Wat doet Buitenlandse Zaken in een crisissituatie?

Er gebeurt heel veel in de wereld. En vanuit Nederland gezien kan dat soms best wel heftig zijn. Maar wat nou als jij in het buitenland bent als er een crisis uitbreekt? In hoeverre zijn wij bij Buitenlandse Zaken daarop voorbereid?

Alles begint natuurlijk met goede voorbereiding. Van ons, maar ook van jou. Als je op reis gaat, download dan de reisapp. Meld je aan voor de Informatieservice en check het reisadvies. Volg het reisadvies ook op. Doe je dat niet, dan kan het zijn dat je niet verzekerd bent en dat de ambassade je niet of minder goed kan helpen.

En als er dan toch iets misgaat, dan komen wij in actie. Want Nederland heeft vertegenwoordigingen over de hele wereld. Hier werken diplomaten en lokale collega's die een land goed kennen. Ik sprak hierover met onze ambassadeur in Mali, Caecilia. En ik vroeg haar: hoe bereiden zij zich voor op een eventuele crisis?

Mali is een land in transitie. Op velerlei terreinen, maar veiligheid is natuurlijk een grote uitdaging. Maar dat geldt voor de hele regio. Ja, er is veel aan de hand. En je probeert je misschien voor te bereiden op als het misschien misgaat. Of als er een crisis komt. Kun je daarop voorbereiden?

Ja, natuurlijk kunnen we ons daarop voorbereiden. Daar is een ambassade ook voor: is dat we kijken naar scenario's. Er zijn verschillende scenario's en die verschillen eigenlijk ook wel per land. En tegelijkertijd kun je daar wel op oefenen. Je kunt bedenken: Hoeveel Nederlanders zijn er bijvoorbeeld in ons land. Dat is belangrijk voor ons. En wat belangrijk is, is dat wij hen goed informeren over de situatie ter plekke.

Dus, nog voordat er een crisis plaatsvindt, zijn onze vertegenwoordigingen al bezig om zich hierop voor te bereiden. Zij rapporteren aan het DCC, Departementaal Crisiscentrum hier in Den Haag, dat fulltime werkt aan crisisgereedstelling. Wie er ook 24/7 aan het werk zijn, zijn onze collega's van het Nederland Wereldwijd Callcenter. Zij zijn altijd bereikbaar voor Nederlanders die in het buitenland in de problemen komen.

Maar, wat verandert er als er een crisis uitbreekt? Als er echt heel spontaan zo'n situatie ontstaat, dan zijn wij inderdaad het eerste aanspreekpunt. Wij krijgen dan meteen telefoontjes binnen van bezorgde familieleden vrienden of personen die zichzelf in het crisisgebied bevinden. Het wordt steeds drukker en gesprekken kunnen lastig zijn. Of heel spannend. Ik belde een mevrouw die met haar dochter naar Nederland wilde om de gegevens te bevestigen. En in het gesprek ging het luchtalarm af. Waardoor zij gelijk riep: 'ik ga naar de kelder.' En hing zonder iets te zeggen op. We hebben lange diensten, na 7 uur heb ik nog een keer gebeld. Toen heb ik haar eindelijk weer te pakken kunnen krijgen. Af kunnen ronden. En de dag later is ze teruggevlogen naar Nederland. Dat is wel heel fijn.

De volgende stap is een crisisberaad. Hier komen collega's van verschillende afdelingen bij elkaar om te kijken wat er nodig is. De ambassadeur brengt verslag uit van de situatie in het land. En de crisiscoördinator zorgt dat het een kort en effectief overleg is. Tijdens dit overleg kan besloten worden om het SCOT-team in te zetten. SCOT staat voor: Snel inzetbaar Consulair OndersteuningsTeam. Het SCOT kan bijvoorbeeld ingezet worden in een land als er veel Nederlanders hulp nodig hebben. Bijvoorbeeld om het land veilig te verlaten in tijden van crisis.

Marco is een van onze meest ervaren SCOT'ers. Eigenlijk SCOT'er vanaf het eerste uur. In 2010 is SCOT binnen Buitenlandse Zaken opgericht. En 2010, dat was ook jouw eerste missie dan? Ja, 2010 was mijn eerste missie en we werden toen uitgezonden naar Haïti, Port-au-Prince. Daar was een hele zware aardbeving geweest. En er waren op dat moment iets van 38 Nederlanders. Waarvan er Nederlanders gewond waren, er waren Nederlanders die hadden geen documenten meer. Het was onze opdracht om die mensen op te zoeken en te zorgen dat ze het land uit zouden komen.

SCOT'ers werken bij Buitenlandse Zaken op allerlei dossiers en afdelingen. SCOT'er zijn is voor hun een neventaak naast hun normale baan. En als er dan een crisis uitbreekt, kunnen ze worden opgeroepen om te komen helpen. We hebben een deel op het departement zitten en een gedeelte in het Buitenland. Hier zie je een beetje van: Waar zitten de SCOT'ers op dit moment in het buitenland? Dus dit is waar ze nu aan het werk zijn als er geen crisis is? Ja, correct. En van hieruit kunnen wij de mensen heel snel naar een bepaalde locatie sturen. Dus bijvoorbeeld toen we moesten evacueren uit Soedan, zijn er toen mensen gekomen? Ja, toen hebben we iemand heel snel vanuit Mali naar Soedan kunnen krijgen, of ook vanuit Egypte naar Soedan.

Zelf werk ik ook als SCOT'er. Alle SCOT'ers hebben thuis ook altijd deze tas paraat staan. Hier zit alles in wat je nodig hebt als je opeens op stel en sprong moet vertrekken. Zoals ook bijvoorbeeld je gele boekje met je vaccinaties. Als je opeens weg moet, is er natuurlijk geen tijd om nog een vaccinatie te halen. En daarom zijn alle SCOT'ers ingeënt voor alles wat je nodig kan hebben, wereldwijd.

Om SCOT'er te worden moest ik een aantal dingen doen. Zoals een medische en een psychische keuring. en twee zware trainingen doorlopen. Tijdens deze trainingen wordt je geleerd om om te gaan met mensen die overstuur zijn of gewond. Mensen die net iets heel heftigs hebben meegemaakt en omgaan met steeds veranderende omstandigheden. De beste manier om hierop te trainen is door het na te spelen. Hiervoor worden professionele acteurs ingezet als slachtoffers. Zodat de SCOT'ers als ze echt in zo'n situatie komen, rustig en professioneel blijven. Ik vond het best wel pittig. Ik had nog nooit een gijzeling meegemaakt of een bomaanslag.

Dus, alles op een rij: Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de vertegenwoordigingen en het Crisiscentrum die altijd monitoren voor potentiële crisissituaties. We hebben het Nederland Wereldwijd Callcentre dat 24/7 bereikbaar is in geval van nood. En we hebben de verschillende crisisteams, waaronder het SCOT dat kan worden ingezet. Dat is wat wij voor jou kunnen doen. Maar zelf kun je ook een aantal dingen doen. Check het reisadvies voordat je vertrekt. Download de Reisapp. En meld je aan bij de Informatieservice. Zodat de ambassade weet hoeveel Nederlanders er in het land zijn. Reis veilig, pas goed op jezelf en weet ons te vinden in geval van crisis. Want we zijn er. Voor Nederland, wereldwijd.