Inleidend statement persconferentie na ministerraad 13 september 2024

Minister-president Schoof: Dames en heren, veel mensen weten precies wat ik bedoel als ik zeg: ‘aan de slag’. Het is een uitdrukking die dit kabinet volledig onderschrijft. En het is ook de nadrukkelijke oproep van de kiezer. Want als er iets sprak uit de verkiezingsuitslag van 22 november, dan is het wel dat Nederland vraagt om oplossingen. Te lang voelen mensen zich niet gehoord, is er te weinig aan hun problemen gedaan en hebben mensen het vertrouwen in de overheid verloren. Dat moet gewoon anders. De overheid is er immers voor de burger, niet andersom. Vaak hebben mensen zelf heel goede ideeën over wat er nodig is in hun stad, buurt, of wijk. Dit kabinet wil dan ook ruimte laten voor eigen initiatief en het benutten van ieders eigen kansen en mogelijkheden. Zo willen we de kracht van de samenleving koesteren en aanjagen, in plaats van inperken.

De rol van de overheid bestaat wat ons betreft uit het bieden van houvast. Van een betrouwbare steunpilaar zijn en handelen als burgers in de problemen komen. Maar ook door pal te staan voor waarden als vrijheid en gelijkheid, voor tolerantie en een respectvolle omgang met elkaar. Wie je ook bent. Daar hoort bij dat we optreden als die vrijheden onder druk komen te staan. Als mensen kiezen voor intolerantie, zich van de samenleving afkeren of die zelfs minder veilig dreigen te maken. Zij zullen de overheid tegenover zich vinden. Zodat de overgrote meerderheid, die overheid juist naast zich zal vinden.

In het hoofdlijnenakkoord is de basis gelegd voor de aanpak van problemen die nu een oplossing vragen. In dit regeerprogramma werken we uit hoe we dit willen waarmaken. En ja, de ambities zijn groot maar de ervaren problemen zijn dat ook. We kunnen niet langer wachten, we moeten nu aan de slag.

In het regeerprogramma dat we vandaag presenteren, vertellen we wat we gaan doen en hoe we dat gaan doen. En ik zeg meteen: niet alles dat we vandaag aanpakken, is morgen direct opgelost. Maar de enige manier om tot oplossingen te komen, is ook door gewoon te beginnen. We noemen dat in het regeerprogramma ‘bevlogen pragmatisme’: met een realistische blik enthousiast aan de slag voor Nederland. En u weet, de leden van dit kabinet hebben verschillende politieke achtergronden en drijfveren, maar we vinden elkaar in de overtuiging dat we oplossingen moeten vinden voor de problemen van mensen. Dat verbindt ons. En daar ben ik dan ook trots op.

Kenmerkend voor de manier waarop we dat gaan doen, is dat we het samen willen doen. Met gemeenten, provincies, waterschappen en de grote uitvoerders. Met verpleegkundigen, ondernemers, politieagenten en leraren. Kortom, met de mensen in Nederland. Hun zorgen, wensen en behoeften staan centraal in dit regeerprogramma. En natuurlijk zit niet alles erin, dat kan ook niet. Maar we gaan aan de slag met de onderwerpen die het zwaarst wegen in ons land, zoals: bestaanszekerheid en wonen, asiel en migratie, toekomst voor de landbouw en visserij, economie en ondernemerschap, groene groei, energie en klimaat, onderwijs en zorg, goed bestuur, en onze veiligheid, zowel nationaal als internationaal.

Voordat ik de belangrijkste punten toelicht, wil ik kort stilstaan bij de financiële realiteit van dit kabinet. Onze middelen zijn beperkter en niet alles kan. Gezonde overheidsfinanciën zijn cruciaal voor het behoud van onze welvaart. Dat betekent dat we keuzes moeten maken. Dat doen we voor de toekomstige generaties. Voor onze kinderen en kleinkinderen. En ook dat we –als het nodig blijkt- bezuinigingen niet kunnen uitsluiten. Tegelijkertijd houden we ons aan ons woord door met maatregelen te komen die heel concreet zorgen voor meer geld in de portemonnee. Zoals het halveren van het eigen risico in de zorg en een gerichte lastenverlichting voor werkenden met middeninkomens. Alles bij elkaar gaat bijna iedereen er financieel op vooruit. En dat is heel hard nodig, want er zijn te veel mensen in Nederland die zich zorgen maken over hun bestaanszekerheid. Een vaste baan, brood op de plank en een dak boven je hoofd voor jezelf en je kinderen: het zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Helaas is dat niet voor iedereen vanzelfsprekend.  Daarom is het oplossen van de woningnood een van de topprioriteiten van dit kabinet. We willen 100.000 woningen per jaar bouwen door samen met het Rijk, pensioenfondsen, woningcorporaties, gemeenten en provincies concrete afspraken te maken over hoe we de woningbouw structureel kunnen verhogen. Dat is nodig, dus dat gaan we gewoon doen.

Ook op andere terreinen staan we voor onze beloften. We hebben de roep van de kiezer om een strenger asiel- en migratiebeleid gehoord. We kunnen de grote instroom van migranten naar ons land niet blijven dragen.  Mensen ervaren een asielcrisis. Daarom komen we binnenkort met een noodmaatregel waarmee we de procedures en regels rondom asiel en migratie strenger maken.

Daarnaast komt er een breed pakket van maatregelen om de instroom te beperken, de opvang te versoberen en meer werk te maken van terugkeer. Ook gaan we extra controleren aan de grens, zetten we in op een sneller vertrek voor wie niet kan blijven en komt er een versnelde procedure voor kansarme asielaanvragen. En volgende week stuurt het kabinet een officieel verzoek aan Brussel om voor Nederland een uitzondering te maken op het gebied van asielregels, de zogenaamde ‘opt-out’.

Ook die andere roep, van boeren, tuinders en vissers in nood, heeft dit kabinet gehoord. Het is belangrijk dat zij verantwoordelijk, natuurbewust en toekomstgericht kunnen ondernemen. En het kabinet geeft hen graag de ruimte om zelf te bepalen, voor hun eigen bedrijf, hoe zij de doelen willen halen.  Daarnaast komt er structureel geld voor agrarisch natuurbeheer door boeren en komen we in 2025 met een integrale nationale voedselstrategie. We blijven ons hard maken voor het agrarisch belang in Europa en dat doen we natuurlijk niet alleen. We willen samen met de sector en andere belanghebbenden aan de slag.

En dan kom ik bij het laatste onderwerp dat ik wil uitlichten. De problemen waar we in ons land voor staan, kunnen alleen worden opgelost als wetten goed, degelijk en uitvoerbaar zijn, als de overheid zich hier ook aan houdt en zich richting de mensen redelijk opstelt. Dat is een betrouwbare overheid.

Tot slot. De overkoepelende boodschap van mensen in Nederland aan de politiek, is: hoor ons. Luister naar ons en help ons. Dat is wat het kabinet drijft. En dat is wat we zullen doen. In de eerste plaats natuurlijk in de Tweede Kamer, waar we onze plannen na Prinsjesdag niet alleen zullen verdedigen, maar waar we hopelijk ook kunnen rekenen op brede steun. Maar bovenal door samen te werken in dorpen, steden en wijken in Nederland. Dus met u. Met de achttien miljoen mensen die kleur, vorm en inhoud geven aan Nederland. Dank u wel.