Inleidend statement persconferentie na ministerraad 6 oktober 2023

Viceminister-president Van Gennip: Vanochtend heeft de commissie-Ruys haar rapport gepresenteerd over de evacuatieoperatie na de val van Kabul. We kunnen ons allemaal nog de dramatische beelden herinneren na de plotselinge machtsovername door de Taliban in de zomer van 2021. Minister Bruins-Slot heeft dat vanochtend met recht een ‘ijzingwekkende en hartverscheurende’ situatie genoemd die op alle betrokkenen een grote impact heeft gehad. En nog steeds heeft, zeker voor alle Afghanen die nu leven in een zeer grimmige realiteit. Het kabinet heeft groot respect voor iedereen die onder zeer moeilijke omstandigheden heeft bijgedragen aan de evacuatie en het overbrengen van mensen naar Nederland. Daarbij zijn fouten gemaakt, dat is duidelijk. Wij omarmen de conclusies van de commissie-Ruys. De commissie heeft grondig werk gedaan, waarvoor wij haar danken. In de afgelopen tijd hebben we eerste stappen gezet om in de toekomst beter voorbereid te zijn op dit soort crisissituaties. De constateringen die de commissie-Ruys heeft gedaan, kunnen daarbij ook helpen, om te leren van de dingen die fout zijn gegaan en onze crisisaanpak verder te verbeteren. De grootste fout zou zijn om niet te willen leren van het verleden. Het kabinet zal het rapport zorgvuldig bestuderen. En binnenkort zullen we met een inhoudelijke reactie komen op de bevindingen van de commissie.  

Daarnaast hebben we in de ministerraad weer een aantal besluiten genomen op de terreinen waarvoor het werk door moet gaan. Zo hebben we besloten de afhandeling van aardbevingsschade milder en makkelijker te maken. Mensen die schade aan hun woning hebben die veroorzaakt kán zijn door de aardbevingen, krijgen de mogelijkheid alles in één keer te laten herstellen zonder causaliteitsonderzoek, tot een bedrag van 60.000 euro. Bewoners kunnen de schade meteen laten herstellen door een aannemer en de factuur naar het Instituut Mijnbouwschade sturen. Of gebruik maken van een aannemer die door het IMG, dat Instituut Mijnbouwschade wordt ingehuurd. Dit moet een einde maken aan de situatie waarin bewoners soms jarenlang moesten discussiëren over de oorzaak van individuele schades, terwijl de staat van hun woning alleen maar verder verslechterde. Dit besluit vloeit voort uit de kabinetsreactie ‘Nij begun’ op de parlementaire enquêtecommissie en is bedoeld om een grote bron van onvrede weg te nemen die bewoners ervaren bij het schadeherstel.

Daarnaast hebben we besloten 102 mln. euro vrij te maken voor een derde steunpakket aan Oekraïne. Daarmee wordt onder meer een bijdrage geleverd aan het herstel van de energie-infrastructuur die vaak doelwit is van Russische aanvallen. Het is ontzettend belangrijk om een heel duidelijk signaal te blijven geven aan Oekraïne, maar ook aan Rusland: Nederland zal Oekraïne blijven steunen zolang dat nodig is.    

Vandaag is de Europese Raad in Granada bijeen voor een informele bijeenkomst, waar vanzelfsprekend ook de minister-president bij is. Daar wordt onder andere gesproken over migratie, mede naar aanleiding van de alarmerende situatie op Lampedusa vorige maand. Daarnaast wordt er met een meer langetermijnblik gekeken naar hoe we als Europese Unie sterk en veerkrachtig kunnen blijven, zonder kwetsbare afhankelijkheden van andere landen, zogenaamde strategische autonomie. Dat staat dus op de agenda van de informele Europese Raad.  Als u specifieke vragen hebt, dan kunt u die natuurlijk aldaar stellen of laten stellen door collega’s. En voor alle andere vragen kunt u vandaag bij mij terecht.

Tot slot: vanochtend is ook bekendgemaakt dat de Nobelprijs voor de Vrede dit jaar gaat naar de Iraanse activiste Narges Mohammadi. Een zeer terechte erkenning voor haar jarenlange strijd voor mensenrechten en vrijheden, in het bijzonder voor vrouwen in Iran. Deze strijd vergt enorme persoonlijke offers van haar, ze zit momenteel opgesloten zit in een Iraanse cel en dat ontmoedigt haar echter niet; zo zei ze dit voorjaar: ‘Hoe meer ze me straffen, hoe vastberadener ik word om te vechten tot we democratie en vrijheid bereiken.’ Voor zoveel moed kunnen we alleen maar het allergrootste respect hebben. Mohammadi is met recht voor velen een voorbeeld en inspiratiebron.