Uitlegvideo: Artikel 9 van de Grondwet

In deze video van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt, ter ere van het 175-jarig bestaan van de Grondwet van Thorbecke, artikel 9 van de Grondwet uitgelegd.

PRESENTATOR: 'Dit jaar bestaat de Grondwet van Thorbecke 175 jaar. Daarom leggen we jou verschillende artikelen van de Grondwet uit in onze Grondwetexplainer.'

'Vandaag bespreken we artikel 9 van de Grondwet. Dit artikel legt het recht op vrijheid van vergadering en betoging vast. Het artikel luidt: Het recht tot vergadering en betoging wordt erkend, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. De wet kan regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.'

'In dit grondwetsartikel worden dus eigenlijk twee vrijheden vastgelegd. Ze zijn in hetzelfde artikel opgenomen, omdat ze erg nauw met elkaar verwant zijn en een scherp onderscheid soms moeilijk te maken is. Hoe zit dat precies? Ten eerste het recht om te vergaderen. Het recht om te vergaderen bepaalt dat iedereen het recht heeft om samen te komen. Bijvoorbeeld om te overleggen of om meningen uit te wisselen. Zo beschermt het recht onder andere de vrijheid om samen te komen in een kerk, maar ook de vrijheid om in groepsverband te debatteren.'

'Dan het recht om te betogen. Dit betreft het recht om in het openbaar gezamenlijk je mening te uiten. Mensen maken gebruik van het recht als ze bijvoorbeeld in grote groepen hun gevoelens over een bepaald onderwerp uiten. Dit recht wordt gezien als een belangrijk onderdeel van de democratie, want op deze manier kunnen burgers kritiek uiten op dingen waar ze het niet mee eens zijn. Met demonstraties proberen mensen vaak aandacht te vragen voor een bepaald onderwerp of anderen te overtuigen van hun boodschap. Demonstraties komen erg vaak voor in Nederland. Alleen al in steden als Amsterdam en Den Haag vinden duizenden demonstraties per jaar plaats.'

'De Grondwet bepaalt dus dat zulke betogingen een grondrecht zijn. Het staat iedereen vrij om zelf te bepalen waarover wordt gedemonstreerd. De overheid mag aan de inhoud geen eisen stellen en vanwege de inhoud ook geen beperkingen stellen. Als demonstrant ben je ook vrij om te bepalen op welke manier je wilt protesteren. De overheid moet zoveel mogelijk faciliteren. Toch zijn er aan de manier waarop je protesteert wel regels verbonden in speciale regelgeving. Zo moet je een demonstratie vooraf aankondigen aan de gemeente waarin je de demonstratie wilt houden en mag een burgemeester in bepaalde gevallen regels opleggen aan demonstranten of in het uiterste geval een demonstratie verbieden. Dat mag alleen als dat noodzakelijk is om de gezondheid te beschermen voor het verkeer of voor het tegengaan van wanordelijkheden. Ook als de burgemeester geen regels verbindt aan een demonstratie ben je niet vrij om zomaar alles te doen. In principe moet je je ook tijdens demonstraties houden aan alle wetten en regels.'

'In de volgende explainer leggen we je meer uit over de Grondwet. Tot dan.'

♪ RUSTIGE MUZIEK ♪

Beeld: Een boek met op de kaft de Nederlandse leeuw.
Beeldtekst: 175 jaar Grondwet.