknemers te komen. Aan mij, een witte man uit een ander continent, zullen werknemers zich niet snel hechten. Daarom is het van groot belang dat Martin hier werkt; hij spreekt hun moedertaal. Op televisie en in kranten komt Martin altijd als eerste in beeld. Martin fungeert als rolmodel: hij maakt landbouw weer cool.’
‘Eiwitrijke insecten verkopen aan kippenboeren? Ik kan wel aan een conferentie deelnemen om mijn product te promoten, maar uiteindelijk kopen boeren liever van mijn Oegandese collega Zainah Nampijja, die thuis ook kippen houdt. Ugandezen vragen niet naar papieren, documenten of keurmerken. Ze willen weten of jouw kippen dit lekker vinden. Hier gebeurt alles op basis van vertrouwen. We drogen de maden in de zon, zoals alles hier in de zon wordt gedroogd. Nederlandse investeerders vinden dat niet veilig; dan kunnen er vliegjes bij komen. Uiteindelijk willen we de maden drogen met professionele apparatuur. Natuurlijk is een keurmerk uiteindelijk nodig, maar de kippen vinden deze zongedroogde maden heerlijk en dat is wat telt voor Oegandese kippenboeren.’
Groenste stad van Oost-Afrika
‘Mijn ambitie? Ik wil dat Kampala in 2025 de groenste stad van Oost-Afrika is. Dan moet een kwart van al het organisch afval worden verwerkt tot duurzaam eiwit of meststof. Om dat te bereiken willen we meerdere kleine insectenfaciliteiten opzetten op 1 kilometer afstand van de stad, dichtbij het afval. Het Dutch Good Growth Fund (DGGF) van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en een private investeerder ondersteunen dit project. Daarnaast helpen we 2000 boeren in rurale gebieden aan een insectensysteem waarmee ze zelf zonder hoge kosten kippenvoer kunnen produceren. Dit project wordt mogelijk gemaakt door het Challenge Fund for Youth Employment van BZ en Jacobs Douwe Egberts, omdat we hiermee de positie van Oegandese koffieboeren versterken.’
Toekomstperspectief voor jonge Oegandezen
‘In de toekomst willen we graag eiwit- of insectenolie exporteren naar Nederland. Daarnaast is het belangrijk om een toekomstperspectief te creëren voor jonge Oegandezen. In mijn ogen kan dat maar op een manier: door banen te creëren. Oeganda ligt perfect voor de landbouw: dit land exporteert koffie, mais en diervoeding naar omringende landen. Oeganda heeft de potentie om de graanschuur van de regio te worden. Nederlandse ondernemers ondersteunen Oegandese boeren op allerlei manieren met hun kennis. Sinds ik in Oeganda woon, heb ik bewondering voor Nederland.’
Nieuwsgierig naar het werk van Marula Proteen Limited? Bekijk ook de documentaire ‘small fly, big impact’.